Το Υπουργείο Πολιτισμού, μέσω της αρμόδιας Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς εφαρμόζει, από το 2006, στην Ελλάδα την Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003).
Φέτος, ανάμεσα στα δελτία που εγκρίθηκαν και εγγράφηκαν στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας ήταν και το δελτίο για τον αμπελώνα και τις αμπελοοινικές παραδόσεις του Μετσόβου – Κατώγι Αβέρωφ. Τόσο ο ίδιος ο αμπελώνας όσο και η παράδοση που συνδέεται με την αμπελοκαλλιέργεια και την αξιοποίηση των προϊόντων της, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την πολιτισμική φυσιογνωμία και την παραγωγική ταυτότητα του Μετσόβου.
Η αναφύτευση του αμπελώνα από τον Ευάγγελο Αβέρωφ το 1958-1959, αποτέλεσε ένα έργο κομβικής σημασίας για τη διάσωσή του. Έκτοτε ο αμπελώνας συντηρείται και καλλιεργείται με ιδιαίτερη φροντίδα, ενώ υλοποιούνται έργα για τη διαφύλαξή του, όπως η κατασκευή μικρών αναβαθμίδων από φυσικά υλικά που περιορίζει τη διάβρωση του εδάφους.
Η ανάδειξη του αμπελώνα
Μέσα από την προβολή των κρασιών του ο αμπελώνας έρχεται διαρκώς στο προσκήνιο. Κάποια κρασιά μάλιστα, φέροντας την Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη «Μέτσοβο», λειτουργούν ως τοπικά διαπιστευτήρια, γιατί πετυχαίνουν μέσω των αρωματικών και γευστικών χαρακτηριστικών τους να αποδώσουν τα στοιχεία του ορεινού αμπελώνα, στοιχεία που τoν καθιστούν διαχρονικά μοναδικό.
Ο ετήσιος τρύγος
Κάθε χρόνο στις αρχές του φθινοπώρου, ο ιδιαίτερος αυτός αμπελώνας, το Γινιέτς, ετοιμάζεται για τρύγο. Ειδικά φέτος που η χρονιά είναι πολύ πρώιμη, οι περισσότερες ποικιλίες έχουν ήδη τρυγηθεί και κάποιες, όπως το Cabernet Sauvignon, ωριμάζουν στα κλήματα για λίγο ακόμα. Τόσο οι άνθρωποι όσο και τα ζώα τη περιοχής βρίσκονται σε εγρήγορση. Τα πουλιά και οι καφέ αρκούδες παραμονεύουν για να δοκιμάσουν τα σταφύλια, ενώ για πολλές μέρες οι εργασίες είναι έντονες και απασχολούν όλο το προσωπικό του οινοποιείου. Άλλωστε ο τρύγος στο Μέτσοβο γίνεται χειρωνακτικά και η όλη διαδικασία μέχρι το σταφύλι να γίνει κρασί απαιτεί πολλά χέρια. Χέρια κάθε ηλικίας που περνούν τη σκυτάλη στην επόμενη γενιά, διατηρώντας την παράδοση ζωντανή ως ζωτικής σημασίας στοιχείο του πολιτισμού.
