Ένας από τους κλάδους της εθνικής οικονομίας που δείχνει να αντιστέκεται στην κρίση είναι εκείνος του κρασιού. Έτσι τουλάχιστον καταδεικνύουν τα αποτελέσματα της έκθεσης Οινόραμα, που ολοκληρώθηκε πριν από λίγες ημέρες στο Ζάππειο Μέγαρο με τη μαζική συμμετοχή οινοποιείων απ’ όλη την Ελλάδα ―ακόμα και από το εξωτερικό― και την αντίστοιχη προσέλευση χιλιάδων επισκεπτών.
«Ιμάντας μεταφοράς οινικής γνώσης»
Το Οινόραμα είναι πλέον η μεγαλύτερη έκθεση ελληνικού κρασιού στον κόσμο. Από το 1994 ήταν και παραμένει ο φυσικός χώρος φιλοξενίας και προβολής της οινικής παραγωγής της χώρας και το πιο σημαντικό ραντεβού του αμπελοοινικού κλάδου. Όπως ανέφερε ο δημιουργός και πρόεδρος της έκθεσης, Ντίνος Στεργίδης, «το Οινόραμα απετέλεσε τον ιμάντα μεταφοράς οινικής γνώσης στο ευρύ καταναλωτικό κοινό, το έναυσμα για τη μορφοποίηση σε κλάδο, του ενδιάμεσου ―μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης― κρίκου της αγοράς κρασιού (αυτό που στα αγγλικά ονομάζουμε “trade”) και κατ’ επέκταση, χώρος αγοραπωλησίας. Εισήγαγε πλήθος καινοτομιών στο περιβάλλον των ελληνικών εκθέσεων και έθεσε υψηλούς οργανωτικούς στόχους στο ύψος των φιλοδοξιών του Έλληνα οινοπαραγωγού».
Οι περίπου 10.000 επαγγελματίες και οινόφιλοι που επισκέφθηκαν την έκθεση είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν ανάμεσα σε περισσότερες από 2.000 διαφορετικές ετικέτες από 350 οινοποιεία και αποσταγματοποεία, ένα εύρος προσφοράς που ξεπέρασε κάθε προσδοκία και που μπορεί να καλύψει κάθε επαγγελματική ανάγκη.
Ο δυναμισμός του ελληνικού κρασιού αποτυπώνεται και στο μεγάλο αριθμό «νέων κυκλοφοριών», δηλαδή οίνων που λανσαρίστηκαν στην αγορά τον τελευταίο χρόνο (πολλά από αυτά για 1η φορά στο φετινό Οινόραμα), τα οποία σύμφωνα με τον κατάλογο της έκθεσης ήταν 417. Εν τω μεταξύ, η σοδειά του 2017 αναδεικνύεται ως σπουδαία για τις περισσότερες περιοχές της χώρας, με κρασιά φρέσκα και αρωματικά, με πολύ «καθαρές» γεύσεις και δυνατότητες μακρόχρονης παλαίωσης.
Αιχμή ανάμεσα στις τάσεις του ελληνικού οινικού γίγνεσθαι, όπως προκύπτει από τη φετινή έκθεση είναι τα κρασιά ειδικής οινοποίησης, όπως για παράδειγμα εκείνα που ζυμώθηκαν και ωρίμασαν μέσα σε πήλινους αμφορείς ή που αφέθηκαν να παλαιώσουν σε φιάλες που βυθίστηκαν στη θάλασσα ή που οινοποιήθηκαν ακολουθώντας τις ελάχιστες δυνατόν οινικές κατεργασίες. Αν και αριθμητικά τα κρασιά αυτά είναι ελάχιστα μέσα στο σύνολο της ελληνικής οινικής παραγωγής, αξίζουν ειδικής μνείας, γιατί αποτελούν αντικείμενο έντονης συζήτησης ανάμεσα στους ειδικούς του κλάδου και, επίσης, αντικείμενο ζήτησης από τα πιο εξειδικευμένα εμπορικά κυκλώματα του εξωτερικού. Πέρυσι δε, ήταν ελάχιστα. Δίπλα σε αυτά, ανερχόμενα ως προς το ενδιαφέρον που προκαλούν είναι και τα κρασιά από αφανείς γηγενείς ποικιλίες αμπέλου, που στο μέλλον θα πολλαπλασιαστούν σίγουρα και μάλιστα σημαντικά. Όλα αυτά τα κρασιά, μαζί με εκείνα από πολύ μικρά και ως επί το πλείστο «άγνωστα» οινοποιεία, ήταν συγκεντρωμένα στην αίθουσα των «Οινικών Αποκαλύψεων» του Οινοράματος.
Μία πιο σφαιρική εικόνα για το ελληνικό κρασί είχαν και φέτος την ευκαιρία να αποκομίσουν οι επαγγελματίες επισκέπτες στην «Πλατεία Γευσιγνωσίας» του Οινοράματος, όπου ήταν εκτεθειμένα 250 κρασιά επιλεγμένα από τους εκθέτες-οινοποιούς ως τα πλέον αντιπροσωπευτικά τους. Στον ίδιο χώρο έγινε και η 1η παρουσίαση των βραβευμένων οίνων του φετινού Διεθνούς Διαγωνισμού Οίνου και Αποσταγμάτων της Θεσσαλονίκης, που ολοκληρώθηκε πρόσφατα. Στην άλλη άκρη, οι πρωτάρηδες στο κρασί επισκέπτες είχαν τη δυνατότητα να ακολουθήσουν μία από τις δωρεάν ξεναγήσεις που προσέφερε η έκθεση με στοχευμένες στάσεις και δοκιμές αντιπροσωπευτικών οίνων.
Έτσι, το φετινό σλόγκαν της έκθεσης «το κρασί είναι παντού και… πάντα στο Οινόραμα», δικαιώθηκε με το παραπάνω. Χρόνο με το χρόνο το Οινόραμα εξελίσσεται σε μία απόλυτα βιωματική έκθεση, που πέρα από τη γευστική δοκιμή του κρασιού προσφέρει δυνατές εμπειρίες στους επισκέπτες της. Πολλοί επισκέπτες εκμεταλλεύτηκαν το «Oyster Bar» του Οινοράματος για να δοκιμάσουν ολόφρεσκα στρείδια Ατλαντικού, σε συνδυασμό με κρασί από τη Σαντορίνη, ενώ η καφετέρια της έκθεσης φιλοξένησε τις κορυφαίες ποικιλίες καφέ των ειδικών του Underdog.
Το χρονικό του «Οινοράματος» δια στόματος Ντίνου Στεργίδη
«Δεν υπάρχει άνθρωπος σε όλη τη χώρα που να μην έχει παρατηρήσει την επιτυχημένη πορεία του ελληνικού κρασιού τα τελευταία χρόνια ενώ ταυτόχρονα δεν υπάρχουν πολλοί άλλοι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας που να εμφανίζουν αντίστοιχο «success story» με εκείνο που εμφανίζει το ελληνικό κρασί» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ντίνος Στεργίδης, ιδρυτής του «Οινοράματος».
«Πού οφείλεται αυτή η επιτυχία; Πώς κατόρθωσε το ελληνικό κρασί να φτάσει στα υψηλά ποιοτικά επίπεδα που έχει φτάσει, σε σημείο που να έχει ξεπεράσει τις προσδοκίες και τις ανάγκες του μέσου Έλληνα καταναλωτή; Η απάντηση, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι το ελληνικό κρασί, και για την ακρίβεια οι παραγωγοί του, στάθηκαν εξ αρχής απέναντι στο διεθνή και όχι στον εγχώριο ανταγωνισμό.
Σε αντίθεση δηλαδή με τους παραγωγούς άλλων αγροδιατροφικών προϊόντων (και εδώ το ελαιόλαδο, που έχει ασύγκριτα μεγαλύτερες δυνατότητες επιτυχίας απ’ ό,τι το ελληνικό κρασί, έρχεται αυτόματα στο νου), οι Έλληνες οινοποιοί δεν κοίταζαν και δεν κοιτάζουν τι κάνει ο γείτονας, αλλά τι κάνει ο οινοπαραγωγός του Μπορντό, της Βουργουνδίας, της Αυστραλίας και της Καλιφόρνιας. Υιοθέτησαν διεθνή πρότυπα αριστείας και στόχευσαν από πολύ νωρίς στην παγκόσμια αγορά κρασιού.
Το αποτέλεσμα είναι πως σήμερα το ελληνικό κρασί είναι το μοναδικό επώνυμο ελληνικό προϊόν ―με ετικέτα, δηλαδή, που λέει «Made in Greece»― που μπαίνει τόσο βαθιά μέσα στα σπίτια καταναλωτών, στην κουζίνα και στην τραπεζαρία, στα πέρατα της γης.
Η γενιά των Ελλήνων οινοποιών που βρίσκεται στην αφετηρία της λεγόμενης «Αναγέννησης του Ελληνικού Κρασιού», που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του ’80-αρχές της δεκαετίας του ’90, ήταν ως επί το πλείστον οινολόγοι, με σπουδές στο εξωτερικό, κυρίως Γαλλία και κυρίως Μπορντό. Άτομα όπως ο Βαγγέλης Γεροβασιλείου, ο Γιώργος Σκούρας, ο Γιάννης Παρασκευόπουλος, ο Γιάννης Τσέλεπος, ο Άγγελος Ρούβαλης, ο Πάνος Ζουμπούλης, ο Γιάννης Βογιατζής, ο Δημήτρης Χατζηνικολάου, ο Παύλος Αργυρόπουλος και πολλοί άλλοι ―να με συγχωρέσουν που δεν τους αναφέρω― έφεραν στην Ελλάδα τις γνώσεις τους και ουσιαστικά επέβαλαν σε μία ολόκληρη βιομηχανία ένα νέο μοντέλο παραγωγής που στόχευε στην επίτευξη υψηλής ποιότητας.
Απέναντι σε αυτή την επανάσταση που διαδραματιζόταν μέσα στα οινοποιεία, υπήρχε μία ουσιαστικά ανύπαρκτη αγορά κρασιού, ένα οινεμπόριο στα σπάργανα, ένας Έλληνας καταναλωτής που δεν είχε ιδέα για το τι θα πει καλό κρασί και ένα εστιατόριο, οι σερβιτόροι του οποίου είχαν συνηθίσει να μαζεύουν τα καψύλια της Santa Laoura (κρασί του συνεταιρισμού Πατρών που μεσουρανούσε τη δεκαετία του ’70) για 10 δραχμές έκαστο.
Εδώ είναι λοιπόν που εμφανίζεται, το 1994, το Οινόραμα, το οποίο για καλή τύχη του κλάδου άρχισα να οργανώνω εγώ. Συγχωρέστε με που το λέω έτσι, αλλά όπως οι οινολόγοι έφεραν από τη Γαλλία τις βέλτιστες πρακτικές στην παραγωγή του κρασιού, έτσι και εγώ έφερα από την ίδια χώρα τις αντίστοιχες βέλτιστες πρακτικές στην οργάνωση εκθέσεων και δη του κρασιού, ένα προϊόν που ερωτεύτηκα, ανάμεσα σε άλλα πράγματα, στην όμορφη αυτή χώρα.
Έτσι το Οινόραμα, από την πρώτη στιγμή, έγινε ο καθρέφτης του σύγχρονου ελληνικού κρασιού, η βιτρίνα για τα καλύτερα ελληνικά κρασιά, το ετήσιο ραντεβού (που δεν υπήρχε) του αμπελοοινικού κλάδου, ο ιμάντας μεταφοράς οινικής γνώσης στο ευρύ καταναλωτικό κοινό, το έναυσμα για τη μορφοποίηση σε κλάδο, του ενδιάμεσου ―μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης― κρίκου της αγοράς κρασιού (αυτό που στα αγγλικά ονομάζουμε «trade») και κατ’ επέκταση χώρος αγοραπωλησίας. Εισάγαμε πάμπολλες καινοτομίες στο περιβάλλον των ελληνικών εκθέσεων και θέσαμε υψηλούς οργανωτικούς στόχους, στο ύψος των φιλοδοξιών του Έλληνα οινοπαραγωγού.
Μέχρι το 1994 η μόνη έκθεση στην οποία το κρασί είχε κάποια παρουσία ήταν η “Τρόφιμα & Ποτά” που γινόταν στη λεγόμενη “πολυκατοικία” απέναντι από το Γηροκομείο, εκεί που σήμερα βρίσκεται ένα κατάστημα Κωτσόβολος. Οι επισκέπτες δεν δοκίμαζαν, απλά κοιτούσαν τις φιάλες που ήταν τοποθετημένες στα ράφια. Κάποιοι παραγωγοί είχαν μαζί τους πλαστικά ποτήρια… Το Οινόραμα τα ανέτρεψε όλα αυτά, εισάγοντας από την πρώτη κιόλας φορά τα εξής:
Ποτήρι γευσιγνωσίας τύπου ΙΝΑΟ, το οποίο δίναμε δωρεάν σε όλους τους επισκέπτες της έκθεσης (οι πρώτοι που το κάναμε αυτό στην Ελλάδα) και πτυελοδοχεία (που ο κόσμος χρησιμοποιούσε ως σταχτοδοχεία). Ωστόσο, το ποτήρι που δίναμε στην είσοδο, μετέφερε το μήνυμα πως εδώ έρχεσαι για να δοκιμάσεις και επειδή ήταν συγκεκριμένο ποτήρι, πώς θα δοκιμάσεις με συγκεκριμένο τρόπο. Έχει ενδιαφέρον εδώ να δούμε την εξέλιξη του ποτηριού του Οινοράματος διαχρονικά, όπου το βλέπουμε να μεγαλώνει σε μέγεθος ακολουθώντας τη γευστική εξέλιξη του ελληνικού κρασιού: όσο περισσότερο ένταση και γευστικό όγκο έχει ένα κρασί, τόσο περισσότερο χώρο χρειάζεται για να αναπνεύσει και να αναδειχθεί.
Επαναστατική χωροταξική διάταξη με ελεύθερη πορεία, με στόχο ο επισκέπτης να μένει μέσα στην έκθεση όλη μέρα, να περιπλανάται ελεύθερα, να δοκιμάζει και να ξαναδοκιμάζει, να συγκρίνει και να συνομιλεί. Την εποχή εκείνη όλες οι εκθέσεις που γινόντουσαν στην Αθήνα είχαν υποχρεωτική πορεία που επιβάλλει μία εντελώς παθητική συμπεριφορά στον επισκέπτη.
Ώρες λειτουργίας, ανήκουστες για την εποχή εκείνη: 9 το πρωί με 7 το απόγευμα, επειδή το κρασί το πρωί δοκιμάζεται σωστά, όταν όλες οι άλλες εκθέσεις γινόντουσαν τις απογευματινές ώρες. (Το 9:00 το πρωί δεν μπόρεσα να το κρατήσω και με τα νύχια κρατάμε το 10:00 ―συνήθως έχουμε επισκέπτες νωρίς το πρωί και δεν έχουμε εκθέτες!). Θέλουμε οι εκθέσεις μας να τελειώνουν νωρίς γιατί αλλιώς μετατρέπονται σε πάρτι, που δεν είναι το ζητούμενο, ενώ θέλουμε να δώσουμε και στους εκθέτες μας τη δυνατότητα να πάνε στο ξενοδοχείο τους και στη συνέχεια να συνεχίσουν τις εργασίες τους στο εστιατόριο με τους πελάτες τους.
Προεγγραφή επισκεπτών, κάτι εντελώς πρωτοποριακό, ταχυδρομικά την εποχή εκείνη ―δεν υπήρχε φυσικά Ίντερνετ― και στη συνέχεια, το 1998 ή το 2000, έκδοση ατομικού badge στην είσοδο της έκθεσης, με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, που νομίζω είμασταν η 2η έκθεση στην Ελλάδα που το έκανε μετά από μία Αμερικανική έκθεση πληροφορικής.
Πλούσιο πρόγραμμα παράλληλων εκδηλώσεων που έχουμε διατηρήσει μέχρι σήμερα. Ανάμεσα στις εκδηλώσεις του 1ου Οινοράματος το 1994, ξεχωρίζουν μία κάθετη γευσιγνωσία Νάουσας (ακόμα και η λέξη «κάθετη» ήταν νεωτερισμός), μία συζήτηση για την αναζήτηση «νέων μορφών μάρκετινγκ στο κρασί», με Εριέττα Μαυρουδή, Νίκο Λεούση, Γιάννη Μπουτάρη, Γιώργο Τσάνταλη και Θανάση Παπανδρόπουλο, μία συζήτηση για τα προβλήματα του τσίπουρου (ίδια και απαράλλαχτα μέχρι σήμερα), μία άλλη συζήτηση για τις προοπτικές του Οινοτουρισμού και μία συζήτηση που έμεινε στην ιστορία για την τιμολογιακή πολιτική του κρασιού στο εστιατόριο, όπου έγινε το «έλα να δεις», που λένε.
Λειτουργία, μέσα στο Οινόραμα, από εμάς, ενός γαστρονομικού εστιατορίου υψηλού επιπέδου (αυτό μέχρι σήμερα είναι κάτι που δεν το έχει κάνει κανείς άλλος), δείτε το μενού του 1ου Οινοράματος το 1994 και του 1998.
Λειτουργία πολυτελούς Αίθουσας Τύπου και VIP Lounge για τους ξένους αγοραστές και άλλα πολλά.
Το 2006 εγκαινιάσαμε την «Πλατεία Γευσιγνωσίας», ένα χώρο για τους επαγγελματίες, όπου ο επισκέπτης μπορεί να δοκιμάσει ανενόχλητος και με τους δικούς του ρυθμούς γύρω στα 250 κρασιά, τα πιο αντιπροσωπευτικά των οινοπαραγωγών. Κάθε κρασί συνοδεύεται από μια αναλυτική περιγραφή, την τιμή ex cellar και τη θέση του παραγωγού μέσα στην έκθεση, είναι κάτι σαν preview, και ο καλύτερος τρόπος να ξεκινήσει κάποιος την επίσκεψή του στο Οινόραμα.
Το 2015 πήραμε την απόφαση να ενώσουμε σε μία τις δύο εκθέσεις κρασιού που οργανώναμε, το Οινόραμα, που ήταν για επαγγελματίες και τα Διονύσια (από το 2001), που ήταν για καταναλωτές. Κρατήσαμε το Οινόραμα ως εμπορικό σήμα, καθότι πιο δυνατό, οργανώνοντάς το όπως τα Διονύσια, δηλαδή με τον παραγωγό μπροστά από ένα μεγάλο μπάνερ και πίσω από ένα τραπέζι με τα κρασιά του (και αυτή τη μορφή έκθεσης είμασταν οι πρώτοι που εισάγαμε στην Ελλάδα) με μόνιμο χώρο τέλεσής της το Ζάππειο Μέγαρο.
Την ίδια χρονιά εγκαινιάσαμε το “Athens Wine Week” με στόχο να βγάλουμε το κρασί από την έκθεση και να το πάμε μέσα στην πόλη την εβδομάδα που ακολουθεί το Οινόραμα, οργανώνοντας διάφορες ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις που απευθύνονται στον καταναλωτή, πολλές από τις οποίες εμπλέκουν τα εστιατόρια. Ανάμεσα σε άλλα, για φέτος σχεδιάζουμε με την υποστήριξη του ΣΕΟ μία καταπληκτική ενέργεια, την οποία σας παρακαλούμε να δημοσιοποιήσετε, όπου δεκάδες εστιατόρια, σε συνεργασία με τα οινοποιεία του Οινοράματος, για κάθε φιάλη που θα καταναλώνεται στο εστιατόριο θα δίνουν άλλη μία φιάλη δωρεάν για το σπίτι. Αυτό θα γίνει μία ημέρα και για ένα κρασί.
Το 2015 οργανώσαμε και φιλοξενήσαμε στο Οινόραμα μία απίθανη δράση που λεγόταν «Δρυός Ανάγνωσμα – Τέχνη στο Βαρέλι», όπου 30 Έλληνες καλλιτέχνες πήραν από ένα μεταχειρισμένο βαρέλι κρασιού και το μετέτρεψαν σε έργο τέχνης και πέρσι, σε συνεργασία με τη σχολή φωτογραφίας Leica, οργανώσαμε ένα διαγωνισμό φωτογραφίας για τους φοιτητές της (με στόχο να βρούμε νέες ματιές στο κρασί). Οι φωτογραφίες που ξεχώρισαν εκτέθηκαν στο Wine Bar «Θα σε κάνω βασίλισσα» για ένα μήνα. Φέτος θα επαναλάβουμε τη δράση αυτή με τη σχολή Leica με νέα θεματική.
Μία άλλη πολύ σημαντική καινοτομία είναι η αίθουσα και το «wine bar» των Οινικών Αποκαλύψεων με κρασιά “Top Obscure”, ένα concept που δουλεύουμε αρκετά χρόνια τώρα, όπου θέλουμε να δώσουμε λύσεις σε αγοραστές που αναζητούν κάτι σπάνιο ή και καινούργιο. Έτσι, στην ίδια αίθουσα στεγάζουμε 34 πολύ μικρά οινοποιεία, κατά προτίμηση οινοποιεία που για 1η φορά έρχονται σε έκθεση ενώ ταυτόχρονα δημιουργούμε ένα wine bar όπου δειγματίζονται κρασιά με κάποιες ιδιαιτερότητες στην παραγωγή τους, βιοδυναμικής καλλιέργειας, τα λεγόμενα «φυσικά κρασιά» και άλλα. Πέραν των άλλων, φέτος το wine bar των Οινικών Αποκαλύψεων θα φιλοξενήσει και έξι οινοποιούς οι οποίοι θα παρουσιάσουν οι ίδιοι τη δουλειά τους με κρασιά οινοποιημένα σε αμφορέα, παλαιωμένα στο βυθό της θάλασσας κ.λ.π.
Επειδή το Οινόραμα είναι η βιτρίνα του ελληνικού κρασιού δώσαμε από την πρώτη στιγμή μεγάλη σημασία στην επικοινωνία της, ώστε αυτή να συμβαδίζει με την εξέλιξη του ελληνικού κρασιού. Στρατηγική μας είναι να έχουμε ένα σταθερό λογότυπο (που έχει αλλάξει 2-3 φορές) και παράλληλα ένα φρέσκο επικοινωνιακό concept κάθε φορά, που να συλλαμβάνει το πνεύμα των καιρών, «L’Air du Temps», που λένε οι Γάλλοι. Έτσι, για παράδειγμα, από το ανέμελο «Πάμε Οινόραμα» του 2010, περάσαμε στο «Οινόραμα, Η Ελλάδα των Δημιουργών» το 2012 στην καρδιά της κρίσης, όταν όλοι ήθελαν από κάπου να πιαστούν, και φέτος στο “Το κρασί είναι παντού, και πάντα στο Οινόραμα”.
Η έκθεση Οινόραμα λειτούργησε για το κοινό το Σαββατοκύριακο 10 & 11 Μαρτίου, με τη Δευτέρα 12 Μαρτίου να είναι αφιερωμένη στους επαγγελματίες. Μεταξύ των χορηγών επικοινωνίας ήταν το Olive magazine και το Olivemagazine.gr
info
www.oenorama.com.
