Για όσους θέλουν να συνδυάσουν μια έντονα ζωντανή αρχαιότητα, ένα διαυγές, καταπράσινο τοπίο όπως το αγάπησε ο Ελύτης και ο Σεφέρης, με τη νοστιμιά που κρατά βαθιά τις ρίζες της σε αρχέγονα τοπικά προϊόντα, η Μεσσηνία είναι εδώ, δύο ώρες δρόμο από την πρωτεύουσα.
Είχα μόλις δύo χρόνια να κάνω το ταξίδι και μέσα από τους ελαιώνες, τα τοσκανικά κυπαρίσσια και τους αμπελώνες μού αποκαλύφθηκε μια ολόφρεσκη Μεσσηνία, που αναρριχάται με χάρη τους κανόνες μιας ευρωπαϊκής παραγωγής, βαθιά ριζωμένης στη νόστιμη, πρώτη ύλη του τόπου. Καινούριοι παραγωγοί, υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις, μαγαζιά με γούστο και άποψη, νέες διεθνείς πτήσεις, η Μεσσηνία εξελίσσεται σε έναν από τους πιο καυτούς προορισμούς του πλανήτη έχοντας στήριξη και έμπνευση την ανάπτυξη που γνέθει ραγδαία το Costa Navarino.
Όλοι οι δρόμοι ξεκινούν από την Καλαμάτα
Τα εστιατόρια που αγάπησα
Αφετηρία και κατάληξη του ταξιδιού, η Καλαμάτα έχει πολλούς λόγους για να σε κρατήσει στο λιμάνι του γαλάζιου κόλπου της με νοστιμιές που, όπως οι κάτοικοί της, διχάζονται ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα.
* Το Yiamas Gastro Bar του ξενοδοχείου Elite City Resort (τέρμα Ναβαρίνου, τηλ. 27210 22434) είναι κάτι σαν κοσμικό επίκεντρο της πόλης. Ζεστή ντιζάιν αύρα, κοκτέιλ του mixologist Γιάννη Σταθάκη, πολλά lives και κυρίως η δημιουργική κουζίνα του Στέλιου Μπαρμπέα, καλαματιανό παιδί από οικογένεια με μαγειρική παράδοση, που θα βάλει το ντόπιο προϊόν ακόμη και σε ένα tataki τόνου με χωριάτικη σαλάτα, wasabi και γλυκιά μουστάρδα. Μιλφέιγ ταλαγάνι, butterscotch με τζίντζερ και κανέλα, διαφορετικά burgers, ο Στέλιος απογειώνει την παραδοσιακή κουζίνα σε international ύψη.
* Στη νέα πιάτσα της παλιάς πόλης, ο Γιώργος Μαύρος, αφού δούλεψε κοντά στον Ζερόμ Σερ και πολλά γαστρονομικά εστιατόρια της πρωτεύουσας, αποφάσισε την αποκέντρωση με τη Street Pizza του (Αμφίας 20, τηλ. 27210 401328). Μια σταλιά μαγαζάκι, όπου όλα μαγειρεύονται μπροστά σου, καθώς περιμένεις με ένα ντόπιο κρασί γύρω από το μπαρ. Βλέποντας τον Γιώργο με τον βοηθό του να μαγειρεύουν με τις κινήσεις και τη διάλεκτο μιας υψηλότατης κουζίνας σε ένα απλό, καθημερινό μαγαζί, διακτινίζεσαι στις gastro-pubs του Λονδίνου και σίγουρα δεν θα ξεχάσεις τη δική του εκδοχή της τσουχτής, της μακαρονάδας με την καμένη μυζήθρα και το τηγανητό αβγό.
* Η Καλαμάτα αγαπάει τα όλο παραδοσιακό χρώμα παλιά μαγεριά της, με τα καρό τραπεζομάντιλα και τα ρετσινοβάρελα, στις παρυφές της παλιάς αγοράς, αυτά που γεμίζουν ασφυκτικά κόσμο και μυρωδιές τα μεσημέρια στο κέντρο. Τα Ρολλά (Σπάρτης 53, τηλ. 27210 26218), που ανέβασε ο μπαρμπα-Γιάννης το 1924, στα χέρια του εγγονού βιώνουν την ίδια ακμή: εδώ θα έρθεις για τηγανητό μπακαλιάρο με σάλτσα από φρέσκια ντομάτα, χοιρινό με σέλινο, μουσακά και παστίτσιο.
* Λίγο παραδίπλα, στο Ελλάς (Νέδοντος 59, τηλ. 27210 93084), η κυρία Αντωνία μαγειρεύει απολύτως σπιτικά το φρικασέ, το γιουβέτσι και τα μαυρομάτικα.
* Στον ανακαινισμένο Κοιλάκο (Ναυαρίνου 111, τηλ. 27210 22016) της παραλίας θα βρεις όλη την παλιά, κλασική Καλαμάτα να τιμά το φρέσκο ψάρι, τα μαυρομάτικα με χόρτα, τους κεφτέδες, το μουσακά και τα γεμιστά, τα ντόπια χόρτα και, φυσικά, τη γουρουνοπούλα του.
* Ο υπέροχος κύριος Νικήτας Σιχριτζής (σκεπαστή αγορά, τηλ. 27210 26766) μπορεί να πλησιάζει την ένατη δεκαετία του βίου του αλλά από το χάραμα που θα σηκωθεί να ψωνίσει και να φτιάξει μόνος το διάσημο καλαμάκι του είναι ο απόλυτος άρχων του μαγαζιού που λάτρεψαν λαϊκοί και αστοί. Το μυστικό στο κρέας, τα κάρβουνα, τη ρίγανη του Ταΰγετου, κυρίως, όμως, στο δικό του ελαιόλαδο που σβήνει το ψήσιμο. Οι ελιές του, επιτομή της καλαματιανής νοστιμιάς, το ίδιο και η φέτα και το τουρσί μελιτζανάκι που φτιάχνει με τα χεράκια του. Η συγκίνηση της απλής τελειότητας, να σου φέρνει δάκρυα στα μάτια.
Ο Τζίμης και το σουβλάκι του!
* Κι επειδή η Καλαμάτα ξέρει από σουβλάκι, ο Τζίμης (Α. Στρατιώτου 25, τηλ. 27210 23999) κάνει το πιο πάρτι σουβλάκι του ιστορικού κέντρου: χειροποίητη νοστιμιά, δυνατές μουσικές, περαντζάδα και συνωστισμός, κέφι και κοσμικότητα.
Αξίζει να ψωνίσεις
Η Χριστίνα Οικονομέα από τα Μανιάτικα Καλούδια
Μανιάτικα Καλούδια: Η Χριστίνα Οικονομέα κληρονόμησε την αυθεντική συνταγή για λαλάγγια με προζύμι από τη γιαγιά της, που ήταν από το Νεοχώρι της Στούπας. Και ως νέα κοπέλα σκέφτηκε να δώσει μερικές παραπάνω ευκαιρίες στην παράδοση. Φτιάχνει τα λαλάγγια της χειροποίητα, τοσοδούλια, τραγανά, μελωμένα, σιροπιαστά κουρκουμπίνια, τα φτιάχνει με γραβιέρα και ντομάτα, τα μεταμορφώνει σε πιροσκί και ντόνατ, τα φτιάχνει ολικής και με πιπέρι ή σουσάμι (Λέικων 9, τηλ. 2721 400880).
Οι χρυσοχέρες του Άρωμα Μάνης
Με Άρωμα Μάνης: Η Πηνελόπη Σταθέα είναι μια παραδοσιακή μαμά που αποφάσισε να στήσει το δικό της εργαστήρι για ζυμαρικά και τραχανάδες. Πριν περάσεις στο ηλιόλουστο πωλητήριο, όπου τα αγνά ζυμαρικά της χρυσίζουν σαν καλοκαίρι κάτω από τις ακτίνες του ήλιου, αξίζει να μπεις στο εργαστήρι, να δεις από κοντά όλη τη διαδικασία του τραχανά που γίνεται με ξινό γάλα, να ζυμώσεις με τα χέρια σου, να τον δοκιμάσεις ξινό και φρέσκο πριν πάει για στέγνωμα (Αθηνών 84, τηλ. 27210 20470).
Ο Μιχάλης Αγγελόπουλος από την Ελληνική Γη
Ελληνική Γη: Ο Μιχάλης Αγγελόπουλος είχε μια στρωμένη καριέρα σεφ σε πεντάστερα resorts αλλά τα παράτησε όλα για την αγάπη της συκιάς. Τα χωράφια του παππού βγάζουν σύκο βιολογικό, ο Μιχάλης το στεγνώνει όπως παλιά στον ήλιο, στο μικρό εργαστήρι τα κορίτσια κόβουν σαν μοναδικό κόσμημα το κάθε συκαλάκι στο χέρι, το γεμίζουν με τόση δα κανελοζάχαρη και το καλύτερο αμύγδαλο της Θεσσαλίας. Φτιάχνουν και μαμαδίστικες μαρμελάδες, η μαρίδα της γειτονιάς κερνιέται λιχουδιές όσο μοσχοβολά το καζάνι που δένει το γλυκό κουταλιού και είναι να θαυμάζεις πώς από ένα σπιτίσιο, μικρό εργαστήρι, η Ελλάδα εξάγεται στα πέρατα της γης (Πεταλίδι, τηλ. 6984 731022).
Τα ξίδια της Μεσσηνίας
Από κορινθιακή σταφίδα και με φυσική ζύμωση, χωρίς προσθήκη γλυκαντικών και καραμελόχρωμα, από τη δεκαετία του ’90 η Καλαμάτα φτιάχνει πρώτη το δικό της ελληνικό μπαλσάμικο, που πια ταξιδεύει σε 25 χώρες. Μια βόλτα από τη Θουρία αξίζει την επίσκεψή σου στο οξοποιείο Παπαδημητρίου (τηλ. 27210 33008) για να δοκιμάσεις επιπλέον τις πρωτότυπες, βραβευμένες μουστάρδες, στη συνέχεια μια στάση στον Παπαδέα (τηλ. 27210 69126) θα σου δείξει πώς μια παλιά οξοποιία, που έφτιαχνε ξίδι από ντόπια σταφύλια σε ξύλινα βαρέλια, περνά στη νέα εποχή της δεύτερης γενιάς. Άλλη γεύση μπαλσάμικου εδώ και μια εξαιρετική κρέμα με έντονο εσπεριδοειδές άρωμα, με φράουλα ή σύκο. Οι ήμεροι, γαλήνιοι ελαιώνες των Γαργαλιάνων είναι η δικαιολογία για μια στάση στον Άγγελο Δούκα, που ξεκίνησε εξάγοντας λάδια στην Αμερική. Εδώ το μπαλσάμικο παίρνει δυνατές, φυσικές εσάνς, παίρνει έντονα αρώματα από βατόμουρο, ρόδι, δαμάσκηνο και φράουλα. Κι αφού ήρθες, δοκίμασε και τα πρωτότυπα λάδια με άρωμα πίτσα, τσίλι, λάιμ, βανίλια, κάρυ και pesto.
Must do
* Βόλτα στον Ταΰγετο: Κάνε και μια εξόρμηση στον Ταΰγετο, περπάτησε μέσα από πυκνά δάση και ανακάλυψε τα γραφικά χωριουδάκια με ταβερνάκια και εστιατόρια όπου θα απολαύσεις την ντόπια κουζίνα.
* Παστέλι καλαματιανό: Σαν πας στην Καλαμάτα… μην ξεχάσεις να πάρεις και το εξαιρετικό παστέλι Λάμπου, από ντόπιο μέλι, μαλακό ή τραγανό, και σε πολλές παραλλαγές: με σουσάμι, αμύγδαλο, ανάμικτο ξηρών καρπών, βιολογικό.
* Με θέα θάλασσα: Αν σε βγάλει ο δρόμος, να επισκεφθείς και τα παραθαλάσσια χωριουδάκια της Στούπας και της Καρδαμύλης, που θα σε γοητεύσουν με το σπάνιο φυσικό τοπίο και τις γραφικές γωνιές τους.
Must See
* Τη λιμνοθάλασσα της Γιάλοβας, προστατευόμενη περιοχή μεγάλου φυσικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος.
* Τo Φαράγγι τουΒυρού, ένα από τα πιο δύσκολα αλλά και ομορφότερα φαράγγια της Ελλάδας.
Τι να πάρεις μαζί σου φεύγοντας: Λαλάγγια, ξίδι και πετιμέζι, τυριά, παστέλι, ζυμαρικά, ελαιόλαδο, ελιές, σύκα ξερά.
Το μοναδικό άθερμο πετιμέζι
Και ο μπαμπάς μου ήταν οινολόγος αλλά τούτο το υπερσύγχρονο και σπιτίσιο ταυτόχρονα χημείο είναι σωστό κόσμημα. Στην πόρτα του Γιώργου Καραγγελή σταματά η μισή Μεσσηνία για χημικές συμβουλές αλλά και για να δει πώς γίνεται το άθερμο περιμέζι του, από βιολογικά σταφύλια των ορεινών μεσσηνιακών αμπελώνων, καμπερνέ, μερλό, σιρά και αγιωργίτικο, που συμπυκνώνεται σε χαμηλές θερμοκρασίες, κρατώντας όλα τα θρεπτικά συστατικά του σταφυλιού και μια φίνα, ήπια γεύση (Εθν. Μακαρίου 3, Μεσσήνη, τηλ. 27220 24929).
Μια αποκάλυψη, στην αρχαία Μεσσήνη
Ψηλά από το πέτρινο πεζούλι της Ιθώμης, ο αρχαιολογικός χώρος και απέραντος ο κάμπος με τα κυπαρίσσια στήνουν έναν μυστηριακό, απόκοσμο σκηνικό που καθηλώνει το βλέμμα. Το μαγαζί θα σου θυμίσει άλλη μια κλασική ελληνική ταβέρνα. Όμως, εδώ η μαμά Χρυσάνθη συντονίζεται με το ανήσυχο πνεύμα του γιου Νίκου Κουντούρη και αμέσως το τραπέζι στολίζεται με ένα από τα καλύτερα γεύματα της επικράτειας. Από το ζυμωτό ψωμί και το ντόπιο, μικρής παραγωγής εμφιαλωμένο νερό, μέχρι την άλλη γεύση από ένα μοναδικό ψητό ταλαγάνι και τη χωριάτικη με λαλάγγια και αφράλα, αντιλαμβάνεσαι την έγνοια για το «κάτι ξεχωριστό». Από το αγριογούρουνο με κυδώνι και δαμάσκηνα στο φούρνο μέχρι το ντόπιο παϊδάκι που βάζει τα γυαλιά στις πιο κομψές κρεατερί και την μπουγάτσα στο τέλος, η Ιθώμη είναι απλά μια εμπειρία! (Ιθώμη, τηλ. 6945 584719, www.ithomi,gr).
Στο δρόμο της Κυπαρισσίας
* Κάνοντας όπως οι ντόπιοι, θα ξεκινήσεις με πρωινό γουρουνοπούλα από τον Μήτσο που κάνει την καλύτερη και θα χαθείς στην εσωτερική διαδρομή για Κυπαρισσία, αυτή που θα σου αποκαλύψει όλη τη μαγεία της φύσης και μια σειρά από γραφικά, παρθένα χωριά.
* Στα Διόδια, πρώτη στάση στο οινοποιείο του Νίκου Γκότση (τηλ. 6976 988377), για να δοκιμάσεις ασύρτικο, μαλαγουζιά και καμπερνέ με φόντο το παλιό, πέτρινο σπίτι του παππού και την αποθήκη-παλιό κρασοπουλιό, μια βουτιά στον αρχέγονο πελοποννησιακό χρόνο. Μια μικρή στάση στη Βαλύρα, στα Αρφαρά, το Μελιγαλά, το Διαβολίτσι και το Κοπανάκι και να σου μπροστά η θάλασσα της Κυπαρισσίας, πίσω από τα βουνά.
* Στο δρόμο της Ορεινής Τριφυλίας, ο Παλιός Νερόμυλος (τηλ. 27610 25797) είναι ένα ολοζώντανο παραμύθι. Διατηρητέο μνημείο από το 2012, θα τον βρεις να αλέθει το σιτάρι του όπως παλιά, τότε που οι στρατοκόποι σταματούσαν εδώ να ακούσουν τα αηδόνια. Μια βόλτα στο ποταμάκι με τα πλατάνια, τις βραγιές του κήπου με τα πορτοκάλια ολόχρυσα πάνω από το κεφάλι σου, τα λιακωτά, το μποστάνι και ύστερα, στην κουκλίστικη κουζίνα, ο Νάσος και η Άννα Σμέρδη θα σου φτιάξουν τηγανίτες, λαλάγγια, σπιτικά γλυκά και μαρμελάδες, ντόπια τυριά και ελιές, σε ένα ονειρεμένο πρωινό που ποτίζεται με παλαιωμένο τσίπουρο. Φεύγοντας θα ψωνίσεις ό,τι τραβά η ψυχή σου από τοπικά προϊόντα.
Στην Παλιά Αγορά…
* Μισή ώρα μιας καταπράσινης περπατησιάς ή 5 λεπτά με το αυτοκίνητο, θα σε οδηγήσουν στο όνειρο της Άνω Παλιάς Κυπαρισσίας. Τα πρόσφατα ανακαινισμένα σπίτια, τα μαγαζιά, η θέα από ψηλά, όλα θα σου θυμίσουν τις πιο ρομαντικές, μεσαιωνικές στιγμές της Μονεμβασιάς. Ένα τσίπουρο με ψητό ταλαγάνι και κεφτεδάκια στην Παλιά Αγορά (τηλ. 27610 62184) και ύστερα δίπλα στη Μεσσήνια Γη (τηλ. 27610 62339) για ψώνια, με όλη την πανδαισία των καλύτερων τοπικών προϊόντων σε ένα παραμυθένιο μαγαζί, με πρωτοποριακές συσκευασίες. Η Αθηνά και η Μιρέλα Μέλου με τον Μιχάλη Βελισαρόπουλο εγκατέλειψαν την Αθήνα για να χτίσουν έναν πολλαπλό, καλόγουστο, δικό τους παράδεισο στην Κυπαρισσία, συμβάλλοντας στη γενικότερη αναβάθμιση της περιοχής. Δεν ξέρω αν την όρεξη την καλοπιάνει περισσότερο η θάλασσα ή το βουνό, άλλωστε, και τα δύο μπλέκονται σαν περικοκλάδες σ’ αυτή τη γωνιά της Ελλάδας.
Εμείς πάντως, καταλήξαμε στο ολόχαρο, λευκό, Πέτρινο Μπαλκόνι (Καλό Νερό, τηλ. 27610 72520), πλάι στο κύμα. Όσο ψηνόταν ιδανικά ένα σπαρταριστό φαγκρί δοκιμάσαμε ζεστά άγρια χόρτα, φρεσκοφρυγανισμένες μπρουσκέτες με σπιτικό μαρινάτο γαύρο, τραγανό τηγανητό κολοκυθάκι-μπαστουνάκι και στο τέλος ραβανί με κυδώνι γλυκό.
