Ότι το κρέας βγαίνει από το μενού τις μέρες της νηστείας σίγουρα το γνωρίζετε. Έχετε υπόψη σας όμως ποια άλλα φαγητά δεν επιτρέπονται αυτή την περίοδο, αλλά και τι πρωταγωνιστεί στο σαρακοστιανό τραπέζι;
Πόσο διαρκεί η Σαρακοστή;
Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες περιόδους της εκκλησιαστικής και λαογραφικής μας παράδοσης. Η Μεγάλη Σαρακοστή πριν το Πάσχα, είναι χρονικά η μεγαλύτερη αλλά και η πιο σημαντική από όλες τις περιόδους νηστείας (στην Ορθόδοξη Εκκλησία υπάρχουν 4 περίοδοι νηστείας) και αν και λέγεται επίσημα «τεσσαρακοστή» που σημαίνει 40 μέρες, διαρκεί 48 μέρες, δηλαδή τις επτά εβδομάδες που ξεκινούν την Καθαρά Δευτέρα και ολοκληρώνονται το Μεγάλο Σάββατο.
Τα νηστίσιμα
* Δημητριακά-Σπόροι: ψωμί, παξιμάδια, ζυμαρικά, ρύζι, βρώμη, κινόα, κριθάρι, πλιγούρι, όλα τα άλευρα.
* Όσπρια: κουκιά, ρεβίθια, φάβα, φακές, φασόλια. Σημείωσε ότι ο συνδυασμός οσπρίων με κάποιο δημητριακό, όπως ρύζι, σου δίνει πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας που έχεις μεγάλη ανάγκη σε περίοδο νηστείας που βγαίνουν από το μενού οι κλασικές πρωτεϊνούχες τροφές -κρέας, γαλακτοκομικά και ψάρι.
* Θαλασσινά: καλαμάρια, θράψαλα, σουπιές, χταπόδια, στρείδια, μύδια, καλόγνωμες, φούσκες, αχιβάδες, πίνες, πετροσωλήνες, χτένια, γυαλιστερές, στρειδόχτενα, κυδώνια, χάβαρα, στρόμπες, πορφύρες, σαλιγκάρια της θάλασσας, αλλά και αστακοί, καραβίδες, γαρίδες και καβούρια, σου δίνουν μια τεράστια γκάμα επιλογών για σαρακοστιανά μαγειρέματα.
* Φρούτα & λαχανικά: Εννοείται ότι όλα τα φρούτα και λαχανικά μπαίνουν στο σαρακοστιανό μενού και τα απολαμβάνετε ωμά ή μαγειρεμένα. Προτιμήστε όσα είναι τώρα στην εποχή τους και μην ξεχνάτε και τα αποξηραμένα φρούτα που ικανοποιούν και την επιθυμία σας για κάτι γλυκό.
* Ξηροί καρποί: Ομοίως με τα φρούτα και τα λαχανικά, οι ξηροί καρποί είναι νηστίσιμοι και μπορείτε να τους καταναλώνετε άφοβα, αλλά πάντα με μέτρο γιατί έχουν αρκετές θερμίδες. Στα συν και ότι οι περισσότεροι -κυρίως οι ωμοί- είναι πλούσιοι σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, πρωτεΐνες, αντιοξειδωτικά, ιχνοστοιχεία (ασβέστιο, κάλιο, μαγνήσιο, σίδηρο και χαλκό), φυτικές ίνες και πολλές βιταμίνες.
* Φυτικά έλαια: Με πρώτο και καλύτερο το ελαιόλαδο, τα φυτικά έλαια πρωταγωνιστούν στα σαρακοστιανά φαγητά και γλυκά.
* Γλυκά: Και όμως έχει και η σαρακοστή τα γλυκάκια της ή αλλιώς τον χαλβά -σιμιγδαλένιο ή του μπακάλη-, τα γλυκά κουταλιού και τις μαρμελάδες που βρίσκουμε σε διάφορες γεύσεις, το παστέλι, ενώ δεν είναι λίγες και οι συνταγές για πίτες, πιτάκια και μπισκοτάκια νηστίσιμα, όπως μηλοπιτάκια και ταχινόπιτα.
Τα απαγορευμένα
Τη Μεγάλη Σαρακοστή απαγορεύονται το κρέας, το ψάρι και τα γαλακτοκομικά προϊόντα -γάλα, τυρί, αβγά και γιαούρτι.
Tip: Για όσους δεν μπορούν χωρίς γάλα και τυρί κυκλοφορούν στην αγορά τα φυτικά υποκατάστατα, όπως το γάλα σόγιας και το τόφου. Επίσης, αν “λαχταρίσεις” για παράδειγμα μακαρόνια με κιμά μπορείς να χρησιμοποιήσεις κιμά σόγιας.
Πότε “σπάει” η νηστεία;
Υπάρχει μία μέρα μέσα στη σαρακοστή, η Κυριακή των Βαΐων, που σπάει η νηστεία τουλάχιστον ως προς την κατανάλωση του ψαριού. Βεβαία, αν συμπέσει και ο Ευαγγελισμός (25η Μαρτίου) με τη σαρακοστή η νηστεία σπάει ακόμη μία φορά, επίσης ως προς την κατανάλωση ψαριού.
Η κυρά-Σαρακοστή
Το λαογραφικό κομμάτι της Σαρακοστής αντιπροσωπεύεται από τη γνωστή φιγούρα της κυρα-Σαρακοστής, φτιαγμένη από χαρτόνι ή ζυμάρι. Η κυρά-Σαρακοστή που λέτε, είναι μια γυναίκα δίχως στόμα γιατί δεν πρέπει να τρώει αλλά και να μη λέει περιττά λόγια. Τα μάτια της είναι κλειστά για να βλέπει τα εσωτερικά της ψυχής και τα χέρια σταυρωμένα σε προσευχή. Έχει 7 πόδια, όσα είναι και τα Σάββατα της Σαρακοστής. Έτσι μετριέται και ο χρόνος που μένει μέχρι τη μεγάλη γιορτή του Πάσχα. Κάθε Σάββατο λοιπόν, της κόβουν και από ένα πόδι. Το τελευταίο πόδι που της κόβουν το Μεγάλο Σάββατο το τυλίγουν μέσα σε ένα ξερό σύκο ή δαμάσκηνο, το αναμιγνύουν ανάμεσα σε άλλα κι όποιος το βρει του φέρνει γούρι!
