Έχετε σκεφτεί πόσο διαφέρει η διατροφή μας σε σχέση με 20 χρόνια πριν; Αρκεί να ρίξετε μια ματιά στα τρόφιμα που γεμίζουν τα ντουλάπια και τα ψυγεία του σήμερα, σε εκείνα δηλαδή που έχουν θέση στο τραπέζι της μέσης ελληνικής οικογένειας εν έτει 2023.
Πόσες άγνωστες λέξεις θα είχε η γιαγιά σας σε μια λίστα με ψώνια από το σούπερ μάρκετ; Iσως τις περισσότερες. Τα τελευταία χρόνια το καλάθι του μέσου ελληνικού σπιτιού περιλαμβάνει τρόφιμα που μέχρι σχετικά πρόσφατα ήταν άγνωστα, όπως το φαγόπυρο, τρόφιμα απαξιωμένα, όπως τα περισσότερα όσπρια, αλλά και τρόφιμα που ποτέ δεν θα σκεφτόταν κάποιος πως είναι εφικτό να υπάρξουν, όπως το «γάλα καρπών» ή τα προϊόντα χωρίς γλουτένη σε διάφορες κατηγορίες. Σε κάθε περίπτωση, είναι μάλλον ασφαλές να πει κανείς πως με τόσες νέες εμφανίσεις το ελληνικό τραπέζι σήμερα είναι σε μία από τις πλουσιότερες, ενδιαφέρουσες και ίσως πιο μπλεγμένες φάσεις της ιστορίας του. Ας δούμε τις πιο σημαντικές προϊοντικές προσθήκες των τελευταίων ετών.
1. Μίλα μου για αβοκάντο
Από τη Νότια Αμερική ήρθε στην Ελλάδα στα τέλη των 60s και η καλλιέργειά του ξεκίνησε στον κάμπο των Χανίων. Τη δεκαετία του ’80 γνώρισε μια περίοδο δόξας, ταιριασμένο με γαρίδες και σος μαγιονέζας. Στις αρχές του 2000, με την έθνικ και τη λάτιν κουζίνα να γίνονται περισσότερο γνωστές, άρχισε να κερδίζει μια θέση στις κουζίνες μας, για να φτάσουμε στην έκρηξη του brunch, που το βάζει για τα καλά στις διατροφικές μας συνήθειες. Θρεπτικό, με καλά λιπαρά και πολλές βιταμίνες, χωρίς να χρειάζεται μαγείρεμα, είναι η νέα υπερτροφή που χωράει παντού, μπαίνει σε κάθε σαλάτα, κόβεται σε φέτες, σε κύβους, ταιριάζει με όσπρια και λαχανικά, με κρέας, ψάρι και αυγά.
2. Τροπικά φρούτα κάθε μέρα
Passion fruit, μάνγκο, ανανάς, λίτσι, φούσκες. Είκοσι χρόνια πριν ήταν ξεκάθαρα μια πολυτέλεια στο τραπέζι. Στη δεκαετία του ’80 και του ’90 ο ανανάς κονσέρβα που έμπαινε κυρίως ως ντεκόρ σε τούρτες και γλυκά ήταν ό,τι πιο exotique είχαμε στην κουζίνα. Σήμερα, τα λεγόμενα «εξωτικά φρούτα» είναι σαφώς πιο προσβάσιμα, διαθέσιμα ακόμα και στη λαϊκή αγορά. Τα απολαμβάνουμε σε σαλάτες, σε smoothies ή απλώς φρέσκα και σκέτα.
3. Η επιστροφή των οσπρίων
Η τροφή των φτωχών κάποτε, πολυτέλεια του σήμερα. Τα όσπρια θεωρούνται κορυφαία διατροφική επιλογή και πέρα από τις κλασικές σούπες με τις οποίες όλοι μεγαλώσαμε, οι σύγχρονοι τρόποι μαγειρέματος, όπως οι σαλάτες, αλλά και τα καινοτομικά προϊόντα που βασίζονται στα όσπρια (π.χ. ζυμαρικά από όσπρια), έχουν συμβάλει καταλυτικά στη δημοφιλία τους, κυρίως ανάμεσα σε ανθρώπους νεότερης ηλικίας. Μαγειρεύονται με κρέας και ψάρι, γίνονται μπέργκερ και κεφτέδες, μεταμορφώνονται σε βελουτέ και πουρέδες.
4. Άλευρα new age
Από την εποχή που το αλεύρι του δίκοκκου σιταριού έγινε γνωστό ως αλεύρι ζέας και άρχισε να (ξανα)μπαίνει στη διατροφή μας πέρασαν πάνω από δέκα χρόνια. Μαζί αρχίσαμε να ακούμε τους όρους δίκοκκο, μονόκοκκο, σπέλτα, όλυρα, ντίνκελ, φάρο, που είναι άλευρα από διαφορετικούς τύπους δημητριακών. Παράλληλα, έκαναν την εμφάνισή τους και τα λεγόμενα «ψευδοδημητριακά», όπως το φαγόπυρο, η κινόα, ο αμάρανθος, τα οποία χρησιμοποιούνται στη μαγειρική ως ολόκληροι καρποί ή ως άλευρα. Άλευρα έγιναν και τα ρεβίθια, τα κάστανα και άλλοι καρποί, ενώ η σίκαλη, η βρώμη, το κριθάρι και φυσικά το χαρούπι επέστρεψαν στο προσκήνιο.
5. Η εκδίκηση του παξιμαδιού
Παξιμάδι χαρουπιού, βρώμης, κρίθινο, ανάμεικτο, λαδοπαξίμαδο, κριθαροκουλούρα, ντάκος, ντακάκια, καβρουμαδάκια. Τα παξιμάδια, ως γενική κατηγορία, οφείλουν πολλά στην επικράτηση της «υγιεινής» διατροφής. Εκτός από τη συμμετοχή τους σε σαλάτες, τα απολαμβάνουμε ως μέρος ενός γρήγορου και εύκολου σνακ. Στις παρυφές της κατηγορίας και η ρυζογκοφρέτα –προφανώς όχι παξιμάδι, αλλά στην ευρύτερη περιοχή του στεγνού, χορταστικού σνακ–, η οποία έχει πλέον δεκάδες διαφορετικές εκδοχές και γεύσεις.
6. «Γάλα» βρώμης κανείς;
Αυτό κι αν ήταν τεράστια έκπληξη για το food industry! Μετά τις μελέτες των τελευταίων ετών για το ζωικό γάλα και τον τρόπο που συχνά επιδρά στο σώμα ακόμα και υγιών ανθρώπων, ήταν θέμα χρόνου να βρεθούν εναλλακτικές. Το «γάλα», ο χυμός δηλαδή από καρπούς, με δημοφιλέστερα το αμύγδαλο, τη σόγια, τη βρώμη και την καρύδα, ξεκίνησε από τους οπαδούς της χορτοφαγικής και της vegan διατροφής, για να μπει σχεδόν σε κάθε σπίτι. Σήμερα, πέραν της κλασικής χρήσης ως ρόφημα πρωινού, το γάλα καρπών χρησιμοποιείται στη μαγειρική, στη ζαχαροπλαστική, ακόμα και στον καφέ.
7. We love βούτυρο
Τη δεκαετία του ’80 και μετά, όταν σε κάποιες αμερικανικές τηλεοπτικές σειρές ακούγαμε να τρώνε το peanut butter, ελληνιστί φιστικοβούτυρο, δεν δίναμε ιδιαίτερη σημασία. Μέχρι που ήρθε στην πόρτα μας. Τα τελευταία δέκα χρόνια τα βούτυρα καρπών, όπως καρύδας, αμυγδάλου, κακάο ή καριτέ (τα δύο τελευταία και στη διατροφή, όχι μόνο στα καλλυντικά), έχουν κάνει την εμφάνισή τους και είναι πλέον διαθέσιμα και στα σούπερ μάρκετ. Η γεύση των περισσότερων είναι πληθωρική, θεωρούνται ιδανικά για πρωινό και brunch, έχουν πλούσια γήινα αρώματα και δίνουν ενέργεια. Δοκιμάστε τα σε κέικ και τάρτες, γλυκές και αλμυρές, σε έθνικ μαγειρέματα με κοτόπουλο, χοιρινό και λαχανικά ή απλώς απλώστε τα πάνω σε παξιμάδια, ψωμί ή φρυγανιές.
8. Μακριά από τη γλουτένη
Ξεκίνησαν ως επιλογή για ανθρώπους με συγκεκριμένα και σοβαρά προβλήματα υγείας -κοιλιοκάκη- στους οποίους απαγορεύεται ρητά η κατανάλωση τροφίμων με γλουτένη. Στην πορεία, με την ενημέρωση -συχνά παραπληροφόρηση σχετικά με την πρωτεΐνη αυτή, άρχισαν να τα αγοράζουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι. Σήμερα κυκλοφορεί μια ευρύτατη γκάμα τροφίμων χωρίς γλουτένη, από ζυμαρικά και πίτες έως ψωμιά και κέικ. Αν και η ολοκληρωτική αποχή από τη γλουτένη χρειάζεται εντολή γιατρού.
9. Μέχρι να πεις λακτόζη
Η άλλη μόδα της τελευταίας δεκαετίας είναι τα lactose-free. Σήμερα τα άτομα με δυσανεξία στο συγκεκριμένο σάκχαρο απολαμβάνουν ροφήματα γάλακτος, γιαούρτι και μια μεγάλη γκάμα από προϊόντα που περιέχουν γαλακτοκομικά χωρίς να έχουν φούσκωμα ή άλλες παρενέργειες που προκαλεί η κατανάλωση λακτόζης.
10. Τα ενισχυμένα
Πάνε περισσότερο από 20 χρόνια από την εποχή που εμφανίστηκαν τα λεγόμενα «λειτουργικά τρόφιμα», δηλαδή τρόφιμα που συνέβαλαν στη βελτίωση κάποιου θέματος υγείας. Πρώτο προϊόν της κατηγορίας η μαργαρίνη με στατίνες (αντί βουτύρου) για τη ρύθμιση της χοληστερίνης. Σήμερα, μια μεγάλη γκάμα προϊόντων περιλαμβάνει ενισχυμένες συνθέσεις: έξτρα πρωτεΐνη για τη ρύθμιση του βάρους ή τη βελτίωση της μυϊκής μάζας, φυτικές ίνες για την εύρυθμη λειτουργία του πεπτικού, ω3 λιπαρά οξέα, προβιοτικά και πρεβιοτικά.
11. Ζυμαρικά απολύτως νέας γενιάς
Παλιά ήταν το σπαγγέτι (Νο 6, απαραιτήτως), η σπαγγετίνη (Νο 10), τα κανελόνια, το κριθαράκι, άντε και το μακαρονάκι κοφτό. Κάπου εκεί στα 90s έκαναν την εμφάνισή τους οι πένες, οι φαρφάλες, τα λαζάνια, και αρχίσαμε να τα βράζουμε al dente. Λίγο αργότερα, κάποια από τα παραπάνω κυκλοφόρησαν και ως ολικής άλεσης. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η κατηγορία βρίσκεται σε κατάσταση δημιουργικού οργασμού: ζυμαρικά από όσπρια ή από άλλα δημητριακά πλην του σιταριού, από ρύζι ή από καλαμπόκι, ζυμαρικά με πούλπες λαχανικών, με έξτρα πρωτεΐνη, ζυμαρικά σε κάθε πιθανό και απίθανο σχήμα.
