Το Μοσχοφίλερο –μαζί με το Ασύρτικο, το Αγιωργίτικο και το Ξινόμαυρο– εντάσσεται στο τετράπτυχο των ελληνικών τοποποικιλιών, των ποικιλιών σταφυλιού δηλαδή που αποτελούν τους «εθνικούς μας πρεσβευτές» στην παγκόσμια αγορά. Κριτήριο για την επιλογή τους ήταν οι δυνατότητες παραγωγής ποιοτικών κρασιών με ιδιαίτερη προσωπικότητα και η σύνδεσή τους με μια συγκεκριμένη ζώνη καλλιέργειας.
Πολύ παλιά ποικιλία της Αρκαδίας –κάποιοι μελετητές μάλιστα τη συνδέουν με την «καπνείαν άμπελον» του Θεόφραστου–, ανήκει στη μεγάλη οικογένεια που είναι γνωστή ως Φιλέρια. Τα διάφορα Φιλέρια είναι διαδεδομένα σε ολόκληρη τη νοτιοδυτική Πελοπόννησο –και όχι μόνο–, καταγράφονται δε τόσο σε λαϊκά ποιήματα του 17ου αιώνα όσο και σε αμπελογραφίες του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα. Βέβαια, οι σύγχρονες μοριακές μέθοδοι έδειξαν ότι ορισμένα μέλη αυτής της οικογένειας συγγενεύουν περισσότερο ή λιγότερο μεταξύ τους και άλλα είναι μάλλον άσχετα. Από όλα, όμως, μόνο το Μοσχοφίλερο (και το «αδελφάκι», το Μαυροφίλερο) έχει τον έντονα μοσχάτο χαρακτήρα που το κάνει δημοφιλές.
Σημαντική ήταν η συμβολή του Ανδρέα Καμπά στη διάδοση των ξηρών κρασιών από την ποικιλία Μοσχοφίλερο.
Πρόκειται για έγχρωμη ποικιλία, ροζέ θα μπορούσε να την περιγράψει κανείς, ή ακριβέστερα γκριζορόδινη, που αποδίδει πλήρως το αρωματικό δυναμικό της στις ιδιαίτερες εδαφολογικές και κλιματικές συνθήκες του οροπεδίου της Μαντινείας. Πολύ όψιμη, με υψηλή οξύτητα και σχετικά χαμηλό αλκοόλ, αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της αναγνωρισμένης από το 1971 Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης Μαντίνεια (ναι, παιδιά, Μαντίνεια είναι, όχι Μαντινεία), που καλύπτει λευκά κρασιά, τόσο ήσυχα όσο και αφρώδη. Σε αυτή συμμετέχει υποχρεωτικά με ποσοστό τουλάχιστον 85%, ενώ το υπόλοιπο μπορεί να καλύπτεται από Ασπρούδες, με κυριότερη τη Γλυκεθήθρα, αν και η τάση βαδίζει προς καθαρόαιμα Μοσχοφίλερα. Συνολικά, καταγράφονται, με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, 11.821 στρέμματα φυτεμένα με Μοσχοφίλερο, από τα οποία πάνω από τα 8.500 βρίσκονται στη ζώνη ΠΟΠ. Φυσικά, ως έγχρωμη ποικιλία, μπορεί επίσης να δώσει ροζέ κρασιά, ακόμα και ελαφρά κόκκινα, που όμως δεν καλύπτονται από την ΠΟΠ.
Τις δυνατότητες της ποικιλίας για την παραγωγή αφρωδών κρασιών αξιοποίησαν ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού πρωτοπόροι επιχειρηματίες της περιοχής, με πολύ καλά αποτελέσματα. Σημαντική ήταν επίσης η συμβολή του Ανδρέα Καμπά στη διάδοση των ξηρών κρασιών της, με την εγκατάσταση οινοποιείου το 1928 και τις πρώτες εμφιαλώσεις με την ένδειξη Μαντίνεια, πολύ προτού αναγνωριστεί η Ονομασία Προέλευσης. Στα χρόνια μας, πιστεύω ότι η περιοχή χρωστάει χάρη για την εμπορική ανάδειξή της στον αξέχαστο Κωνσταντίνο Αντωνόπουλο, που με το ξεκίνημα της δεκαετίας του ’90 παρουσίασε τα Ορεινά Κτήματα, αλλά και στον Γιάννη Τσέλεπο και την οικογένεια Σπυρόπουλου, που ακολούθησαν.
Αν και παλιότεροι και νεότεροι οινοποιοί εξερευνούν διαρκώς τα όρια της ποικιλίας δημιουργώντας νέες και κάποτε απρόσμενες εκφράσεις της, σε γενικές γραμμές από μια φιάλη Μοσχοφίλερου περιμένουμε ισχυρή αρωματική παρουσία, με πρωταγωνιστές, κατά κανόνα, τα άνθη και τα εσπεριδοειδή, τονισμένη οξύτητα και μέτριο σώμα. Αυτά τα χαρακτηριστικά το κάνουν καλό σύντροφο για πράσινες σαλάτες, πίτες με μυριστικά χόρτα, αρωματικά πιάτα με λεμονάτες σάλτσες, αλλά και αρκετά πιάτα της ινδικής ή της κινέζικης κουζίνας.
Αυτά είναι τα 20 κρασιά που ξεχωρίσαμε
Μια προσωπική και ενδεχομένως αντιπροσωπευτική επιλογή
Ypsilon 2023
Λευκός ξηρός, Πελοπόννησος ΠΓΕ Παπαγιαννόπουλος
Το Μοσχοφίλερο του Παπαγιαννακόπουλου, που πριν δημιουργήσει το δικό του οινοποιείο στη Νεμέα, θήτευσε ως οινολόγος σε γνωστές μονάδες της Πελοποννήσου, παρουσιάζεται με αχυρένιο-γκρι λαμπερό χρώμα και τα τυπικά, έντονα αρώματα της ποικιλίας, σε τόνους λεμονιού, περγαμόντου και ανθόνερου. Λεπτοκαμωμένο στο στόμα, αρωματικό, με οξύτητα που δεν ξεπερνά τα όρια και λεμονάτο τελείωμα.
Τιμή: Περίπου 10,50€
Μοσχοφίλερο
Λευκός ξηρός Πελοπόννησος ΠΓΕ, Αμπελώνες Αντωνόπουλου
Το όνομα του Κ. Αντωνόπουλου, παρότι ο ίδιος δεν βρίσκεται πια στη ζωή και η εταιρεία του έχει αλλάξει ιδιοκτησία, δημιουργεί, ασυναίσθητα, αυξημένες προσδοκίες. Αντ’ αυτών, έχουμε ένα ευχάριστο, καθημερινό κρασί, με αχνό γκριζοπράσινο χρώμα και διακριτική μύτη σε τόνους εσπεριδοειδών, γερανιού και τριαντάφυλλου. Λεπτό στο στόμα, με δροσερή οξύτητα και μέτρια διάρκεια.
Τιμή: περίπου 10€
Anosis 2024
Λευκός ξηρός Πελοποννησιακός ΠΓΕ, Λαντίδης
Η οικογένεια Λαντίδη προτείνει ένα καλοφτιαγμένο καθαρόαιμο Μοσχοφίλερο από τον αμπελώνα της στην ορεινή Αργολίδα, που συνδυάζει ποιότητα και ελκυστική τιμή. Λαμπερό γκριζοπράσινο χρώμα και κομψή παρουσία στη μύτη, όπου ξεχωρίζουν αρώματα λεμονιού, τριαντάφυλλου και μοσχομπίζελου. «Νόστιμη» γεύση, που ισορροπεί ανάμεσα στην υπόσταση, στο φρούτο και το νεύρο, με ένα λεμονάτο τελείωμα πολύ καλής διάρκειας.
Τιμή: περίπου 10€
La-lu-di 2023
Λευκός ξηρός Πελοπόννησος ΠΓΕ, Οινοποιητική Μονεμβασιάς
Διαλέγοντας προσεκτικά την πρώτη ύλη, η οικογένεια Τσιμπίδη δημιουργεί τη δική της εκδοχή του Μοσχοφίλερου. Αχυροπράσινο χρώμα με τις χαρακτηριστικές γκρίζες ανταύγειες της ποικιλίας και αρώματα που παραπέμπουν σε γιασεμί, γαρύφαλλο, λάιμ και δυόσμο, σε απαλό τριανταφυλλένιο φόντο. Δροσιστική οξύτητα στο μεσαίου όγκου στόμα, φρούτο και καλή διάρκεια.
Τιμή: περίπου 11€
Theroes 2024
Λευκός ξηρός Πελοπόννησος ΠΓΕ, Κτήμα Σταυρόπουλου
Από τον ιδιόκτητο αμπελώνα του κτήματος στο Παλαιοχώρι, που καλλιεργείται βιολογικά, έρχεται αυτό το απολαυστικό κρασί με το λαμπερό αχυρένιο-ασημί χρώμα και την εκφραστική μύτη, όπου πρωταγωνιστούν αγιόκλημα, τριαντάφυλλο, περγαμόντο και λεμόνι. Στο στόμα η τονισμένη οξύτητα ισορροπεί την παρουσία της αλκοόλης δημιουργώντας ένα σύνολο με δύναμη, όγκο και μακρύ τελείωμα.
Τιμή: περίπου 8€
Thronos Μοσχοφίλερο 2023
Λευκός ξηρός Πελοπόννησος ΠΓΕ, Μ. Αθανασίου
Λαμπερό αχυρόξανθο χρώμα με ασημί αντανακλάσεις και ζωηρά αρώματα στη μύτη, τα οποία κινούνται ανάμεσα στα φύλλα λεμονιάς και το τριαντάφυλλο, με μια λεπτή φυτική νότα στο βάθος για αυτό το συμπαθέστατο κρασί που οινοποιεί με φροντίδα ο Μιχάλης Αθανασίου στη Νεμέα. Στο στόμα είναι ευγενικό και ανάλαφρο, με καλοδεχούμενη οξύτητα και λεμονάτο τελείωμα.
Τιμή: περίπου 11€
Geometria Moschofilero
Πελοπόννησος ΠΓΕ, ΣΠ. Λαφαζάνης
Ένα ενδιαφέρον Μοσχοφίλερο που το υπογράφει μία από τις υπολογίσιμες δυνάμεις της οινοποιίας μας. Λαμπερό ξανθό χρώμα με απαλές ρόδινες ανταύγειες και εξωστρεφή παρουσία στη μύτη, με ώριμα αρώματα γλυκού τριαντάφυλλου, κομπόστας ροδάκινου, νυχτολούλουδου και περγαμόντου σε διακριτικά πικάντικο φόντο. Αισθητή οξύτητα στο μεσαίου όγκου στόμα, που παντρεύεται με φρούτο, δομή και μακρύ τελείωμα.
Τιμή: περίπου 10€
Vs Narcissus 2024
Λευκός ξηρός Πελοπόννησος ΠΓΕ, Astir X
Με ιστορία σχεδόν 100 χρόνων, η εταιρεία Astir X, γνωστή ως Οινομεσσηνιακή, με νέους συνεργάτες, δίπλα στην οικογένεια Ξυγκώρου, δημιουργεί στην Καλαμάτα μια αξιοπρόσεκτη συλλογή. Μας άρεσε το Μοσχοφίλερο για την εύκολα προσεγγίσιμη προσωπικότητά του, με τα καθαρά αρώματα εσπεριδοειδών, μήλου και αχλαδιού στη μύτη και τη δροσερή του παρουσία στο στόμα.
Τιμή: περίπου 9€
Blanc de Gris 2024
Λευκός ξηρός Αρκαδία ΠΓΕ, Κτήμα Τσέλεπος
Ο Γ. Τσέλεπος, με τουλάχιστον 40χρονη «θητεία» στη Μαντίνεια, υπογράφει αυτή την πληθωρική εκδοχή Μοσχοφίλερου, που ζύμωσε σε inox δεξαμενές, αμφορείς και μεγάλα δρύινα βαρέλια. Λαμπερό γκρι-ρόδινο χρώμα, πυκνά αρώματα ρόδων, λεμονανθών, κίτρου και περγαμόντου, σε φίνο πικάντικο υπόβαθρο, γεύση με ζωηρή οξύτητα, όγκο, δύναμη, πολυπλοκότητα, ζουμερό φρούτο και επίμονο τελείωμα.
Τιμή: περίπου 14,50€
Μαντίνεια ΠΟΠ 2024
Λευκός ξηρός, Σεμέλη
Καλοφτιαγμένη τυπική Μαντίνεια ΠΟΠ από τους αμπελώνες του Ζευγολατιού, με τη γνωστή τεχνική αρτιότητα της Σεμέλη Οινοποιητική. Το κρασί παρουσιάζεται στο ποτήρι με ασημένιες ανταύγειες στο λεμονοπράσινο χρώμα του και εκφραστική μύτη σε τόνους τριαντάφυλλου, φλούδας λεμονιού, περγαμόντου και δυόσμου. Κομψό και αρμονικό στο στόμα, με ζωηρή οξύτητα, ικανό φρούτο και πολύ καλή διάρκεια.
Τιμή: περίπου 12€
Αμπελοτεμάχιο 211 2024
Οίνος λευκός ξηρός. Μαντίνεια ΠΟΠ, Β. Κουμαρέλα
Το μικρό ιδιόκτητο αμπελοτεμάχιο της Βασιλικής Κουμαρέλα στο Λεβίδι, στο βόρειο άκρο της ζώνης ΠΟΠ της Μαντίνειας, δίνει την πρώτη ύλη για αυτό το κρασί με το γκριζοπράσινο χρώμα και τα πράσινα φρούτα στη μύτη, που βάζουν σε δεύτερο πλάνο το λεμόνι και τα λουλούδια. Δύναμη ντυμένη με φρούτο στο στόμα, ωραία οξύτητα, ισορροπία και διάρκεια.
Τιμή: περίπου 12€
Μαντίνεια ΠΟΠ Cuvée 2024
Λευκός ξηρός, Μπουτάρη
Παλιά κλήματα ηλικίας άνω των 50 ετών, με χαμηλές στρεμματικές αποδόσεις, από τον ιστορικό αμπελώνα της εταιρείας χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία αυτής της ξεχωριστής cuvée. Αχνόξανθο χρώμα με γκρίζες πινελιές και ευχάριστη μύτη με αρώματα μήλου, ροδάκινου, λάιμ και βασιλικού σε φόντο λευκών λουλουδιών. Στο στόμα διαθέτει υπόσταση, ικανή οξύτητα, φρούτο και διάρκεια.
Τιμή: περίπου 12€
Μαντίνεια ΠΟΠ 2024
Λευκός ξηρός, Σκούρας
Ολοκαίνουρια ετικέτα από το νέο οινοποιείο του Γιώργου Σκούρα στο Ζευγολατιό μέσα στη ζώνη ΠΟΠ της Μαντινείας. Χρώμα λαμπερό που παίζει ανάμεσα στο αχυρένιο και το ασημί, μύτη εξωστρεφής, με περάσματα γιασεμιού, τριαντάφυλλου, πράσινων φρούτων και μπριός, γεύση ισορροπημένη, με δομή και όγκο, δροσιστική οξύτητα και μακρύ τελείωμα, όπου επανέρχονται τα ανθικά αρώματα.
Τιμή: περίπου 11€
Optimum ’23
Λευκός ξηρός, Μαντίνεια ΠΟΠ, Novus
Ένας παλιός αμπελώνας, μόλις 11 στρεμμάτων, με χαμηλές αποδόσεις, οινοποίηση σε δεξαμενές inox και μικρές ωοειδείς τσιμεντένιες, αλλά και βαρέλια ακακίας, ωρίμαση στις οινολάσπες και βέβαια η μακρά εμπειρία του Λ. Νασιάκου σφραγίζουν την ταυτότητα αυτού του κρασιού. Ασημόχρυσο χρώμα, αγιόκλημα, τριαντάφυλλο, κίτρο και μέντα στη μύτη, στόμα πλούσιο, καλοδομημένο, ζωηρή οξύτητα, φρούτο και διάρκεια.
Τιμή: περίπου 15€
Holy Mania 2023
Λευκός ξηρός Μαντίνεια ΠΟΠ, Τρούπης
Με «άγρια» ζύμωση σε ωοειδείς τσιμεντένιες δεξαμενές, το οινοποιείο εξερευνά τις δυνατότητες του Μοσχοφίλερου από τον χαμηλής απόδοσης αμπελώνα του. Λαμπερό χρυσόξανθο χρώμα και μεστά αρώματα στη μύτη, που παραπέμπουν σε γιασεμί, ροδάκινο και λάιμ. Γεμάτο και πλούσιο στο στόμα, με βάθος και πολυπλοκότητα, ώριμο φρούτο, καλή οξύτητα και επίμονο τελείωμα.
Τιμή: περίπου 15€
Symposium ’23
Λευκός ξηρός Πελοπόννησος ΠΓΕ, Ηλίας Μπίζιος
Από τον αμπελώνα του στον ορεινό Ασπρόκαμπο της Κορινθίας, στα 850 μέτρα, που καλλιεργείται βιολογικά, ο Ηλίας Μπίζιος προτείνει ένα Μοσχοφίλερο, που ενσωματώνει όλα τα αξιαγάπητα χαρακτηριστικά της ποικιλίας. Λαμπερό αχυρόξανθο χρώμα, με ελαφρές γκρίζες πινελιές και αρώματα τριαντάφυλλου, λεμονανθών, λάιμ και κίτρου στη μύτη. Ανάλαφρη παρουσία στο στόμα, με ζωντάνια, φρούτο και λεμονάτο τελείωμα.
Τιμή: περίπου 10€
Μαντίνεια ΠΟΠ 2023
Λευκός ξηρός, Μποσινάκη
Η Μαντίνεια των αδελφών Μποσινάκη αποτελεί σημείο αναφοράς, παρότι έχουν περάσει μόλις 25 χρόνια από την πρώτη της εμφιάλωση. Η σοδειά του 2023 έρχεται με λαμπερό, ξανθορόδινο χρώμα και αρώματα αχλαδιού, ροδάκινου, τριαντάφυλλου και γιασεμιού, με μια αχνή νότα μέντας και ιωδίου στο βάθος. Όγκος και δομή στο στόμα, με ωραία δροσιστική οξύτητα και μακρύ λεμονάτο τελείωμα.
Τιμή: περίπου 11€
Deux Cyprés Mantinia ’24, Κτήμα Σπυρόπουλου
Πρωτοπόρος της βιολογικής καλλιέργειας στη Μαντίνεια, με πάνω από 350 στρέμματα, η οικογένεια ανεβαίνει επίπεδο, με το ολοκαίνουριο Deux Cyprés. Το αμπελοτόπι «Δύο κυπαρίσσια» δίνει ένα κρασί με ξανθοπράσινο χρώμα και πλούσιο αρωματικό αποτύπωμα σε τόνους γιασεμιού, περγαμόντου, ροδοπέταλων, καρύδας και ίχνη ορυκτών. Τραγανή οξύτητα στο στόμα, πυκνή δομή, δύναμη και μακρύ τελείωμα.
Τιμή: περίπου 11€
Έλξη 2023
Λευκός ξηρός Κόρινθος ΠΓΕ, Οινοποιείο Πυργάκη
Από τον ιδιόκτητο αμπελώνα του Κωνσταντίνου Πυργάκη στον Ασπρόκαμπο της ορεινής Κορινθίας έρχεται αυτό το κρασί με το λαμπερό χρυσαφένιο χρώμα όπου παίζουν απαλές ρόδινες αντανακλάσεις και τη σχεδόν πληθωρική μύτη που θυμίζει λουκούμι τριαντάφυλλο, ζουμπούλι, γλυκό κίτρο και μια ιδέα δυόσμο. Κομψό στο στόμα, ισορροπημένο, με καλή δομή, νεύρο και μακρύ λεμονάτο τελείωμα.
Τιμή: περίπου 10€
Μοσχοφίλερο της Γαίας ’23
Λευκός ξηρός, Πελοπόννησος ΠΓΕ, ΓΑΊΑ
Η καινοτόμα οπτική με άγρια ζύμωση και ελαφρύ πέρασμα από βαρέλι δίνει στο ορεινό Μοσχοφίλερο λαμπερό αχνόξανθο χρώμα, με διακριτικές γκρίζες πινελιές και πυκνή αρωματική παρουσία, που πάντως αποφεύγει την υπερβολή, σε τόνους ρόδου, γιασεμιού, κίτρου, πεπονιού και βουτύρου. Μεσαίου όγκου στο στόμα, αρμονικό, με βάθος, δομή, ζωντάνια και λεμονάτο τελείωμα.
Τιμή: περίπου 16€
