Κρατώντας τα σκήπτρα της πιο κοσμοπολίτικης ευρωπαϊκής πρωτεύουσας και της γενέτειρας των περισσότερων τάσεων, το Λονδίνο παραμένει ένας προορισμός συναρπαστικός, που συνδυάζει μοναδικά την παράδοση με την πρωτοπορία και προσφέρει ανεξάντλητες επιλογές σε όλες τις συνιστάμενες ενός ταξιδιού: διασκέδαση, πολιτισμό, θεάματα, μόδα, αγορές, εμβληματικά αξιοθέατα και φυσικά γαστρονομία. Πράγματι, η γαστρονομική σκηνή της βρετανικής πρωτεύουσας, όπου πλέον πραγματικά μπορεί κάποιος να δοκιμάσει ό,τι πιο ευφάνταστο, γευστικό ή πολυεθνικό μπορεί να φανταστεί, αποτελεί από μόνη της ένα ξεχωριστό κεφάλαιο, όπου κουζίνες όλου του κόσμου, εμπνεύσεις βραβευμένων σεφ, γεύσεις που εκπροσωπούν κάθε γωνιά της γης, στέκια νέα και καθιερωμένα, εγγυώνται ότι εδώ θα φάτε εξαιρετικά.

Για μια πρωτεύουσα με τόσο πλούσια ιστορία και τόσο ποικίλης προέλευσης πληθυσμό, η εξέλιξη της σκηνής της εστίασης άργησε, ωστόσο τις τελευταίες δεκαετίες υπήρξε ραγδαία, και ο εμπλουτισμός των προσφερόμενων γευστικών επιλογών, διαρκής. Κι αν σήμερα καινούργια εστιατόρια ανοίγουν διαρκώς και κουζίνες από κάθε χώρα δελεάζουν με τις προτάσεις τους, θρυλικοί πλέον γαστρονομικοί θεσμοί παραμένουν ζωντανοί κι εξελισσόμενοι, όπως τα ιστορικά εστιατόρια Rules και Simpson’s-in-the-Strand, εν λειτουργία από το 1798 και το 1828 αντίστοιχα. Στην ίδια κατηγορία, των καθιερωμένων και αγαπημένων γευστικών προορισμών, ανήκει και το εκλεκτό ιταλικό ντελικατέσεν Lina Stores, που όπως και τα παραπάνω εστιατόρια, εξακολουθεί να υποδέχεται πελάτες στο ίδιο σημείο που πρωτοάνοιξε, εν προκειμένω στην πιο «άτακτη» γειτονιά του Λονδίνου, το πάντα ολοζώντανο Soho.

Η Lina, ο Enrico και η mama Italia

Η «νόστιμη» ιστορία του γωνιακού βεραμάν, iconic πλέον καταστήματος στο νο18 της Brewer St., ξεκινά πριν 80 χρόνια παίρνοντας το όνομα της ιδιοκτήτριάς του Lina, μιας αξιοθαύμαστης Ιταλίδας από το Acqui Terme, της οποίας η ιστορία αγάπης με τον δια βίου σύντροφό της Emilio, αποτέλεσε το θεμέλιο για έναν από τους πιο ανθεκτικούς στο χρόνο γαστρονομικούς θεσμούς του Λονδίνου. Ήταν η ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον και η ανάγκη να ζήσει τους δύο μικρότερους αδερφούς της, που έκανε την Carolina Orsola Maria Parisio, όπως ήταν το πλήρες όνομά της, να βρεθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1920 από το Πιεμόντε στο Λονδίνο, έχοντας χάσει και τους δύο γονείς πριν κλείσει τα 20 χρόνια της. Δουλεύοντας ως καθαρίστρια σε λονδρέζικο νοσοκομείο, γνωρίζει τον συμπατριώτη της Enrico Emilio Crippa, μηχανικό από τη Λίμνη Κόμο, μετακομίζουν μαζί και παραμένουν ζευγάρι σε όλη τους τη ζωή. Με τον Enrico να ανοίγει το 1939, ένα κατάστημα χονδρικής διάθεσης τροφίμων, τα θεμέλια για το πασίγνωστο Lina Stores του σήμερα, είχαν ήδη μπει.

Από το ξεκίνημα του πρώτου εκείνου καταστήματος, το ζεύγος είχε δίπλα του ένα ακόμη ιταλικής καταγωγής ζευγάρι, τους Alberto and Rita Seradi, και η σκληρή δουλειά των τεσσάρων έφερε σύντομα τέτοια αποτελέσματα, που προέκυψε η ανάγκη για έναν μεγαλύτερο χώρο. Lina και Rita εντόπισαν ένα κατάστημα στο νο18 της Brewer Street που ήταν άδειο εκείνη την περίοδο κι έτσι το 1944 η ταμπέλα «Lina Stores» δεν άργησε να εμφανιστεί στην καρδιά του Σόχο. Το τόσο χαρακτηριστικό και αναγνωρίσιμο φιστικί χρώμα που ως τις μέρες μας τραβά το βλέμμα στο εξωτερικό του ντελικατέσεν, προκάλεσε αίσθηση στη γωνία των Brewer Street και Green’s Court, ενώ το κατάστημα παρότι ανήκε επισήμως στον Enrico αποφασίστηκε να πάρει το όνομα της αγαπημένης του. Μόνο που από λάθος το «Lina’s Store» καταχωρήθηκε ως «Lina Store» κι από τότε παρέμεινε, εξαπλώθηκε στο Λονδίνο και έγινε όχι απλά διάσημο αλλά συνώνυμο της άριστης ποιότητας έτοιμων τροφίμων και μαγειρικών υλικών.

Το ίδιο το κτήριο της Brewer Street έχει να αφηγηθεί τη δική του ιστορία, σωστό αρχιτεκτονικό μνημείο σε μια από τις πιο πολυσύχναστες γειτονιές του κεντρικού Λονδίνου. Από τα τέλη του 18ου αιώνα, ο χώρος είχε στεγάσει ένα κατάστημα ειδών ιππασίας, ένα οδοντιατρείο, ένα γαλακτοπωλείο, ένα κατάστημα υποδημάτων, ενώ είχε υπάρξει επίσης κομμωτήριο, καλλιτεχνικό ατελιέ, ραφείο και ωρολογοποιείο. Τα δε διαμερίσματα στους ορόφους πάνω από το κατάστημα, απαράλλαχτα με το χαρακτηριστικό γκρίζο τούβλο να κάνει αντίθεση με το απαλό, φωτεινό χρώμα του ντελικατέσεν, χρησιμοποιούνταν από τους καλλιτέχνες του γειτονικού West End σαν χώροι για οντισιόν και πρόβες.

Όσο για την περιοχή του Soho, που τις τελευταίες δεκαετίες αποτίναξε την κακόφημη εικόνα της ξέφρενης νυχτερινής διασκέδασης και των πονηρών απολαύσεων, χωρίς να χάσει τη μοναδική ζωντάνια και τον πολυσυλλεκτικό της χαρακτήρα που συμπυκνώνει όλη την ενέργεια του Λονδίνου, διακρινόταν από έντονη ιταλική παρουσία από τα τέλη του 19ου αιώνα. Ήταν τα χρόνια που Ιταλοί μετανάστες, αφήνοντας πίσω τους πολιτικές αναταραχές κι αναζητώντας νέες οικονομικές ευκαιρίες, μετέβησαν στην Ιταλία. Οι μεν προερχόμενοι από το νότο ίδρυσαν στο Clerkenwell τη λεγόμενη «Little Italy», οι δε καταγόμενοι από τη βόρεια Ιταλία έμειναν εγκαταστάθηκαν στο ανοιχτό και ανεκτικό Soho. Η πλούσια γαστρονομική τους κληρονομιά όπως και οι συνήθειές τους άφησαν αμέσως το στίγμα τους στην περιοχή, κάνοντας την ιταλική κοινότητα τον πιο ζωηρό θύλακα του Σόχο και συμβάλοντας στην κοσμοπολίτικη γοητεία της περιοχής, που σύντομα εμπλουτίστηκε με αυθεντικές τρατορίες και καφέ.

Οι ιταλικές γεύσεις κατακτούν το Λονδίνο

Μπορεί στις μέρες μας οι μεσογειακές και δη οι ιταλικές γεύσεις να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των μενού των εστιατορίων του Λονδίνου, τα πράγματα όμως ήταν πολύ διαφορετικά 8 δεκαετίες πριν. Τα artigianale, υψηλής ποιότητας και συγκεκριμένων ιταλικών περιοχών προϊόντα που εισήγαγε το Lina Stores, δεν υπήρχαν πουθενά στη βρετανική πρωτεύουσα ως τότε. Έτσι, το καινούργιο, «εξωτικό» για τα τότε δεδομένα κατάστημα, έγινε πρωτοπόρο στα ιταλικά αλλαντικά και τυριά, που μάλιστα διέθετε σε μια μεγάλη ποικιλία, περιλαμβάνοντας τα πλέον καθιερωμένα και αγαπημένα Parmigiano Reggiano και Prosciutto di Parma. Προϊόντα και πρώτες ύλες αυτονόητα στα ιταλικά παντοπωλεία και Alimentari, όπως το ελαιόλαδο, το ξύδι balsamico και οι ελιές, σύντομα βρέθηκαν στα ράφια του Lina Stores, το οποίο μάλιστα συνέβαλε χαρακτηριστικά στη χρήση του ελαιόλαδου στις λονδρέζικες κουζίνες, που ως τότε το έβρισκες μόνο στα φαρμακεία ως βάλσαμο για τις ωταλγίες.

Τη δε Lina, που οι πελάτες συχνά την παρακολουθούσαν από τη βιτρίνα να φτιάχνει φρέσκα ζυμαρικά, ειδικά τα αγαπημένα της angolotti και tagliatelle, την αποκαλούσαν χαϊδευτικά «η χαμογελαστή signora». Οι οποίοι πελάτες δεν ήταν μόνο Ιταλοί που αναπολούσαν τις γεύσεις της πατρίδας τους ή Λονδρέζοι που ήθελαν να δοκιμάσουν υπέροχες ιταλικές νοστιμιές, αλλά σύντομα και πολλοί διάσημοι: από τον Roger Moore και την Ava Gardner ως τον Paul McCartney και τον Tony Curtis κι από τον Laurence Olivier ως τον Alec Guinness, ηθοποιοί και τραγουδιστές, παραγωγοί και μουσικοί της λεγόμενης Theatreland σύχναζαν στο ντελικατέσεν, με τον Luciano Pavarotti να χαρακτηρίζει το Lina Stores σαν «ένα μικρό κομμάτι Ιταλίας».

Κορυφαίο προϊόν ήταν ανέκαθεν τα χειροποίητα ζυμαρικά, καμάρι τόσο της Lina όσο και των επόμενων γενιών που συνέχισαν με το ίδιο πάθος να φτιάχνουν στο χέρι από spaghetti ως tortelloni. Καθώς τη δεκαετία του 1940, το ντελικατέσεν ήταν ένα από τα ελάχιστα μέρη στο Λονδίνο όπου έβρισκες φρέσκα ζυμαρικά, σύντομα έγινε φημισμένο για τη μεγάλη ποικιλία σε σχήματα και είδη, προμηθεύοντας μάλιστα και τα διασημότερα εστιατόρια και ξενοδοχεία της πόλης, μεταξύ των οποίων τα Cafe Royal, The Ritz, The Savour και Le Coq d’Or. Καθώς μάλιστα ως το τέλος του πολέμου το 1945, οι Lina και Enrico δεν διέθεταν δικό τους όχημα, έδεναν τα πακέτα με τα φρέσκα ζυμαρικά στην πλάτη του μεγαλόσωμου σκύλου τους για να τα διανείμουν στα πιο κοντινά εστιατόρια του Soho. Η παράδοση της πεντανόστιμης χειροποίητης pasta, αποκλειστικά από ιταλικά άλευρα, αυγά ελευθέρας βοσκής και ιταλικό ελαιόλαδο, συνεχίζεται φυσικά στις μέρες μας στα ντελικατέσεν και τα εστιατόρια που απαρτίζουν πια μια ολόκληρη αλυσίδα εστίασης. Και κάποιες συνταγές όπως τα περιζήτητα Ravioli με ricotta-σπανάκι ή τα Ravioli με μοσχάρι, παραμένουν απαράλλαχτες από τότε που τα έπλαθαν στο χέρι η Lina και η Rita.

Μια οικογενειακή υπόθεση που ανθίζει όλο και περισσότερο

Φίλοι και συνεργάτες, τα δύο ζευγάρια, Lina και Enrico, Rita και Alberto Seradi, αφοσίωσαν σχεδόν όλη τους τη ζωή στην επιχείρησή τους. Μόνο μετά το θάνατο του Emilio η 60χρονη πλέον Lina, εμπιστεύτηκε το κατάστημα στα έμπειρα χέρια της οικογένειας Seradi για να επιστρέψει στην Ιταλία. Το 1978 μια άλλη ιταλική οικογένεια, των Giovanni και Rosa Filippi, ανέλαβε το ντελικατέσεν από τους Seradi, έχοντας πλάι τους την επόμενη γενιά, την κόρη Gabriella με το σύζυγό της Antonio Saccomani, που έμεινε γνωστός και πέρα ακόμη από το Soho ως Tony. Πολλοί από τους παραγωγούς και τους προμηθευτές που συνεργάστηκαν με τους Filippi εκείνα τα χρόνια, εξακολουθούν να διαθέτουν τα προϊόντα τους στο Lina Stores, που αν και πλέον βρίσκεται στα χέρια της τρίτης γενιάς της οικογένειας, διατηρεί στο ακέραιο τις αρχές της Lina και του Enrico όσον αφορά την άριστη ποιότητα των προϊόντων.

Κι αν πράγματι πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στο Soho αφότου το Lina Stores πρωτοάνοιξε τις πόρτες του, το διαχρονικά αγαπημένο ντελικατέσεν της Brewer Street παρέμεινε το ίδιο –με μερικά χέρια φρέσκου χρώματος εξωτερικά και μεγαλύτερη ποικιλία γεύσεων που μας ταξιδεύουν σε κάθε γωνιά της Ιταλίας, στο εσωτερικό. Πριν περάσει κανείς την είσοδο όπως εκατοντάδες χιλιάδες γνωστοί και άγνωστοι πελάτες τις τελευταίες 8 δεκαετίες, το βλέμμα τραβά καταρχήν η βιτρίνα με τα φρέσκα πάντα ζυμαρικά, όπου πλέον εκτός τα κλασσικά είδη βρίσκουμε εποχικά ακόμη και πειραματικά σχέδια και σχήματα. Την άνοιξη και το καλοκαίρι για παράδειγμα, τα Ravioli με burrata γίνονται ανάρπαστα, ενώ το φθινόπωρο έχει καθιερωθεί να φτιάχνουν Ravioli με κολοκύθα.

Περνώντας στο εσωτερικό, μετά τον εγκάρδιο χαιρετισμό από το προσωπικό, κάθε γωνιά του μοντέρνου αυτού μπακάλικου, κρύβει και μια γευστική έκπληξη: 40 διαφορετικά είδη salumi και formaggi, λουκάνικα, panettone που κρέμονται σε μόνιμη βάση από το ταβάνι κι αυτή την εποχή συναγωνίζονται τα pandoro, μεγάλη ποικιλία από biscotti, antipasti, panforte και torrone, ελιές και ελαιόλαδο, σάλτσες ζυμαρικών, καφές, κρασιά, λικέρ, μέλι, ακόμη και φρέσκα γλυκά ημέρας. Κάθε ράφι κι ένας γνήσιος ιταλιάνικος πειρασμός, κάθε γεύση κι ένα πέρασμα από την Τοσκάνη στη Λομβαρδία και κάθε άγνωστη αλλά πεντανόστιμη γωνιά της γειτονικής μας χώρας.

Περίοπτη θέση κατέχει πλέον και η σειρά Lina Stores, όπου σε καλαίσθητες συσκευασίες του signature φιστικί χρώματος βρίσκουμε ζυμαρικά –orecchiette, mafaldine, trofie και πολλά ακόμη πρωτότυπα και μη-, σάλτσες, limoncello με ρίγανη, τα αγαπημένα των Ιταλών μπισκότα cantucci, baci di dama και amaretti, σάλτσα pesto σε διάφορες παραλλαγές, εξαιρετικές σοκολάτες gianduia με καφέ, αλατισμένα φιστίκια ή φουντούκια απ΄το Πιεμόντε, καθώς και καλαίσθητα χειροποίητα βάζα ελαιόλαδου από τερακότα.

Ένας μικρός πάγκος στο κέντρο και δυο-τρία σκαμπό δίνουν τη δυνατότητα για ένα απολαυστικό διάλλειμα μέσα στη μέρα, καθώς μπορείτε να πιάσετε θέση κυριολεκτικά στο κέντρο της δράσης και να ενδώσετε στο πιο νόστιμο τσιμπολόγημα με δυνατό καφέ και κάποιο γλυκό, ή με κρασί, panini και ένα πλατό με όσα βρίσκονται στα ψυγεία-βιτρίνες, όσο γύρω σας κόβονται αλλαντικά και συσκευάζονται ολόφρεσκες μοτσαρέλες κι άλλα καλούδια ιταλικής προέλευσης.

Μοναδική εμπειρία και το αυθεντικό τελετουργικό του aperitivo στο speakeasy λογικής Bar Lina που άνοιξε στο υπόγειο του καταστήματος. Χαμηλός φωτισμός, λίγα καθίσματα και όπως είθισται στην Ιταλία, τα πρώτα ποτά συνοδεύονται από νόστιμες μπουκίτσες σαν κέρασμα. Στη μικρή μπάρα η δράση είναι αδιάκοπη καθώς ετοιμάζονται κλασσικά Spritz σαν το Mambo Italiano με αρώματα γκρέιπφρουτ και δενδρολίβανου, πρωτότυπα Negroni όπως το Piccante που περιέχει κρασί Marsala και πικάντικο λικέρ αγαύης και δημιουργικά cocktails δικής τους έμπνευσης, σαν το Italiano Vero όπου η grappa συνδυάζεται με βανίλια και λικέρ καφέ. Το σκηνικό, ατμοσφαιρικό και σέξι, χαλαρό και οικείο, ενδείκνυται για ζευγάρια ερωτευμένων αλλά και για όσους δηλώνουν ερωτευμένοι με τα κλασσικά ιταλικά cocktails.

Στην ίδια λογική, ένα ακόμη Bar Lina άνοιξε στην περιοχή του Shoreditch, όπου παράλληλα λειτουργεί εστιατόριο ιταλικών πάντα πιάτων. Στις μέρες μας πια, πέρα από το εμβληματικό κατάστημα της Brewer St., το οποίο δίκαια συγκαταλέγεται στα ιστορικά εκείνα καταστήματα του Λονδίνου που μοιάζουν ζωντανά μνημεία και παντρεύουν το παρελθόν με τις τελευταίες τάσεις, ένα ακόμη Lina Stores υφίσταται στο Soho, ενώ συνολικά η επιχείρηση απαριθμεί τρία ντελικατέσεν, έξι εστιατόρια και δύο bar. Κάποια λειτουργούν ως all-day restaurants, ανοιχτά από νωρίς για πλήρες πρωινό, ή έναν εξαιρετικό cappuccino πλάι σ΄ένα κομμάτι φρέσκου κέικ πορτοκάλι-φιστίκι το απόγευμα, ή για ένα γεύμα με φρέσκα ζυμαρικά σαν primo piato, antipasti, secondi και ένα χωνευτικό ιταλικό λικέρ στο τέλος, ή απλά για μια ολόφρεσκη σαλάτα και κάποιο σάντουιτς σαν take away, ενώ όλα διακρίνονται από ιταλική κομψότητα, σύγχρονο design και κλασσικές πινελιές.

Φιλόξενο και προσεγμένο, το σκηνικό απαρτίζεται από μαρμάρινα τραπέζια, ασπρόμαυρες φωτογραφίες από την Ιταλία στους τοίχους, φωτιστικά σε στυλ liberty από οπαλίνα και μπάρες όπου μπορείς να καθίσεις για φαγητό παρακολουθώντας όλη τη δράση στην ανοιχτή κουζίνα. Οι γαργαλιστικές μυρωδιές, τα προσεγμένα πιάτα με τα ολόφρεσκα υλικά κι όλα τα προϊόντα που γεμίζουν τα γύρω ράφια, αποδεικνύουν το πάθος, την αφοσίωση και το σεβασμό στην κληρονομιά των προηγούμενων γενεών, και δικαιώνουν την περίοπτη θέση που κατέχει στη γαστρονομική σκηνή του Λονδίνου το Lina Stores. Αυτό το μικρό –αλλά τόσο μεγάλο τελικά- κομμάτι της Ιταλίας στην καρδιά του Λονδίνου.