Θα μπορούσαμε εύλογα να πούμε πως δεν πρόκειται απλώς για δύο νέες τάσεις, αλλά για δύο «διατροφικά κινήματα» που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της εστίασης αλλά και της αγοράς τροφίμων. Τα τελευταία χρόνια σχεδόν όλα τα μενού έχουν χορτοφαγικές επιλογές, ενώ η αγορά έχει γεμίσει με εναλλακτικά προϊόντα. Γάλα βρώμης, γιαούρτι αμυγδάλου, κιμάς από σόγια, τόφου, αλλά και plant based «κρέατα» βρίσκονται πια στα ράφια των σούπερ μάρκετ.
Βέβαια πλέον υπάρχουν και άλλες διατροφικές υποκατηγορίες, όπως pescatarian, fruitarian, ωστόσο στο συγκεκριμένο άρθρο θα μιλήσουμε κυρίως για την αποχή από το κρέας και από τα παράγωγά του. Συγκεκριμένα, βλέποντας όλη αυτή τη νέα κοινωνική πραγματικότητα σκεφτόμασταν ποιοι είναι άραγε εκείνοι οι άνθρωποι που φέρνουν την αλλαγή και πώς άλλαξαν συνήθειες. Πώς σε μία κατά βάση «κρεατοφαγική κοινωνία» κάποιος σταματά να τρώει κρέας; Για να κατανοήσουμε το θέμα μιλήσαμε με δύο άτομα που είναι vegan και vegetarian. Ας τα πάρουμε, όμως από την αρχή.
Ομοιότητες και διαφορές
Αρχικά και στις δύο κατηγορίες (αυστηρή χορτοφαγία=veganism και χορτοφαγία=vegetarianism) μιλάμε για όσους δεν καταναλώνουν καθόλου κρέας και ψάρια. Οι ηθικοί λόγοι περί βασανισμού του ζώου είναι ο βασικός παράγοντας που κάποιος σταματά να καταναλώνει κρέας. Η βελτίωση της υγείας, αλλά και ένα καλύτερο περιβάλλον συνδέονται επίσης με τις επιλογές φαγητού. Όσον αφορά τις διαφοροποιήσεις, οι vegetarians αποκλείουν από τη διατροφή τους το κρέας ή τα ψάρια, αλλά τρώνε γαλακτοκομικά προϊόντα και κάποιοι ακόμη και αυγά. Από την άλλη πλευρά, οι vegans δεν τρώνε καθόλου ζωικά προϊόντα, όπως γαλακτοκομικά, αυγά και φυσικά μέλι.
Veganism και Vegetarianism στον κόσμο και στην Ελλάδα
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, υπολογίζεται ότι υπάρχουν 1,5 δισεκατομμύρια χορτοφάγοι παγκοσμίως. Το ποσοστό των χορτοφάγων στον κόσμο υπολογίζεται στο 22%. Ωστόσο, ο συνολικός αριθμός των vegans υπολογίζεται στα 79 εκατομμύρια. Αν και δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί ο ακριβής αριθμός παγκοσμίως, φαίνεται ωστόσο μόνο το 0,1-1% του παγκόσμιου πληθυσμού ακολουθεί την αυστηρή χορτοφαγική διατροφή.
Σχετικά με την Ελλάδα, το ΙΕΛΚΑ αναφέρει ότι το ποσοστό των καταναλωτών που δηλώνουν χορτοφάγοι βρίσκεται περίπου στο 4% δηλαδή 400 χιλ. πολίτες, με τους μισούς από αυτούς να αυτοπροσδιορίζονται ως vegans και τους άλλους μισούς ως vegeterians. Δίπλα σε αυτή την κατηγορία υπάρχει η κατηγορία των flexitarians ή ημιχορτοφάγων, καταναλωτών δηλαδή που προσπαθούν να υιοθετήσουν μία πιο χορτοφαγική διατροφή, αλλά όχι ολοκληρωτικά χορτοφαγική. Η κατηγορία αυτή είναι περίπου το 15% του πληθυσμού, δηλαδή περίπου 1,5 εκατ. πολίτες και αποτελεί μία πολύ σημαντική κοινωνική και καταναλωτική ομάδα.
Τι μας είπαν
Ο Γιώργος είναι 35 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος και περίπου εδώ και μια δεκαετία είναι vegetarian: «8 χρόνια πριν αποφάσισα να γίνω vegetarian. Σταμάτησα να καταναλώνω κρέας, όταν αντιλήφθηκα ότι τα ζώα βασανίζονται για να φτάσουν στο πιάτο μας. Ξεκίνησα να διαβάζω άρθρα και να βλέπω σχετικά βίντεο, οπότε ευαισθητοποιήθηκα δεν ήθελα να συμμετέχω πια σε όλο αυτό. Επίσης, θεωρώ ότι ο άνθρωπος μπορεί ζήσει άνετα και χωρίς το κρέας».
Όσον αφορά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε: «Το πρόβλημα ήταν στα οικογενειακά τραπέζια, που τρώμε κρέας. Οι δικοί μου δε συμφωνούσαν με την επιλογή μου. Ωστόσο, σταδιακά άρχισαν να το συνηθίζουν και υπήρχε ένα ξεχωριστό πιάτο στο τραπέζι για εμένα. Όσο για τις παρέες μου, ο καθένας σέβεται τις επιλογές του άλλου. Μπορούμε να πάμε άνετα για φαγητό και να φάω εξίσου καλά με εκείνους. Άλλωστε πλέον στα περισσότερα -αν όχι σε όλα- μαγαζιά υπάρχουν λύσεις για χορτοφάγους ή vegan. Οπότε δεν έχω πρόβλημα. Τρώω πολλά λαχανικά και φρούτα και για να μπορέσω να λαμβάνω τις απαραίτητες πρωτεΐνες και καταναλώνω πολλά όσπρια. Τέλος, συνέχιζα να ψωνίζω στο σούπερ μάρκετ, όπως παλιά απλά το ό,τι έχει να κάνει με κρέας δε με αφορά καθόλου».
Τον ρώτησα επίσης, αν είδε κάποια διαφορά στο θέμα της υγείας: «Τον πρώτο καιρό, όταν έκοψα το κρέας έχασα κάποια κιλά, μέχρι να βρω τρόπους να το αντικαταστήσω. Κάποια αλλαγή σε ζητήματα υγείας δεν προέκυψαν. Πάντως, αισθάνομαι καλύτερα ψυχολογικά που δεν καταναλώνω κρέας. Θα συνεχίσω στην ίδια φιλοσοφία, με απώτερο στόχο μάλιστα να γίνω vegan τα επόμενα χρόνια. Απλώς ακόμη δεν είμαι έτοιμος να αποχωριστώ όλες τις τροφές που πρέπει. Δυστυχώς έχω μια αδυναμία στο τυρί, οπότε δυσκολεύομαι να το κόψω».
Η Βίκυ είναι 27 ετών, χορεύτρια και 5 χρόνια τώρα είναι vegan. Η αλλαγή στις διατροφικές της συνήθειες ξεκίνησε μετά από παρότρυνση ενός φιλικού ζευγαριού να δει το ντοκιμαντέρ What the health.
«Χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, στο πρώτο μισάωρο του ντοκιμαντέρ είχα αποφασίσει πως θα κόψω απευθείας όλα τα τρόφιμα ζωικής παραγωγής και προέλευσης. Ο πρωταρχικός παράγοντας ήταν το θέμα της υγείας και οι επιπτώσεις και στη συνέχεια ευαισθητοποιήθηκα περισσότερο για τα ζώα και το περιβάλλον. Θεωρώ πως τα παράγωγα προϊόντα, σε συνδυασμό με τον τρόπον που γίνεται η παραγωγή και συλλογή τους δεν προσφέρουν κάτι στον άνθρωπο. Τα ζώα και το περιβάλλον κακοποιούνται και όλες οι διατροφικές ανάγκες μπορούν να καλυφθούν πλήρως από τρόφιμα φυτικής προέλευσης».
Τη ρώτησα πώς ξεκίνησε να αλλάζει τις συνήθειες της: «Χρειάζεται σίγουρα ένα πρόγραμμα όσον αφορά τη διατροφή, καθώς ο σκοπός δεν είναι να καταφεύγουμε σε vegan junk food, αλλά σε υγιεινό σπιτικό φαγητό. Είναι μία παγίδα που πολλά άτομα που γίνονται vegan μπορούν να πέσουν, δηλαδή να καταφύγουν απότομα μόνο σε τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες με αποτέλεσμα να αυξήσουν το βάρος τους και να έχουν ελλείψεις σε βασικά διατροφικά στοιχεία. Σίγουρα στην Αθήνα υπάρχουν πάρα πολλές επιλογές στα vegan μαγαζιά και τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί σημαντικά. Ψωνίζω κανονικά στα σούπερ μάρκετ της γειτονιάς μου, αλλά και σε μέρη με βιολογικά προϊόντα. Επίσης, στηρίζω μαγαζιά τα οποία είναι εξ ολοκλήρου vegan. Ακόμη, θα στηρίξω και ένα εστιατόριο το οποίο, αν και έχει ένα γενικό μενού θα βάλει κάποιες επιλογές για vegan. Πιστεύω δεν υπάρχει καμία δικαιολογία, ώστε ένα μαγαζί να μην έχει vegan πιάτα».
Τέλος, μου είπε πως: «Πολύ συνειδητά πιστεύω ότι θα συνεχίσω με αυτό τον τρόπο ζωής. Έχω δει πολλά θετικά στην υγεία μου, όσον αφορά θέματα του μεταβολισμού, φουσκώματα κατακράτηση υγρών, το δέρμα είναι λαμπερό και καθαρό. Ως άτομο που γυμνάζομαι καθημερινά δεν αντιμετώπισα ποτέ κάποιο πρόβλημα με την αντοχή και ενέργειά μου, αντιθέτως ως διατροφή σε αποτοξινώνει, σε αναζωογονεί».
Διαβάστε ακόμη:
Διατροφική μαγιά: Αυτό είναι το «τυρί» των vegan
Mήπως το vegan street food είναι τελικά πιο ανθυγιεινό;
Γιατί ο Αϊνστάιν έγινε φανατικός vegetarian
