Το πιο “παρεξηγημένο” νησί των Κυκλάδων κρύβει αμέτρητες ομορφιές και πολλούς γαστρονομικούς θησαυρούς, που όποιος τους γνωρίσει επιστρέφει ξανά και ξανά. Θέλετε να τους ανακαλύψουμε παρέα;
Η Τήνος είναι ένα μεγάλο και όμορφο νησί, με βουνά, ωραία χωριά και αμμουδερές παραλίες. Είναι όμως κι ένα νησί με πλούσια γαστρονομία και ξεχωριστά τοπικά προϊόντα, με ανεπτυγμένη γεωργία και κτηνοτροφία. Και όταν λέμε ότι ένα νησί έχει ανεπτυγμένη κτηνοτροφία εννοούμε καλό κρέας και κυρίως εξαιρετικά τυροκομικά!
Τοπικά προϊόντα που αξίζει να δοκιμάσετε
San Lorenzo
Πρώτη στάση στο νεοσύστατο τυροκομείο San Lorenzo, που άνοιξε στις 4 Απριλίου του 2015. Ο Λορέντζο Βιδάλης, η Μαριλένα Βιδάλη και ο Γιάννης Αρμάος είναι τρία νέα παιδιά που μπορεί να μην είχαν επαγγελματική σχέση με τα τυροκομικά αλλά τα λάτρευαν και αποφάσισαν εν μέσω κρίσης να ξεκινήσουν μια πολύ σοβαρή προσπάθεια παραγωγής των τοπικών τυριών του νησιού σε σύγχρονες εγκαταστάσεις. Συνεργάστηκαν με τον ντόπιο τυροκόμο Πολ Δελατόλα και ξεκίνησαν παράγοντας τρία κυκλαδίτικα τυράκια, το Πέτρωμα, το Μπαλάκι και την Κοπανιστή, για τα οποία είναι γνωστό το νησί. Εδώ θα βρεις και κρέμα γάλακτος, βούτυρο νωπό και βούτυρο μαγειρικής, ενώ σύντομα θα βγει και το πρώτο γιαούρτι. Αυτό το διάστημα πειραματίζονται και με το «βραστό τυρί» που θα ωριμάζει και θα «σπάει» όπως η παρμεζάνα (Κεχρός, τηλ. 22830 41459).
Παραδοσιακά προϊόντα κρέατος ΙΚ
Στο παρασκευαστήριο του Γιάννη Κρητικού θα δοκιμάσεις εκπληκτική λούζα και σαλάμι αέρος με σκόρδο και μαραθόσπορο που μοσχοβολάει Κυκλάδες και τραβάει δίπλα του το τσίπουρο σαν μαγνήτης. Στην ίδια περίπου γεύση κυκλοφορεί και το χωριάτικο λουκάνικο της Τήνου. Οι αδελφοί Κρητικοί που είναι μερακλήδες δεν έχουν, βέβαια, ησυχάσει με μόνο αυτά τα προϊόντα αλλά πειραματίζονται συνεχώς με καπνιστή λούζα, προσούτο και άλλων ειδών σαλάμια, που σύντομα θα βρουν το δρόμο τους στην αγορά (Περιοχή Βίντσι, τηλ. 22830 29280).
Αγροτικός Συνεταιρισμός Τήνου
Στο πρατήριο του Αγροτικού Συνεταιρισμού Τήνου που βρίσκεται στη Χώρα δοκιμάζεις πρώτα τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Φρέσκια αγελαδινή γραβιέρα 3μηνης ωρίμανσης αλλά και γραβιέρα 12μηνης ωρίμανσης που βρίσκεις μόνο εκεί. Αρωματική, πολυσύνθετη Κοπανιστή αλλά και το παραδοσιακό Τηνιακό Τυράκι από αγελαδινό γάλα και φρέσκια μυζήθρα (αγελαδινό ανθότυρο). Πεντανόστιμο είναι και το ολόφρεσκο γάλα Τήνου (συσκευασμένο σε μόλις 4 ώρες παρακαλώ) που κοστίζει μόλις 1 ευρώ το λίτρο! Στο πρατήριο του συνεταιρισμού υπάρχουν επίσης γλυκά του κουταλιού, μέλι, μαρμελάδες, ντόπια κρασιά, αγκινάρες τουρσί, λουκάνικα, παξιμάδια, ζυμαρικά και κάθε λογής καλούδια που παράγονται στο νησί (Καποδιστρίου 5, τηλ. 22830 22323).
Προϊόντα της Ελένης
Εδώ βρίσκεται η κυρία Ρουγγέρη με τα φημισμένα Προϊόντα της Ελένης. Βρίσκονται εκεί 8 χρόνια και πλέον κλείνουν σε βαζάκια με μοναδική γεύση όλα τα καλά του νησιού. Η κυρία Ελένη δουλεύει εξαιρετικά με την αγκινάρα Τήνου, αυτή την ημιάγρια αγκινάρα με μοβ χρώμα, που είναι πιο μικρή και με πιο έντονη γεύση από την κανονική. Δοκίμασε αγκινάρα Τήνου σε ελαιόλαδο, άλειμμα αγκινάρας, κρίταμο τουρσί, κάππαρη, φύλλα κάππαρης και το μοναδικό άλειμμα κάππαρης, λιαστές ντομάτες και πολλά γλυκά του κουταλιού. Μανταρίνι, κολοκύθα με μέλι, μαρμελάδα κορόμηλο και πολλά άλλα (Κώμη, τηλ. 22830 51775).
Και από κρασί;
Κυκλάδες χωρίς κρασί δεν γίνεται και στην Τήνο υπάρχουν δύο οινοποιεία. Το Οινοποιείο Φόνσου (Κώμη, τηλ. 6977668060, 22830 51048) ιδρύθηκε το 1997 βγαίνοντας αρχικά στην τοπική αγορά σε μικρή παραγωγή με παλιές ποικιλίες όπως τα Ποταμίσι, Κουμάρι, Μονεμβασιά, Μαυροποτάμισο, από αμπελώνες που καλλιεργούνται σε αναβαθμίδες ως επί το πλείστον. Εκεί βρίσκεις τις ετικέτες Μαθουλής και Μπελώνη, όλες με Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη Κυκλάδες. Οι Τηνιακοί Αμπελώνες (Στεγαστά, τηλ. 22830 41120) βρίσκονται στην περιοχή Στεγαστά της Τήνου, που πήρε το όνομά της από τα μικρά στεγασμένα πατητήρια που υπήρχαν παλαιότερα για να προστατευτούν από τους ανέμους και τον περίεργο καιρό της περιοχής. Σήμερα, έχουν περίπου 100 στρέμματα με Ασύρτικο, Μαυροτράγανο, Μαλαγουζιά και Αυγουστιάτη σε 4 σημεία, σε υψόμετρο περίπου 450 μέτρα και παράγουν 4 ετικέτες με το brand name T-Oinos, τρεις μονοποικιλιακές και ένα συνδυασμό Μαυροτράγανου με Αυγουστιάτη.
Η Νήσος του νησιού
Στην Τήνο παράγεται και η εκλεκτή μπίρα Νήσος με πολλή αγάπη, μεράκι και προσεκτικά βήματα. Φέτος είναι το 3ο καλοκαίρι ζωής που διανύει το εγχείρημα της Μάγιας Τσόκλη και του Αλέξανδρου Κουρή, που ξεκίνησαν χωρίς να πτοηθούν από το γεγονός ότι οι Κυκλάδες δεν είχαν παράδοση στην μπίρα και πιστεύοντας ότι η παράδοση χτίζεται αργά. Έτσι μου είπε ο Αλέξανδρος: “Δε χτίζουμε τη Νήσο ως μια καλή μπίρα μόνο, τη χτίζουμε συνδεδεμένη με τον τόπο, έτσι ώστε να συμβάλλει στο γευστικό πολιτισμό της περιοχής”. Η πρώτη τους ετικέτα ήταν η Nήσος Pilsner, πρόσφατα κυκλοφόρησε και η Νήσος Βιολογική all day lager, ενώ τον χειμώνα κυκλοφόρησε σε περιορισμένη παραγωγή η 7 Μποφόρ, και έχουν αποφασίσει να βγάζουν κάθε χειμώνα μια ετικέτα περιορισμένης παραγωγής. Το σημαντικότερο νέο, βέβαια, ήταν η 2η θέση -ασημένιο βραβείο- που η Νήσος Pilsner έλαβε στο μεγαλύτερο και πιο αυστηρό διαγωνισμό ζυθοποιίας στον κόσμο που ονομάζεται European Beer Star και γίνεται στην καρδιά της μπιρομάνας Βαυαρίας. Κέρδισε με την αξία της ανάμεσα σε 1.613 μπίρες από 42 χώρες με τυφλή γευσιγνωσία από 105 ειδικούς κριτές(Ζυθοποιία Νήσος: Βαγιά, τηλ. 22830 26333).
Και πού θα φάμε;
Αναμφισβήτητα το νησί έχει υπέροχες ταβέρνες και πολύ καλό φαγητό. Εδώ θα ευχαριστηθείς κρέας και όλα τα προϊόντα του -από λουκάνικα μέχρι λούζα και σύγκλινο-, φρουτάλια, την διάσημη ομελέτα με τα πάντα όλα, κάππαρη και λιαστή ντομάτα, υπέροχα τυριά και πολλές συνταγές με αγκινάρα και μανιτάρια, όλα ντόπια. Με τόσους περιστεριώνες, βέβαια, δεν θα μπορούσαν να λείπουν και τα κοκκινιστά πιτσουνάκια με πιλάφι. Αν πας στην Τήνο αυτό το καλοκαίρι, δες, λοιπόν, που αξίζει οπωσδήποτε να φας.
Στην Τήνο βρίσκεται μία από τις πιο γνωστές ταβέρνες των Κυκλάδων, το Θαλασσάκι. Εδώ η Αντωνία Ζάρπα παντρεύει ντόπια υλικά και λαχανικά από το μποστάνι της σε γεύσεις που κλείνουν μέσα τους παράδοση και δημιουργικότητα συνάμα. Στον λιτό και απέριττο χώρο της που βρίσκεται κυριολεκτικά πάνω στη θάλασσα, στην περιοχή Υστέρνια (22830 31366), θα δοκιμάσεις πικάντικες μελιτζάνες στη σχάρα και μελωμένο χταπόδι φούρνου με πετιμέζι, αλλά και μπακαλιάρο σε διάφορες παραλλαγές. Τα πιάτα της Αντωνίας μοσχομυρίζουν ελληνικό καλοκαίρι: δοκίμασε λιγκουίνι με αχιβάδες, σκόρδο και πολύ μαϊντανό και τη Μακαρονάδα του Θωμά, σπαγγέτι με μελιτζάνες, κρεμμύδι, σκόρδο και κρέμα.Στα Υστέρνια, επίσης δίπλα στη θάλασσα, θα βρεις και τον Ναυτίλο (31642). Εδώ θα τιμήσεις το ρύζι με θαλασσινά και το φρέσκο ντόπιο ψιλό ψαράκι, γόνο, δηλαδή, από διάφορα ψαράκια.
Μια ακόμα από τις καλύτερες ταβέρνες του νησιού, πάνω στην παραλία του Αγιου Φωκά, είναι η Μαραθιά (23249). Ο κύριος Μαρίνος Σουράνης, που με τους δυο γιους του έχει και το ξενδοχείο Golden Beach είναι φοβερός ψήστης στα ψάρια, τα οποία θα απολαύσεις σε μια δροσερή αυλή. Δώσε βάση στα μαριναρισμένα αυγά ψαριών, στο χταποδάκι με μελιτζάνα στο φούρνο και στη σκορπίνα στη γάστρα με δυόσμο και ντομάτα. Ακριβώς από κάτω και πάνω στο κύμα βρίσκεται και το Beach Bar Mαραθιά, στο οποίο σερβίρονται και όλα τα πιάτα της ταβέρνας.
Στον Άγιο Φωκά είναι και το Σαν το αλάτι (29266), ένα μεζεδοπωλείο ιδανικό για ούζα, τσίπουρα και μεζέδες, όπως κρεμμυδόπιτα με φέτα και δυόσμο, σαλάτα με φασόλια μαυρομάτικα και ρέγγα, ψητές σαρδελίτσες, και άλλα πολλά ψαρικά και κρεατικά. Πολύ καλή για το τέλος η μους με χαλβά και ταχίνι.
Στο ιδιαίτερο χωριό Bώλαξ θα βρεις και την ομώνυμη ταβέρνα (41021) για σχάρα και μαγειρευτά 100% σπιτικά. Σε μια δροσερή αυλή θα ξεκινήσεις από λουκάνικο και αγκινάρες σε ξύδι και θα συνεχίσεις με άγριο κατσικάκι λεμονάτο και ρακή από το χωριό. Υπάρχει άλλη μία ταβέρνα, ο Ρόκος (41989) στο χωριό εξίσου καλή με πολύ καλά της ώρας και σπιτικά ορεκτικά. Στην όμορφη πλατεία του χωριού Φαλατάδος θα βρεις το Κατώι (41000), μια όμορφη ταβέρνα για κρεατικά στη σχάρα και μαγειρευτά. Ξεχωρίζει το ντόπιο κουνελάκι και το μοσχαράκι το κοκκινιστό. Στο νησί και στο χωριό Σμαρδάκιτο, υπάρχει και άλλη μια ταβέρνα Κατώι (51706), που κατά πολλούς θεωρείται η καλύτερη ταβέρνα του νησιού και όχι άδικα. Αφού κατέβεις και ανέβεις αμέτρητα σκαλοπάτια στα γραφικά καλντερίμια του χωριού, περνώντας ανάμεσα από πολύχρωμες μπουκαμβίλιες, θα φτάσεις σε μια υπέροχη πλακόστρωτη πλατεία, με φυσικές πηγές να αναβλύζουν φρεσκάδα και καθαρότητα. Εδώ θα δοκιμάσεις υπέροχα μαγειρευτά πιάτα, όπως γουρουνόπουλο στο φούρνο, μουσακά και κόκορα με χυλοπίτες σε πήλινο, κατσικάκι στη γάστρα και θα πιεις νεράκι κατευθείαν από τις πηγές.
Ένα πραγματικό κουτούκι, το Κουτούκι της Ελένης (Οδός Γάφου, 22606), στη Χώρα, σερβίρει νόστιμα παραδοσιακά μεζεδάκια, όπως μαραθοτηγανίτες, μελιτζάνα γεμιστή, αγκιναρόπιτα, τυράκι με σκόρδο, άγρια μανιτάρια και λιαστές ντομάτες τηγανητές. Πρόκειται για ένα οινομαγειρείο του 1812 που έχει φιλοξενήσει στον γεμάτο αναμνήσεις χώρο του περιηγητές και ταξιδιώτες από όλο τον κόσμο. Η κα Ελένη θα σας ταίσει τους πεντανόστιμους λαχανοντολμάδες της και απίστευτα πιτσουνάκια με πιλάφι αλλά και κουνελάκι στιφάδο.
Στη Χώρα, σε μια όμορφη εσωτερική αυλή γεμάτη λουλούδια και πέργκολες, θα βρεις και μια πιο δημιουργική ταβέρνα, με όνομα που θα σου θυμίσει τα παιδικά σου χρόνια. Στο Ήταν ένα μικρό καράβι (Τριών Ιεραρχών, 22818) θα ξεκινήσεις με amuse bouche (καλωσόρισμα από τον σεφ) γκασπάτσο και θα συνεχίσεις με καλοφτιαγμένα πιάτα, όπως το μπούτι κοτόπουλο γεμιστό με σπανάκι και γραβιέρα. Μες τη Χώρα θα βρεις και το Μεταξύ μας (25945), ένα από τα καλύτερα μαγαζιά, με όμορφους και καθαρούς χώρους και ξεχωριστές γεύσεις από τα χεράκια της κυρίας Μαριγώς. Στα φόρτε της η μακαρονάδα του ψαρά, το γεμιστό καλαμάρι, το αρνάκι στη λαδόκολλα και η πληθωρική μακαρονόπιτα. Πάνω στη θάλασσα είναι και η μοντέρνα τρατορία του σεφ και ιδιοκτήτη Βαγγέλη Αλβέρτη, το Pranzo (26002), όπου θα έρθεις για ένα διάλειμμα από την τηνιακή κουζίνα για να γευτείς εξαιρετική καρμπονάρα αλλά και πολύ λεπτή πίτσα. Φανταστικά τα ψητά λαχανικά, όπως και η αυθεντική καρμπονάρα με αυγό και η καυτερή Arabiata.
Οι Λεύκες (Τριαντάρος, 41298) είναι μια ταβέρνα σταθμός σε ένα από τα πιο όμορφα χωριά της Τήνου. Δίνει βάση στο κρέας -δικής τους εκτροφής κατσικάκι και μοσχάρι- και αποτελεί εγγύηση στο φαγητό. Εδώ θα ευχαριστηθείς εξίσου και τη φρουτάλια. Στην Καρδιανή, σε μια όμορφη αυλή με θέα το πέλαγος και τον όρμο Γιαννάκη θα βρεις Το Περιβόλι (6945 987460). Πολύ καλές τιμές και ντόπια πρϊόντα με κορυφαία το τηνιακό τυράκι και διάφορα λαχανικά από το μποστάνι, όπως το τριμμένο ωμό κολοκύθι που το τρώνε πολύ στο νησί. Για κυρίως, τα πεντανόστιμα σουτζουκάκια σκίζουν!
Στον Πύργο κάτω από τον επιβλητικό πλάτανο στην πλατεία θα εντοπίσεις Τα Μυρώνια (31229), τη μόνη ταβέρνα ανάμεσα στα ζαχαροπλαστεία και τα καφέ, που σερβίρει ωραιότατες σαλάτες και ντόπια ζυμαρικά με διάφορες σαλτσούλες. Αν πας για μπάνιο στα Κιόνια θα πας για φαγητό στη Μπουρού (22830 25760). Δοκίμασε ψευτοκεφτέδες με λιαστή ντομάτα, γαρίδες γιουβετσάκι και ζουμερό γουρουνόπουλο στη γάστρα με πορτοκάλι και μήλο. Πολλά φρέσκα ψάρια -τα τηγανητά μπαρμπουνάκια είναι άλλο πράμα- και ιδανικός τόπος ακόμα και για πρωινό. Οι ντόπιοι τον προτιμούν για τις μεγάλες μερίδες του και τις χαμηλές τιμές του. Ο λόγος για τον Μαθιό στο χωριό Καλλονή, που σερβίρει κρέατα στη σχάρα με βλήτα και onion rings παρακαλώ. Και στο τέλος, κολοκυθάκια για γλυκό!
Για μεζέδες
Στον Κτικάδο είναι Το Αγνάντι (τηλ. 22830 21095), καφενείο-μαγειριό, οπότε ρώτησε τι καλό έχουν μαγειρέψει: Μοσχαράκι κοκκινιστό, κουνέλι στιφάδο, γίγαντες, ιμάμ, μοσχαράκι νουά, ομελέτα φουρτάλια, όλα μαγειρεμένα απολύτως σπιτικά. Τα απολαμβάνεις στο όμορφο μπαλκονάκι με θέα.
Στο κέντρο του Πύργου από την άλλη, βρίσκεται ο ιστορικός, αναπαλαιωμένος πλέον, Μεγάλος Καφενές (τηλ. 22830 31647) όπου αξίζει να καθίσεις για ένα ούζο ή τσίπουρο με ποικιλία από ντόπια τυριά και αλλαντικά για μεζέ αλλά και το φημισμένο γαλακτομπούρεκο. Τέλος, στη Μυρσίνη βρίσκεις ένα μαγαζί από αυτά που τείνουν να εξαφανιστούν, τη Μπακαλοταβέρνα-καφεπαντοπωλείο της Tερέζας. Εκεί θα κάνεις τα ψώνια σου και ανάλογα με τον χρόνο θα πιεις ένα ουζάκι, θα φας λίγο σαλαμάκι σκορδάτο, λίγο Πέτρωμα ζυμωμένο με σκόρδο και δυόσμο, θα σου τηγανίσει καμιά ομελέτα, κανένα συκωτάκι, λίγα βλίτα, κανένα κολοκυθάκι βραστό, μουσακά αν είσαι πολύ τυχερός και είσαι κομπλέ…
Για γλυκάκι
Ο κύριος Χάλαρης (Ταξιαρχών 12, τηλ. 22830 23274), ιδιοκτήτης του ομώνυμου ζαχαροπλαστείου και μέλος του Chef’s Club, είναι άνθρωπος που αγαπάει το νησί, το φαγητό, τα καλά υλικά, τις πρώτες ύλες και τις τοπικές συνταγές. Και στο ζαχαροπλαστείο του όλα είναι ολόφρεσκα, μυρωδάτα και υπέροχα. Δοκίμασε λυχναράκια, τα δύσκολα αυτά γλυκάκια με ζύμη, ανθότυρο και ζάχαρη που γίνονται στο χέρι «τσιμπητά», επίσης αμυγδαλωτά, παστέλι στο λεμονόφυλλο, κουραμπιέδες, παραδοσιακό ψωμί γάμου και πολλές ακόμα γλυκές λιχουδιές. Στο ζαχαροπλαστείο Βιδάλης (τηλ. 22830 23654) βρίσκεις αμυγδαλωτά σκέτα και με διάφορες γεύσεις, γλυκά τυροπιτάκια, μελοκάρυδο ένα ιδιαίτερο δικό τους γλυκό με μέλι, καρύδια και γκοφρέτα, ψαράκια ζύμης γεμιστά με καρύδι και μέλι, τραγανά ξεροτήγανα, αλλά και δικές τους χαλβαδόπιτες (σε γεύση βανίλια, μαστίχα, σοκολάτα), μαντολάτο και υποβρύχια. Μπαίνοντας στον Πύργο, ένα από τα πιο όμορφα χωριά του νησιού, κάνε μια στάση και στη Ροδαριά (τηλ. 22830 31160) για ένα δροσερό εκμέκ, ένα πλούσιο μπανόφι ή ένα cheesecake σοκολάτας (ρώτησε, φυσικά, για το γλυκό ημέρας). Στην όμορφη πλατεία του χωριού λειτουργούν πολλά καφέ – ζαχαροπλαστεία για να κάνεις μια στάση και να συνεχίσεις μετά τη βόλτα σου στο πανέμορφο χωριό με τα γραφικά καλντερίμια, το Μουσείο Μαρματεχνείας και τα πολλά μαγαζάκια με είδη τέχνης και άλλα διακοσμητικά.
Φωτογραφίες: Ηλίας Φουντούλης
Δες επίσης τα αγαπημένα στέκια του Βασίλη Καλλίδη για φαγητό στην Τήνο ΕΔΩ
