Ο όρος «Αγιούρ Βέντα» ή «αγιουρβέδα» σημαίνει στα σανσκριτικά «βαθιά γνώση/επιστήμη της ζωής» και αναφέρεται σε ένα τα από τα αρχαιότερα συστήματα παραδοσιακής ολιστικής ιατρικής, το οποίο αντλεί τη γνώση του από τις Βέδες, τα τέσσερα βιβλία της σοφίας της βραχμανικής θρησκείας.
Το διατροφικό σύστημα που πηγάζει από το Αγιούρ Βέντα διαφέρει γιατί αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ολιστικά. Και όπως και οι άλλες σχολές ολιστικής ιατρικής, εστιάζει στη θεραπεία του ασθενούς και όχι της συγκεκριμένης νόσου. Ο θεραπευτής, αφού πρώτα βρει τον αγιουρβεδικό τύπο του θεραπευόμενου θα καταρτίσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα, το οποίο, πέρα από τη διατροφή, μπορεί να συμπεριλαμβάνει φυτοθεραπεία, αγιουρβεδικό μασάζ, ασκήσεις αναπνοής, διαλογισμού, γιόγκα ή ακόμα και πολεμικής τέχνης καλαριπαγιάτ (kalarippayatt), εφόσον κρίνει ότι κάποιο από αυτά του χρειάζεται για να εξασφαλίσει ισορροπία και αρμονία στη ζωή του.
Οι 6 γεύσεις
Στην αγιουρβεδική διατροφή δεν λαμβάνεται υπόψη η αξιολόγηση των τροφών με γνώμονα τις βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία τους. Τα πάντα καθορίζονται από την ισορροπία των έξι γεύσεων (ράσα): του γλυκού, του όξινου, του αλμυρού, του πικάντικου, του πικρού και του στυφού. Κάθε τροφή ορίζεται ως ενέργεια (θερμή ή ψυχρή) από τη γεύση της, καθώς και από τον τρόπο που επιδρά στο σώμα μας, αλλά και στον ψυχισμό μας, μετά την πέψη.
Για την κατάρτιση ενός εξατομικευμένου διαιτολογίου δίνεται έμφαση σε τροφές που θεωρούνται πιο κατάλληλες για κάθε άνθρωπο, αλλά και σύμφωνα με τη συγκεκριμένη ιδιοσυγκρασία (ντόσα) του κάθε ατόμου. Οι βασικοί τύποι ιδιοσυγκρασίας (ντόσα) είναι τρεις: βάτα, πίττα και κάφα. Προκύπτουν δε από τα 5 στοιχεία από τα οποία αποτελείται το σώμα μας: αιθέρα, αέρα, φωτιά, νερό και γη. Ο κάθε άνθρωπος διαθέτει στοιχεία και από τα 3 ντόσα, αλλά ένα από αυτά κυριαρχεί. Οι συνδυασμοί των 3 ντόσα διαμορφώνουν 10 αγιουρβεδικούς τύπους που προκύπτουν από την αναλογία του κάθε ντόσα σε κάθε άνθρωπο και μεταβάλλονται ανάλογα με το στάδιο της ζωής στο οποίο βρισκόμαστε.
12 κανόνες της αγιουρβέδα
1. Πριν επιλέξουμε την τροφή μας, χρειάζεται να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθειες.
2. Να τρώμε σε όσο το δυνατόν πιο ήσυχο περιβάλλον, αφιερώνοντας τουλάχιστον 15 λεπτά από τον χρόνο μας για το κάθε γεύμα.
3. Να μην τρώμε ποτέ όταν είμαστε συναισθηματικά φορτισμένοι γιατί η ένταση «δένει το στομάχι κόμπο».
4. Να διαφοροποιούμε συχνά το διαιτολόγιό μας, εναλλάσσοντας τις τροφές που καταναλώνουμε καθημερινά. Τρώγοντας συνεχώς τις ίδιες τροφές διαταράσσεται η ισορροπία και οι τροφές γίνονται βλαβερές.
5. Κάθε γεύμα πρέπει να περιλαμβάνει και τις έξι γεύσεις.
6. Να τρώμε αργά και να μασάμε αρκετά την τροφή μας για να διευκολύνουμε την πέψη μας.
7. Να μην τρώμε ποτέ όρθιοι και ποτέ αν δεν πεινάμε.
8. Να υιοθετήσουμε ως κύριο γεύμα μας το μεσημεριανό -και όχι το πρωινό, όπως ισχυρίζονται οι διαιτολόγοι της Δύσης- γιατί το μεσημέρι η πεπτική μας ικανότητα είναι πιο ισχυρή.
9. Να πίνουμε πάντα το νερό και τα άλλα ποτά σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, διαφορετικά αργεί η εκκίνηση της πέψης.
10. Να αποφεύγουμε να καταναλώνουμε τα φαγητά που φυλάξαμε πάνω από 24 ώρες στο ψυγείο και 36 ώρες αφότου τα μαγειρέψαμε. Και αποφεύγουμε να τα συνδυάζουμε, στο ίδιο γεύμα, με φρέσκα φαγητά. Ο συνδυασμός τους τα καθιστά δύσπεπτα.
11. Ανάμεσα σε κάθε γεύμα μας θα πρέπει να μεσολαβούν 3-6 ώρες, ανάλογα με το τι φάγαμε, για μην επιβαρύνεται το πεπτικό μας σύστημα. Αυτό, βέβαια, αποκλείει το τσιμπολόγημα.
12. Να καταναλώνουμε τα φρούτα μόνα τους ή, το λιγότερο, 30 λεπτά πριν από το κάθε γεύμα για να είναι πιο εύπεπτα. Ετσι αποτρέπουμε τη ζύμωση που προκαλείται στο στομάχι κατά τη διάρκεια της πέψης, όταν τα φρούτα έρθουν σε επαφή με άλλες τροφές. Τα όξινα φρούτα (εσπεριδοειδή) πρέπει να τρώγονται χωριστά από τα γλυκά ή τα αμυλούχα (μπανάνα).
Τι πρέπει να προσέχουν όσοι ακολουθούν αγιουρβεδική διατροφή; Η διατροφολόγος Ελένη Κουή* απαντά…
Αναφορικά με τις συμβουλές διατροφής της αγιουρβέδα, η πλειοψήφια τους βασίζεται στο πλαίσιο μιας σωστά δομημένης και ισορροπημένης διατροφής. Ωστόσο, πιο συγκεκριμένα, η πρόταση για αποφυγή κατανάλωσης των εσπεριδοειδών μαζί με άλλα φρούτα, ή των φρούτων μαζί με κάποιο άλλο γεύμα δεν χαίρει επιστημονικής τεκμηρίωσης. Αντιθέτως, η κατανάλωση φρούτων μετά από ένα κυρίως γεύμα βοηθάει στην καλύτερη πέψη και στον αποτελεσματικό κορεσμό εξαιτίας των διαιτητικών ινών.
Επιπλέον, καλό θα ήταν να αποφεύγουμε τα μεγαλύτερα των 3-4 ωρών κενά μεταξύ των γευμάτων, ώστε να κρατάμε τον μεταβολισμό μας ενεργό. Σε ένα ευρύτερο επιστημονικό πλαίσιο, θα πρέπει να τονιστεί πως η απώλεια βάρους και λίπους έρχεται μόνο μέσα από το αρνητικό ισόζυγιο κατανάλωσης και πρόσληψης ενέργειας.
Bonus, 3 συνταγές που ακολουθούν τη λογική της αγιουρβεδικής διατροφής:
Φακόρυζο με καρδάμωμο και άγρια ραδίκια
Σαλάτα με κινόα, κρεμμύδι και σπόρους
Κάρι ανοιξιάτικων λαχανικών με μπαχαρικά
* Η Ελένη Κουή σπούδασε στο τμήμα Διατροφής και Κλινικής Διαιτολογίας του πανεπιστημίου King’s College London (1997-2001). Εξειδικεύτηκε στην Παιδιατρική Διαιτολογία και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπούδες στον τομέα αυτό στo University of Bristol, UK (2005-2006). Εργάστηκε επί 8 έτη ως κλινική διαιτολόγος στις παιδιατρικές μονάδες πανεπιστημιακών νοσοκομείων του Λονδίνου, Hammesrmith Hospital και University College London Hospital (UCLH). Από τον Ιανουάριο του 2009 έχει επιστρέψει στην Ελλάδα και διατηρεί ιδιωτικό διαιτολογικό γραφείο στην Αθήνα.
