Από το Γύθειο, την επιβλητική Αρεόπολη, το Λιμένι και τον Διρό με τα ομώνυμα λιμναία σπήλαια ως το ησυχαστήριο του Γερολιμένα, τη Βάθεια, το καρτ-ποσταλικό Πόρτο Κάγιο και το Ταίναρο, το νοτιότερο ακρωτήριο της ηπειρωτικής Ευρώπης με τον εμβληματικό φάρο.
Η λακωνική Μάνη ξεκινά παραδοσιακά από το Γύθειο, που ενώνεται με μια στενή λωρίδα γης με το καταπράσινο νησάκι Μαράθι ή Κρανάη, που λέγεται ότι κρύφτηκε ο Πάρης και η Ωραία Ελένη πριν φύγουν για την Τροία. Εδώ βρίσκεται και ο παραδοσιακός Πύργος Τζαννετάκη, που χτίστηκε το 1829, ο φάρος του νησιού και το γραφικό εκκλησάκι των αγίων Πέτρου και Παύλου, που αποτελεί το πρώτο σε επιλογές εκκλησάκι για γάμους και βαφτίσεις. Αν πάτε για φαγητό σε ένα από τα θαλασσινά ταβερνάκια της παραλίας του Γυθείου, επιλέξτε ανάμεσα στο Saga (27330 23220) και τον Πότη (27330 23245) δίπλα στο λιμεναρχείο για χταποδάκι, ουζάκι και φρέσκο ψάρι. Πριν και μετά το Γύθειο απλώνεται μια τεράστια αμμουδιά, με αγαπημένη αυτή του Μαυροβουνίου. Στην περιοχή αυτή βρίσκεται και μία από τις καλύτερες ταβέρνες της περιοχής, η «Κυρα-Ματούλα» (27330 25250) με πολύ καλά κρεατικά στη σχάρα και πεντανόστιμες πίτες και μαγειρευτά. Κατεβαίνοντας το μεσαίο πόδι της Πελοποννήσου, μετά το Γύθειο θα συναντήσετε το Βαθύ, ένα γραφικό και απάνεμο κολπάκι, στο τέρμα του οποίου δεσπόζει το ιστορικό ξενοδοχείο «Belle Helene» (27330 93001-5).
Χτισμένο τη δεκαετία του ’70, πρόσφατα όμως ανακαινισμένο, το ξενοδοχείο αυτό είναι ιδανικός προορισμός για οικογένειες και ειδικά για όσους έχουν μικρά παιδιά και μωρά. Κατεβαίνοντας από το ξενοδοχείο το μόνο που μεσολαβεί για να φτάσετε στην οργανωμένη παραλία είναι ένας καταπράσινος ελαιώνας με εστιατόριο, beach bar, παιδική χαρά και πολλές δραστηριότητες μέσα στην ημέρα (και τη νύχτα) για μικρά παιδιά (φουσκωτά, σινεμά, πισίνα, κλπ). Στον ίδιο οικισμό βρίσκεται και το εστιατόριο «Αννόβερο» (27330 93000), ένα από τα καλύτερα της περιοχής, στην καταπράσινη αυλή του οποίου θα απολαύσετε ελληνικά και διεθνή πιάτα, με κορυφαίο το σνίτσελ, πολύ ωραίες σαλάτες και το καλύτερο παγωτό φυστίκι, δικής τους εκτέλεσης, που έχετε γευτεί. Λίγο πιο κάτω από το Βαθύ και το Σκουτάρι, στην καρδιά της Ανατολικής (Προσηλιακής) Μάνης βρίσκεται ο Κότρωνας. Ένα πανέμορφο παραθαλάσσιο χωριό με παραδοσιακά σπίτια και έναν μικρό μόλο γεμάτο βάρκες και καϊκια.
Εδώ αξίζει να κάνετε μια βουτιά στα πεντακάθαρα νερά, αλλά και να φάτε στο…γκουρμέ εστιατόριο «Εν πλω», που βρίσκεται πάνω στην παραλία σε ένα ανακαινισμένο πυργόσπιτο του 1870 και να μείνετε στο ξενοδοχείο Kotronas Bay (27330 21340). Η ιδιοκτήτρια Μαίρη Παναγάκου, γνωστή και από τα βιβλία της αλλά και από κάποιες τηλεοπτικές εκπομπές, είναι φοβερή μαγείρισα και σερβίρει πιάτα τοπικής κουζίνας με τη δική της μοναδική δημιουργική πινελιά.
Στης Αρεόπολης τα σοκάκια
Κόσμημα της λακωνικής Μάνης είναι η Αρεόπολη, ένα πανέμορφο παραδοσιακό χωριό με αναλλοίωτο τον βυζαντινό χαρακτήρα του. Η πρωτεύουσα της Μέσα Μάνης είναι ένας καλοδιατηρημένος οικισμός με πέτρινα σοκάκια που φέρουν ζωντανά τα ίχνη της αίγλης του παρελθόντος, με πυργόσπιτα και πετρόχτιστους, φιλόξενους ξενώνες. Στη μεγάλη πλατεία του χωριού δεσπόζει το άγαλμα του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Το χωριό παρέμεινε κατά την Τουρκοκρατία ελεύθερο, ενώ εδώ υψώθηκε για πρώτη φορά το λάβαρο της Επανάστασης στις 17 Μαρτίου του 1821. Στην Αρεόπολη θα συναντήσει κανείς πολλές ιστορικές εκκλησίες, όπως τον ναό του Ταξιάρχη, γνωστό για το καταπληκτικό πέτρινο καμπαναριό του, αλλά και για το γεγονός ότι εδώ παρακολούθησαν τη Θεία Λειτουργία οι Μανιάτες πριν δώσουν όρκο για τον απελευθερωτικό αγώνα. Στη σημερινή Αρεόπολη, που έχει κηρυχτεί διατηρητέα, δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα. Θα παρκάρετε στην είσοδο του χωριού και θα κατηφορίσετε στα πλακόστρωτα δρομάκια της, που είναι γεμάτα από ταβέρνες, καλόγουστα μπαρ και ευγενικούς ιδιοκτήτες. Το «Bukka» με τη χαρακτηριστική βουκαμβίλια στην είσοδό του είναι το πιο δημοφιλές μπαράκι, που άνοιξε το δρόμο για μαγαζιά όπως το «Aula» -με την εξαιρετική cocktail list- αλλά και το «Αίθριο», λίγα χιλιόμετρα έξω από την Αρεόπολη, με τη μοναδική θέα στον καρτποσταλικό κόλπο του Οίτυλου.
Ανάλογες είναι και οι γαστρονομικές επιλογές. Ανάμεσα στις πλατείες Νιαρχάκου και 17ης Μαρτίου, στο κεντρικό λιθόστρωτο δρομάκι της μεσαιωνικής συνοικίας, βρίσκεται ο «Μπαρμπα Πέτρος» (27330 51205). Χαρακτηριστικά πιάτα του το γουρουνόπουλο φούρνου με πορτοκάλι, ο μπαρδουνιώτικος κόκορας, το ψαρονέφρι με σέλινο αλλά και οι συνταγές με το φημισμένο σύγκλινο Μάνης. Την ίδια γαστρονομική ρότα ακολουθεί και η ψησταριά του «Αλέπη» (27330 51276), με φόρτε του το γουρουνόπουλο σούβλας και το μανιάτικο λουκάνικο. Μη χάσετε την ευκαιρία να απολαύσετε, όμως και ένα παγωτό από φρέσκο γάλα στο παραδοσιακό ζαχαροπλαστείο «Παραδοσιακό». Όσο για τη διαμονή σας, επιλέξτε ανάμεσα στον «Πύργο Καπετανάκου» (273330 51233) -στεγάζεται σε έναν μανιάτικο πύργο του 1865- αλλά και στις οικονομικότερες εναλλακτικές των ξενοδοχείων «Μάνη» (27330 51190), «Πετρούνης» (27330 51151) και του ξενώνα «Τραπέλα» (2733 052690).
Από το παραδοσιακό Λιμένι στο μικρό Αλγέρι
Ο δρόμος που ξεκινά βόρεια της Αρεόπολης οδηγεί προς Λιμένι, Οίτυλο και Καραβοστάσι. Ξεκινώντας από το παραθαλάσσιο Οίτυλο μετά το φυσικό λιμάνι του Νέου Οιτύλου αναπτύσσεται μια τεράστια παραλία, ιδανική για κολύμπι. Με ωραία ξενοδοχεία και ταβέρνες, το Καραβοστάσι, το μικρό και μοναδικό λιμανάκι στη βόρεια πλευρά του κόλπου, ονομαζόταν κάποτε και μικρό Αλγέρι. Στα νερά του ανακαλύφθηκαν κίονες και ένα αρχαίο ναυάγιο. Must επιλογή για φαγητό εδώ η ψαροταβέρνα «Μαύρος πειρατής» (27330 59363) στο Νέο Οίτυλο.
Επόμενος σταθμός βορειότερα το…κινηματογραφικό Λιμένι.
Εδώ βρίσκεται και η cult ψαροταβέρνα του Τάκη ((27330 51327), που δυστυχώς τα τελευταία χρόνια έχει χάσει την παλιά της αίγλη. Σε προνομιακή θέση πάντως, πλάι στο κύμα, με φόντο τον πύργο των Μαυρομιχαλαίων, ο «Τάκης» σερβίρει φρέσκο ψάρι και πολύ καλή αστακομακαρονάδα. Στο Λιμένι θα μείνετε είτε στο «Limeni Village» (27330 51111) -16 πυργόσπιτα διαμορφωμένα σε δωμάτια και σουίτες- είτε στον «Πύργο Μαυρομιχάλη» (27330 51042), την ιστορική οικία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, χτισμένη το 1762, που αναστηλώθηκε έπειτα από 245 χρόνια.
Στα εντυπωσιακά σπήλαια του Διρού
Νότια της Αρεόπολης συναντάμε τον γραφικό Διρό. Ζωντανό κεφαλοχώρι-πέρασμα με σήμα κατατεθέν τα περίφημα σπήλαια -από τα ομορφότερα λιμναία στον κόσμο- που έχουν καθορίσει και το τουριστικό προφίλ της περιοχής. Αν θέλετε να γνωρίσετε την πιο παραδοσιακή πλευρά του αναζητήστε τον πύργο Σκλαβουνάκου στη συνοικία Πετρόλακκος και τον ναό του Αγίου Πέτρου στους πρόποδες του Σαγγιά. Φυσικά, ο κύριος λόγος για να έρθετε εδώ είναι τα σπήλαια, τα οποία βρίσκονται 4 χλμ. έξω από το χωριό, κατεβαίνοντας προς τη θάλασσα.
Η διπλανή παραλία με τα χοντρά λευκά βότσαλα είναι μια καλή λύση για μπάνιο. Η τουριστική διαδρομή στα σπήλαια έχει συνολικό μήκος 1.500 μ., από τα οποία τα πρώτα 1.200 είναι λιμναία και θα τα διανύσετε με λέμβο (και οδηγό-ξεναγό κάποιον από τους ντόπιους εργαζομένους στο σπήλαιο). Το βάθος του νερού είναι από 30 εκατοστά μέχρι και 30 μέτρα, ενώ στη διάρκεια της βαρκάδας θα δείτε σταλακτίτες σε αποχρώσεις ροζ, λευκού, κόκκινου και σοκολατί, ενώ θα περάσετε και από διάφορες «αίθουσες», οι οποίες έχουν βαπτιστεί με ευφάνταστα ονόματα, όπως Θάλασσα των Ναυαγίων, Αίθουσα των Ονείρων, Λιμανάκι της Ευτυχίας.
Ο Γερολιμένας των κουρσάρων
Νότια του Δυρού ξεδιπλώνεται ένα από τα ωραιότερα χωριά της Λακωνίας, ο Γερολιμένας. Στον μυχό του ομώνυμου όρμου, υπήρξε ορμητήριο των Μανιατών πειρατών, αλιευτικό καταφύγιο όσων κατευθύνονταν προς τις ακτές της Αφρικής και το πρώτο λιμάνι κατά την επιστροφή τους. Σήμερα δύο σπουδαίοι μεσαιωνικοί μανιάτικοι πύργοι που δεσπόζουν στην ανατολική άκρη του χωριού έχουν ανακαινιστεί και μεταβληθεί στο ξενοδοχείο «Kyrimai» (27330 54288).
Το παραδοσιακό ξενοδοχείο που είναι μέλος των Ιστορικών Ξενοδοχείων της Ευρώπης ανήκε στον Θεόδωρο Κυρίμη, ο οποίος κατάφερε να μετατρέψει την περιοχή σε σημείο ναυτικού εμπορίου ανάμεσα στη Σύρο και τη Μασσαλία. Το ξενοδοχειακό συγκρότημα περιλαμβάνει 22 δωμάτια, από απλά δίκλινα δίπλα στην αυλή, μέχρι master suites και lofts με θέα στη θάλασσα. Ο χώρος υποδοχής αποτελούσε την αποθήκη κρασιού, ενώ σε άλλο χώρο εκτίθενται ευρήματα και κειμήλια από την παλαιά χρήση του κτιρίου. Η διακόσμηση των δωματίων αντικατοπτρίζει την παράδοση της Μάνης, συνδυάζοντας τα γήινα χρώματα, την πέτρα και το ξύλο με τις σύγχρονες ανέσεις. Το ξενοδοχείο διαθέτει επίσης εξαιρετική κουζίνα, υπό την επιμέλεια του Γιάννη Μπαξεβάνη. Αν ωστόσο θέλετε κάτι πιο παραδοσιακό για ουζάκι και ψαράκι, επιλέξτε τον «Ακροταιναρίτη» (27330 54205), την ψαροταβέρνα του ομώνυμου ξενοδοχείου πάνω στη θάλασσα.
Από τη μαγευτική Βάθεια στο Πόρτο Κάγιο
Με κατεύθυνση προς το ακρωτήριο Ταίναρο συναντάμε το γνωστό χωριό Βάθεια. Το τοπίο αλλάζει. Οι ελιές λιγοστεύουν, η βλάστηση χαμηλώνει και σε μικρή απόσταση από τον Γερολιμένα ξεπροβάλλει μετά από κάμποσες στροφές ένας ολόκληρος οικισμός από πυργόσπιτα, ο οποίος μοιάζει σαν ακρόπολη «κρεμασμένη» στην κορυφή ενός λόφου. Πρόκειται για ένα μνημείο αρχιτεκτονικής παράδοσης που αντιστέκεται σθεναρά στο πέρασμα των χρόνων. Οι αγέρωχοι πύργοι που χτίστηκαν τον 18ο και τον 19ο αιώνα έχουν πολύ μικρά παράθυρα, που λειτουργούσαν ως πολεμίστρες και αποτελούν μοναδικά δείγματα λαϊκής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής. Το χωριό μοιάζει εντελώς έρημο, κατοικείται, όμως, από λιγοστές οικογένειες, ενώ υπήρξε φιλόδοξο project του ΕΟΤ που σκόπευε να μετατρέψει τα πυργόσπιτα σε ξενώνες, αλλά δεν προχώρησε.
Κοντά στο άκρο της λακωνικής χερσονήσου δύο μοναδικές αγκαλιές της φύσης, το Μαρμάρι και το Πόρτο Κάγιο, μαγνητίζουν το βλέμμα του ταξιδιώτη που τις αντικρίζει από ψηλά. Το θαυμάσιο φυσικό ανάγλυφο της λακωνικής γης, η ασυναγώνιστη θέα, η απέραντη θάλασσα και ο μεθυστικός αέρας της Μάνης συναρπάζουν όσους ανακαλύπτουν αυτόν τον ξεχωριστό τόπο. Η παραλία στο Μαρμάρι είναι η πιο μεγάλη αμμουδερή στη λακωνική Μάνη. Ακριβώς πάνω από την παραλία υπάρχει ένα μπαρ-εστιατόριο, το «Marmari Paradise» (27330 52101) πάνω στη θάλασσα, το οποίο νοικιάζει μερικά δωμάτια και είναι ιδιοκτησία της οικογένειας του ιερέα της περιοχής.
Μάλιστα εκεί ο ίδιος ιερέας κάνει γάμους και βαφτίσεις μέσα στη θάλασσα! Στο εστιατόριο του συγκροτήματος θα γευτείτε παραδοσιακές μανιάτικες συνταγές, θαλασσινές προτάσεις, όλα φτιαγμένα από φρέσκα και αγνά τοπικά προϊόντα. Το Μαρμάρι βρίσκεται 3 χιλιόμετρα πριν το Ταίναρο, το νοτιότερο άκρο της Πελοποννήσου και της ηπειρωτικής Ευρώπης. Μπορείτε να παρκάρετε το αυτοκίνητο εκεί που τελειώνει ο δρόμος, να κάνετε μια βουτιά στη μικρή παραλία Κοκκινόγια με τα γαλαζοπράσινα νερά και μετά από πεζοπορία 40 περίπου λεπτών να φτάσετε στο Φάρο.
Μην περιμένετε να δείτε έναν περιφραγμένο αρχαιολογικό χώρο στο Ιερό και το νεκρομαντείο του Ποσειδώνος. Υπάρχει μια αίσθηση εγκατάλειψης, όμως η ενέργεια του τόπου είναι μαγευτική. Η μοναδική ταβέρνα-καφέ είναι το «Ακρον Ταίναρο». Ο Παναγιώτης Γουνελάς θα μαγειρέψει για σας τοπικές συνταγές και ψάρια που ψαρεύει η ίδια η οικογένειά του με το καΐκι της. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε τη σαλάτα Άκρον Ταίναρο με μανιάτικα παξιμάδια και λαδολιές Μάνης, ενώ αν πετύχετε κολοχτύπα, ζητήστε τους να σας τη φτιάξουν με μακαρονάδα. Το Πόρτο Κάγιο είναι το τελευταίο λιμανάκι της ανατολικής Μάνης, καθώς κατεβαίνουμε προς το Ταίναρο. Ανά τους αιώνες αποτέλεσε ναύσταθμο για πολλούς λαούς αλλά και ορμητήριο του Λάμπρου Κατσώνη. Το όνομά του το πήρε από το πολύ όμορφο λιμάνι του το οποίο προστατεύεται από τους ανέμους. Τους θερινούς μήνες ο όρμος κατακλύζεται από ιστιοφόρα που κινούνται από Αιγαίο προς Ιόνιο πέλαγος.
