Παραδοσιακά και σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη τα Θεοφάνεια δεν συνδέονται με κάποιο συγκεκριμένο φαγητό ή κάποιο ιδιαίτερο διατροφικό έθιμο. Ωστόσο, στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας την ημέρα εορτασμού των Φώτων τρώνε ψάρια και θαλασσινά. Λίγο ο αγιασμός των υδάτων που συνδέει την ημέρα αυτή με τη θάλασσα λίγο η πληθωρική κρεατοφαγία των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς που έχουν προηγηθεί, τα Θεοφάνεια είναι μια ευκαιρία για «αποτοξίνωση». Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μεγάλη γιορτή η οποία στη μνήμη των περισσότερων συνδέεται με κάποιο επίσημο γεύμα εντός ή εκτός σπιτιού, ειδικά αν στο άμεσο περιβάλλον, οικογενειακό ή φιλικό, υπάρχουν εορτάζοντα πρόσωπα. Ο καθένας από εμάς λοιπόν έχει τη δική του γεύση για τα Θεοφάνεια, είτε έρχεται ως μνήμη από τα παιδικά χρόνια είτε αποτελεί μια «μοντέρνα παράδοση» που ο ίδιος έχει δημιουργήσει μεγαλώνοντας.
Κρέας. Νέτα σκέτα.
Κρέας, νέτα σκέτα. Χωρίς πολλά πολλά όπως και κάθε άλλη μεγάλη γιορτή, τα δικά μου Θεοφάνεια έχουν γεύση κρέατος. Δεν έχει σημασία το είδος, η συνταγή και η κοπή. Δεν έχει σημασία αν το έχω μαγειρέψει εγώ, η μάνα μου ή αν τρώμε έξω. Ούτε αν είναι στην κατσαρόλα, στη γάστρα ή στη σούβλα. Γαλουχημένη με την κουλτούρα του κρέατος, δεν νομίζω ότι θα μπορούσε να αναδυθεί από μέσα μου κάποια άλλη επιλογή. Α.Φ.
Των Φώτων τρώω σούσι(!)
Παρόλο που από την ορθόδοξη πίστη δεν έχει χαρακτηριστεί η μέρα αυτή για νηστεία, με τα χρόνια έχει επικρατήσει το έθιμο την ημέρα των Φώτων να τρώμε ψάρι. Με το ψάρι έχω πολλές περιέργειες, με το σούσι όμως καμία. Τα Θεοφάνεια λοιπόν τρώω σούσι, ευλαβικά κάθε χρονιά. Είναι ένα τελετουργικό που έχω δημιουργήσει και με κάνει ευτυχισμένο. Λ. Τρ.
Δε μου αρέσει το φρικασέ, θέλω λαζάνια με τρούφα!
Μμμ…τα Θεοφάνεια έχουν πικρόγλυκη γεύση για μένα. Παρότι για κάποιους είναι μέρα νηστείας ή παραδοσιακά επιλέγουν ψάρι, εγώ ως ημερομηνία την έχω συνδυάσει με την τελευταία μέρα των διακοπών που φεύγουν οι καλικάντζαροι (!), οπότε θα πω ότι είναι φρικασέ – που έχω δηλώσει ότι δεν μου αρέσει καθόλου μα καθόλου. Από την άλλη μεριά όμως, είναι η παραμονή της γιορτής μου και η τελευταία ημέρα από το ξέφρενο φαγοπότι των εορτών, οπότε, επειδή δεν είναι κάθε μέρα του Αγιαννιού και από αύριο ξεκινάμε δίαιτα, θέλω τα Θεοφάνεια να έχουν γεύση από λαζάνια με άγρια μανιτάρια και τρούφες. Χρόνια πολλά σε όσους γιορτάζουν σήμερα, πάντα άξιοι να είναι όσοι έπιασαν τον Σταυρό. Να με χαίρεστε και μένα αύριο. Ναι; Γ. Μπ.
Βουτιά στην αχνιστή ψαρόσουπα
Ακολουθώντας τα «νερά» της παράδοσης και σε μία τίμια απόπειρα αποτοξίνωσης από το ξέφρενο κρεατοφαγικό παραλήρημα των γιορτών, συνδέω τα Θεοφάνια, τουλάχιστον μαγειρικά (και σε μία σχεδόν πιστή λούπα, κάθε χρόνο), με μία κατσαρόλα γεμάτη με αχνιστή και ατόφια μοσχοβολιστή, ψαρόσουπα. Ελαφριά, ζουμερή, comfort και θρεπτική η ζεστή και ελαφρώς πιπεράτη και όξινη, σούπα των Θεοφανίων -κατά προτίμηση με κοκκινόψαρο- μου υπενθυμίζει, κάθε φορά, την αξία (μα πόσο ανεκτίμητη, πραγματικά!) της σπιτικής, μαμαδίστικης θαλπωρής, από την οποία δε βιάζομαι καθόλου να εξέλθω. Λ.Χρ.
Ψαροκαταστάσεις
Θεοφάνεια, αγιάζονται τα νερά. Και πού πάει το μυαλό μας; Σε όλο τον υδάτινο κόσμο, όπερ σημαίνει ψάρια, αυγά ψαριών, όστρακα και μαλακόστρακα, αχιβάδες και κυδώνια, μύδια και γαρίδες και άλλα παρόμοια. Ας γίνω πιο συγκεκριμένη. Το τραπέζι των Θεοφανείων περιλαμβάνει μια πιατέλα με αλίπαστα και καπνιστά, ας πούμε λακέρδα, τσίρο, και γαύρο μαρινάτο. Σε λίγο, καταφθάνουν και τα υπόλοιπα εκλεκτά της ημέρας, δηλαδή ταραμοσαλάτα και ταραμοκεφτέδες, καβουροσαλάτα και χταπόδι ξιδάτο, αλλά και μπαρμπουνάκια τηγανητά, μπακαλιαράκια, σαργοί και κουτσομούρες. Αν τώρα οι θερμοκρασίες έχουν χαμηλώσει, μια ψαρόσουπα είναι ότι πρέπει για να στυλωθούμε, να ζεσταθεί το σώμα και η ψυχή μας. Οπωσδήποτε θα βοηθήσει κι ένα τσίπουρο, πολλά τσουγκρίσματα ποτηριών, όπως και η ευχή «να μας δώσει ο θεός φώτιση»! Μ.Στ.
Η γιορτή της μάνας μου έχει γεύση καλαμαράκι
Τα Θεοφάνεια γιορτάζει η μαμά Ράνια (Ουρανία) οπότε από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου κάθε χρόνο τέτοια μέρα το πρόγραμμα είχε βόλτα στη θάλασσα και ψαροφαγία πλάι στο κύμα. Ψαρόσουπα για την αρχή. Καλαμαράκια, γαρίδες, γαύρος και κουτσομουρίτσες, όλα τηγανητά, για τη μέση. Χόρτα, λαχανικά βραστά, και φυσικά ένα βουνό πατάτες τηγανητές, επίσης για τη μέση. Κρασί για τους μεγάλους και νερό για τους μικρούς, τα αναψυκτικά ουδέποτε μας άρεσαν. Ευτυχώς η γιορτή της μανάς μου έχει ακόμα την ίδια γεύση, όσα χρόνια κι αν έχουν περάσει, αφού προσπαθούμε να κρατάμε την «οικογενειακή παράδοση»και να πηγαίνουμε, έστω και οι δυο μας, για ψάρια, θαλασσινά και… ουζάκι το οποίο προϊόντος του χρόνου έχει γίνει το αγαπημένο μας απόσταγμα. Ζ.Π.
Μπακαλιάρος σε κουρκούτι μπίρας με σκορδαλιά
Ψάρι επιλέγω κι εγώ για τη γιορτή των Φώτων, αλλά ένα ψάρι που παραδοσιακά τρώμε συνήθως την 25η Μαρτίου, τον τηγανητό σε κουρκούτι μπακαλιάρο με την απαραίτητη συνοδεία του τη σκορδαλιά. Γιατί είναι μία συνταγή που λατρεύω και δεν θέλω με τίποτα να απολαμβάνω μόνο μία φορά τον χρόνο. Οπότε αφορμή για το αγαπημένο μου -λίγο μπελαλίδικο- φαγάκι, μαζί με ουζάκι και απαραιτήτως καλή παρέα για να τα μοιραστώ όλα αυτά, είτε σε κάποιο σπίτι, είτε σε κάποια ψαροταβέρνα. Πριν πάμε για φαγητό, κάθε χρόνο προσπαθώ να παρακολουθώ και τον Αγιασμό των υδάτων σε κάποιο μέρος κοντά σε θάλασσα, που έχει σίγουρα άλλη χάρη! Ε.Σ.
Τα κείμενα υπογράφουν: Γιάννα Μπαλαφούτη, Ζωή Παπαφωτίου, Εύη Σκλατινιώτη, Μελίσσα Στοΐλη, Λευτέρης Τρίγκας, Αθηνά Φερεντίνου, Λουκία Χρυσοβιτσάνου.
