Σύμφωνα με τη χριστιανική ορθόδοξη παράδοση, η Μεγάλη Σαρακοστή, η περίοδος νηστείας πριν από το Πάσχα, ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και διαρκεί μέχρι την Ανάσταση. Γιατί λέγεται έτσι; Λόγω της διάρκειάς της, για να την ξεχωρίζουμε από την απλή Σαρακοστή -τη νηστεία των Χριστουγέννων- διότι κρατά μια εβδομάδα περισσότερο, είναι δηλαδή 40+7= 47 ημέρες.
Φέτος η νηστεία ξεκινά στις 18 Μαρτίου και ολοκληρώνεται στις 4 Μαΐου.
Η κυρά- Σαρακοστή
Ένα έθιμο που συνδέεται με αυτήν την περίοδο είναι η κυρά-Σαρακοστή. Πρόκειται για ένα αυτοσχέδιο «ψωμί» (καθώς φτιάχνεται με αλεύρι και νερό) που πλάθουμε σε σχήμα γυναίκας. Αντί για δυο πόδια, το έθιμο λέει να της φτιάξουμε 7, όσες και οι εβδομάδες της νηστείας. Κάθε εβδομάδα κόβουμε ένα πόδι και το τρώμε (εξαρτάται πόσο καλά έχουμε φτιάξει βέβαια την Κυρά Σαρακοστή μας).
Η λαγάνα της Καθαράς Δευτέρας
Η λαγάνα είναι ένα ειδικό αρτοσκεύασμα το οποίο τρώγεται την Καθαρά Δευτέρα αντί για ψωμί και δεν λείπει από κανένα Σαρακοστιανό τραπέζι. Οι ρίζες της κρατούν από την αρχαιότητα, ωστόσο η σύνδεσή της με την περίοδο αυτή έχει να να κάνει με τις συνήθειες που είχαν οι Ισραηλίτες. Κατά την έξοδό τους από την Αίγυπτο υπό την καθοδήγηση του Μωυσή λέγεται ότι έτρωγαν άζυμο άρτο, κάτι σαν τη λαγάνα δηλαδή. Γι’ αυτό επικράτησε να τρώνε πριν το Πάσχα άζυμο άρτο, μέχρι τη στιγμή που ήρθε ο Χριστός και ευλόγησε τον άρτο (στον Μυστικό Δείπνο). Πλέον η λαγάνα έχει συνδεθεί με την πρώτη μέρα της νηστείας βέβαια, ενώ υπάρχουν διάφορες παραλλαγές και γεύσεις που τη νοστιμίζουν και την καθιστούν κεντρικό έδεσμα στο σαρακοστιανό μας τραπέζι.
Θαλασσινά αλλά όχι ψάρι
Οι πρωτεΐνες που χρειαζόμαστε κατά την Μεγάλη Σαρακοστή προέρχονται μόνο από θαλασσινά ενώ απαγορεύεται οτιδήποτε κρεατικό. Στη νηστεία δεν τρώμε οτιδήποτε έχει αίμα και τα ψάρια έχουν ενώ τα θαλασσινά όχι. Από πού προέρχεται αυτό το έθιμο; Έχει τις ρίζες του πάλι στην εβραική παράδοση, καθώς οι Εβραίοι απέφευγαν τις τροφές που είχαν αίμα κατά την περίοδο πριν το Πάσχα.
Πότε επιτρέπεται το ψάρι; Την 25η Μαρτίου, την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, καθώς και την Κυριακή των Βαΐων.
Δείτε μερικές προτάσεις για το τι να μαγειρέψετε με βάση τα θαλασσινά:
Σουπιές με σπανάκι: συμβουλές και συνταγές για την παραδοσιακή συνταγή της νηστείας
Τα καλαμαράκια της νηστείας: όλα τα μυστικά που τα κάνουν πεντανόστιμα (+ συνταγές)
Χταπόδι: Ο Δ. Παπαζυμούρης μάς αναλύει τους κανόνες για το μαγείρεμά του (+συνταγές)
Όχι στο γάλα, το βούτυρο και τα αυγά
Το γάλα και τα αυγά επίσης δεν επιτρέπονται όταν νηστεύουμε. Γενικώς όλα τα γαλακτοκομικά προιόντα είναι αρτύσιμα. Οπότε, φροντίζουμε να βρούμε λύσεις να τα αντικαταστήσουμε στις συνταγές μας, εάν επιλέξουμε να νηστεύσουμε. Τα τελευταία χρόνια έχουν κυκλοφορήσει πολλά vegan υποκατάστατα, οπότε μπορείτε να στραφείτε σε αυτά. Ή και όχι.
Όσπρια, φρούτα και λαχανικά
Οι κατηγορίες τροφίμων που μπορούμε να καταναλώσουμε σε αφθονία κατά τη νηστεία, αρκεί να μην τα συνδυάσουμε φυσικά με καμιά ζωική πρωτεΐνη ή γαλακτοκομικά προϊόντα και τυρί.
Xαλβάς σιμιγδαλένιος ή του μπακάλη;
Το κλασικό έδεσμα που έχει την τιμητική του στην περίοδο της νηστείας είναι ο χαλβάς. Από τη μια έχουμε τον χαλβά του μπακάλη με βάση το ταχίνι -που βρίσκουμε στα σουπερμάρκετ και στα deli- και από την άλλη ο σιμιγδαλένιος, το κλασικό γλυκό της νηστείας, που φτιάνχεται με σιμιγδάλι.
Σας έχουμε συγκεντρώσει και ένα πιο αναλυτικό πρόγραμμα με συγκεκριμένες προτάσεις για κάθε ώρα της ημέρας για το τι μπορείτε να τρώτε την περίοδο της νηστείας.
