Σκεφτείτε πόσο αυτονόητο μας φαίνεται σήμερα να μας σερβίρουν τον espresso σε μια μικρή, στιβαρή κούπα. Την κρατάμε στα χέρια μας σχεδόν μηχανικά, χωρίς να αναρωτηθούμε ποτέ πώς καθιερώθηκε αυτό το σκεύος που συνοδεύει κάθε μας καφέ. Κι όμως, η ιστορία του ξεκινά πριν από δύο αιώνες, στο κέντρο της Ρώμης, στο Antico Caffè Greco.
Η ιστορία της μικρής κούπας του espresso
Στα χρόνια των Ναπολεόντειων Πολέμων (1803–1815), ο Ηπειρωτικός Αποκλεισμός μείωσε δραματικά τη διαθεσιμότητα καφέ στην Ευρώπη. Οι baristi του ιστορικού Antico Caffè Greco που αυτές τις ημέρες κινδυνεύει με λουκέτο, αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν στα δεδομένα. Αντί να γεμίζουν μεγάλες κούπες, σέρβιραν μικρότερες ποσότητες, σε νέα, πιο μικρά σκεύη. Έτσι γεννήθηκε η κούπα του espresso, που έμελλε να γίνει σύμβολο της ιταλικής κουλτούρας.
Αυτό που ξεκίνησε ως πρακτική λύση, γρήγορα απέκτησε χαρακτήρα αισθητικής και κομψότητας. Οι πρώτες μικρές κούπες σχεδιάστηκαν με προσοχή, χρησιμοποιώντας εκλεκτά υλικά και περίτεχνες λεπτομέρειες. Μαρμάρινα μοτίβα, χρώματα όπως το περίφημο «frog green» και το brocatelle Tortosa (ένα είδος κόκκινου ασβεστόλιθου), μετέτρεψαν την κούπα σε αντικείμενο πολυτέλειας, προσδίδοντας κύρος και ταυτότητα.
Με τον καιρό, η μικρή κούπα έγινε διεθνές πρότυπο. Ο espresso δεν νοείται χωρίς το χαρακτηριστικό του σκεύος, που κρατά τη θερμοκρασία και συγκεντρώνει τα αρώματα. Από τη Ρώμη, η ιδέα ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, επηρεάζοντας το design των καφέ και καθορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο απολαμβάνουμε τον καφέ μέχρι σήμερα.
Περισσότερο από δύο αιώνες μετά, η κούπα που γεννήθηκε μέσα από την έλλειψη έχει γίνει το πιο αναγνωρίσιμο αντικείμενο της καθημερινής μας καφεΐνης. Κάθε φορά που την κρατάμε, επαναλαμβάνουμε μια χειρονομία που ξεκίνησε στο Caffè Greco της Via dei Condotti και άλλαξε για πάντα την κουλτούρα του καφέ.
Οι 10 εκδοχές του καφέ
Εspresso μέχρι σήμερα ονομάζεται η μέθοδος παρασκευής του καφέ, αλλά και το ρόφημα που παίρνουμε. Ένα αποτέλεσμα που οφείλεται στην εκχύλιση ζεστού νερού (93-96ο C) υπό πίεση σε 7-10 γραμμάρια φρεσκο-αλεσμένου καφέ για περίπου 25-30 δευτερόλεπτα. Και αυτός είναι ο κλασικός espresso που όλοι γνωρίζουμε. Oμως υπάρχουν και άλλες εκδοχές, που ίσως στους περισσότερους να είναι άγνωστες λέξεις. Ας τις γνωρίσουμε και ας τις βάλουμε στο λεξιλόγιό μας.
Ristretto: Στην ουσία πρόκειται για «μη ολοκληρωμένο» espresso. Δηλαδή με λιγότερο χρόνο εκχύλισης και λιγότερα ml στο φλιτζάνι μας. Εχει πιο έντονα αρώματα και γεύση, ενώ περιέχει λιγότερη καφεΐνη.
Doppio: Είναι ο διπλός espresso, με διπλή ποσότητα καφέ και διπλό τελικό αποτέλεσμα στο φλιτζάνι (περίπου 60-70 ml).
Lungo: Κάποιοι τον συγχέουν με τον διπλό, όμως είναι ακριβώς το αντίθετο από τον ristretto. Μιλάμε για μονή δόση καφέ, αλλά στο φλιτζάνι μας έχουμε περισσότερα ml ροφήματος. Ο lungo χάνει σε γευστικές εντάσεις και περιέχει περισσότερη καφεΐνη.
Americano: Έτσι αποκαλείται ο espresso στον οποίο έχουμε προσθέσει ζεστό νερό. Αυτό που πετυχαίνουμε είναι να αυξήσουμε τον χρόνο κατανάλωσής του. Εχει διαφορετική γεύση από τον κλασικό, αλλά παρόμοια αρωματική δύναμη.
Macchiato: Είναι ο «λεκιασμένος» με γάλα espresso. Περιέχει μικρή ποσότητα γάλακτος, που δεν πρέπει να υπερβαίνει το 1/3 του όγκου του ροφήματος.
Latte: Δεν είναι μια άλλη ονομασία για τον cappuccino, ούτε για τον flat white. Σε αυτό το ρόφημα απλά προσθέτουμε ζεστό γάλα στον espresso μας.
Romano: Συνηθίζουν να τον πίνουν στη Ρώμη, εξ ου και το όνομά του. Είναι ο espresso που σερβίρεται με ένα μικρό κομμάτι φλούδας λεμονιού.
Espresso con panna: Στην ουσία πρόκειται για έναν macchiato στον οποίο αντί για αφρόγαλα χρησιμοποιείται μια κουταλιά σαντιγί ή κρέμα γάλακτος.
Mocha: Ένα ρόφημα που περιέχει espresso, ζεστή σοκολάτα και γάλα στις ίδιες αναλογίες.
Coretto: Είναι ένα επιδόρπιο espressoπου σερβίρεται με μια μικρή δόση λικέρ και αποτελεί ιταλική συνήθεια.
Συντάκτες: Γιάννα Μπαλαφούτη, Βασίλης Δημαράς
Διαβάστε επίσης
Ξέρει κανένας μας τη διαφορά μεταξύ Arabica και Robusta ή διαλέγουμε καφέ στην τύχη;
Γιατί ο ελληνικός είναι ο καλύτερος καφές να ξεκινήσουμε τη μέρα
