Τα Γιάννενα είναι ένας προορισµός γεµάτος γαστρονοµικούς θησαυρούς, αξέχαστα µέρη και ωραίους ανθρώπους. Οι µοναδικές οµορφιές της πόλης θα σε κάνουν να τα λατρέψεις από την πρώτη κιόλας µατιά. Η λίµνη, το νησάκι, το κάστρο, το Ιτς Καλέ, η παλιά πόλη, το σπήλαιο του Περάµατος, όλα χαρίζουν στην πόλη µια ατµόσφαιρα µαγική.
Το οδοιπορικό ξεκινά από τον πυρήνα της πόλης, δηλαδή από την περιοχή του Μώλου. Το πιο ζωντανό κομμάτι της είναι η οδός Ανεξαρτησίας, μια παλιά, εμπορική συνοικία με όμορφα σπιτάκια και χαμηλά γραφικά μαγαζιά, που έχει πλέον ανακηρυχθεί διατηρητέα. Χειροποίητα ταψιά και γάστρες, μπαλτάδες και μαχαίρια για την κουζίνα, κάθε είδους μπακιρένια σκεύη, όπως μπρίκια, κατσαρόλες αλλά και βαριά, αλουμινένια τηγάνια είναι μόνο μερικά από τα όσα θα συναντήσετε στην πορεία και που σίγουρα αξίζουν την προσοχή σας. Άξιο αναφοράς είναι ότι η περιοχή έχει εξελιχθεί- χωρίς όμως να χάσει ίχνος από τη γραφικότητά της- σε μια ζωηρή γειτονιά με μεταμοντέρνα καφέ, σύγχρονους πολιτιστικούς πολυχώρους και αξιοζήλευτα στέκια για καλοφαγάδες.
Από τον Μώλο θα πάρετε το καραβάκι για το νησί της Παμβώτιδας. Γνωστό ως «Νησάκι του Αλή Πασά» είναι ένας από τους ελάχιστους κατοικημένους λιμναίους οικισμούς παγκοσμίως και η διαδρομή διαρκεί περίπου 15 λεπτά. Όταν φτάσετε ακολουθήστε το δρόμο που θα σας βγάλει στο «Μπακαλιώ», όπως λένε τη μικρή πλατεία του νησιού οι ντόπιοι. Συνεχίστε ακολουθώντας το ασβεστωμένο μονοπάτι για να βρείτε το σπίτι όπου δολοφονήθηκε ο Αλή Πασάς και που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο. Πάνω στο νησάκι υπάρχουν επίσης συνολικά επτά μοναστήρια, που μέσα στους αιώνες ανέδειξαν τον τόπο σε ιερό χώρο λατρείας και μοναχισμού.
Τα τείχη του κάστρου στο κέντρο της πόλης
Επιστρέφοντας στην πόλη δεν θα παραλείψετε να επισκεφτείτε και το περίφημο κάστρο έκτασης 200 στρεμμάτων για να θαυμάσετε μεταξύ άλλων το Βυζαντινό Μουσείο στην Ακρόπολη του Ιτς Καλέ, το Δημοτικό Εθνογραφικό Μουσείο Ιωαννίνων, που βρίσκεται στο τζαμί του Ασλάν Πασά, τον τάφο του Πασά, το Φετιχιέ τζαμί και το Σουφαρί-Σεράι, ένα μεγαλόπρεπο διώροφο κτίριο, όπου στεγαζόταν η Σχολή Ιππικού και τα μαγειρεία του παλατιού με τις χαρακτηριστικές καμινάδες.
Συνέχεια έχει το Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Παύλου Βρέλλη, που βρίσκεται στην περιοχή Μπιζάνι. Ο Παύλος Βρέλλης απέδωσε ρεαλιστικά πάνω σε κερί τις μορφές ηρώων και σημαντικών προσωπικοτήτων του τόπου μας δίνοντάς τους και πάλι «ζωή». Αξίζει επίσης να κάνετε ένα πέρασμα από το χωριό Πέραμα, που βρίσκεται μόλις τέσσερα χιλιόμετρα από τα Γιάννενα για να θαυμάσετε τους μαγευτικούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες ηλικίας 1.500.000 ετών.
Τα παλιά κτίρια συντηρούνται και μετατρέπονται σε συμπαθητικά καφέ και στέκια
Γαστρονομικό οδοιπορικό
Μέσα στο ξενοδοχειακό συγκρότηµα-πολυχώρο Φρόντζου Πολιτεία βρίσκεται ένα όµορφο εστιατόριο µε ζεστό εσωτερικό χώρο και µενού βασισµένο στην τοπική κουζίνα, πειράζοντας τα πιάτα της περιοχής µε µοντέρνες πινελιές. Δοκιµάστε οπωσδήποτε κάποια από τις πίτες -συστήνω πρασοκιµαδόπιτα- κουνέλι µε γραβιέρα και ελιές, κόκορα µε χυλοπίτες σε τέντζερη, µοσχαράκι µε φύλλο ψηµένο µέσα σε κεραµίδι, γαρίδες µε γαλοτύρι και τσίπουρο, χοιρινό κότσι µαγειρεµένο στο φούρνο µε παλιά, γιαννιώτικη συνταγή για 12 ώρες, για να τελειώσετε µε µια παραδοσιακή πατσαβουρόπιτα.
Το Βαγόνι της Γεύσης (Μεγάλου Αλεξάνδρου 85, τηλ.: 26510 71333) είναι µικρό µαγαζί αλλά και ένας παράδεισος για τον λάτρη της σούβλας. Πλησιάζοντας το µαγαζί υπνωτίζεσαι από µυρωδιές και σούβλες που στριφογυρίζουν τα καλύτερα κρέατα της περιοχής. Έχουµε και λέµε: κοντοσούβλι, εξοχικό, φρυγαδέλι, κοκορέτσι, κεµπάπ ζυγούρι και, φυσικά, κοτόπουλο, γουρουνόπουλο, αρνάκι και προβατίνα.
Τι συµβαίνει, όµως, όταν µπλέκεις την Ελλάδα, την Ολλανδία και το πάθος σου για την κουζίνα; Γεννιέται το Κόκκινο Πιάτο (Ανατολή Ιωαννίνων, τηλ.: 26510 63010). Σαλάτα µε µαρούλι, σύκα, σουσάµι, ρεγκάτο και γλυκό κρεµµύδι, αυθεντικό coleslaw (είδος λαχανοσαλάτας), ολλανδικό σνίτσελ παναρισµένο µε χωριάτικο ψωµί, τα διάσηµα πλέον pierogi (χειροποίητα ζυµαρικά µε γέµιση πατάτα-µελιτζάνα) σερβιρισµένα µε κρεµώδη sauce και παρµεζάνα και, για γλυκό, ένας ζεστός παράδεισος από λιωµένη σοκολάτα, παγωµένα φραγκοστάφυλα, µπισκότα, σταφίδες και κουκουνάρι.
Μπαίνοντας στο Σύννεφο 9 θα απολαύσετε τον καφέ σας δίπλα στην ξυλόσομπα
Μαγαζάκια για καφέ και ελαφρύ φαγητό στα Γιάννενα υπάρχουν πολλά. Θα τα βρείτε και στα όµορφα στενάκια της πόλης και στην περιοχή δίπλα στη λίµνη, αλλά κανένα δεν είναι σαν το Σύννεφο 9 (Νεοπτολέµου 9, έναντι κεντρικής πύλης κάστρου, τηλ.: 26510 33131). Ένα υπέροχο αρχοντικό, παλιά βιβλιοθήκη και αναγνωστήριο των Εβραίων, κάνει σίγουρα τη διαφορά µε τη ζεστή, παρεΐστικη ατµόσφαιρα, τη διακόσµηση, και, φυσικά, τις αλµυρές και γλυκές λιχουδιές. Θα σας υποδεχθεί ένα µικρό σαλονάκι µε την ξυλόσοµπα να καίει. Σερβίτσια αλλοτινών εποχών διακοσµούν τους τοίχους και µια µεγαλοπρεπής, ξύλινη σκάλα θα σας οδηγήσει στον επάνω όροφο που βρίσκονται τα περισσότερα τραπεζάκια και φιλοξενούνται εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας και λοιπά καλλιτεχνικά δρώµενα.
Το Σεφάρω (Κουγκίου 3Α, τηλ.: 26510 83830), απ’ την άλλη, είναι ένα γλυκό µαγαζάκι µε ταυτότητα οινοµαγειρίου και µενού με δηµιουργική µεσογειακή κουζίνα που «παντρεύεται» με την παράδοση. Λίγο έξω από τα Γιάννενα, στο Κουτσελιό, βρίσκεται η ταβέρνα Ζαγορίσιος Λειτουργεί από το 1965 και επιβεβαιώνει τον κανόνα που θέλει την εξειδίκευση σε ένα είδος µαγειρικής να υπερισχύει της µέτριας ποικιλίας. Έτσι, ο Ζαγορίσιος µπορεί να δουλεύει και τα κάρβουνα και τα τηγάνια, αλλά τα σαββατοκύριακα στο µαγαζί γίνεται χαµός γιατί δουλεύει τη γάστρα όπως κανένας άλλος. Αρνάκι, κατσικάκι και κοκορέτσι γάστρας, λίγη πράσινη σαλάτα και χοντροκοµµένη πατατούλα αρκούν για να σας κάνουν να ταξιδέψετε από τα Γιάννενα στο Κουτσελιό.
Κασιότα με βότανα και Ανόστρου κάσιου με πιπέρι και πά[πρικα στο κατάστημα τυροκομικών
Τοπικά προϊόντα
Μια τυροκοµική παράδοση που ξεκίνησε το 1914 συνεχίζεται µέχρι σήµερα από την οικογένεια Παππά (Λεωφόρος Πανεπιστηµίου, Iωάννινα, τηλ.: 26510 67355). Από τις Ματσουκιώτικες στάνες της δεκαετίας του ’20 στο υπερσύγχρονο τυροκοµείο του σήµερα, ο Δηµήτρης και ο Κωνσταντίνος Παππάς αποτελούν πανάξιους διαδόχους του µπαρµπα-Δηµήτρη, διατηρώντας αναλλοίωτα τα µυστικά για το καλό τυρί. Σήµερα παράγουν εξαιρετική γραβιέρα, κεφαλογραβιέρα Π.Ο.Π., κεφαλοτύρι και το σκληρό τυρί Ζηρός από πρόβειο γάλα, ονειρεµένη φέτα Π.Ο.Π., ανθότυρο, κατσικίσιο τυρί και αλοιφώδες µυζηθρένιο. Ακολουθούν τα πιο «ζόρικα» τυριά που αποτελούν προϊόντα γευστικών αναζητήσεων. Ανόστρου κάσιου, όπως λέγεται το τυρί στα βλάχικα, είναι ένα σκληρό, χειροποίητο κίτρινο τυρί από πρόβειο και κατσικίσιο γάλα που κυκλοφορεί σε δύο εκδοχές: µία µε κόκκους πιπεριού και µία µε καπνιστή πάπρικα. Τέλος, η αµαλαγιά είναι ένα φρέσκο τυρί µε το όνοµα του φρέσκου χορταριού σε τρεις παραλλαγές: µε επικάλυψη µοσχοσίταρου, µε κεδροκούκουτσα ή µε σκόρδο και βασιλικό.
Η κυρία Σπανέλλη την ώρα του στεγνώματος των ζυμαρικών
Η κυρία Σταυρούλα Σπανέλλη είναι ένας άνθρωπος µε πάθος γι’ αυτό που κάνει, δηλαδή κάποια από τα καλύτερα ζυµαρικά της Ελλάδας. Παλιά φουρνάρισσα που ζούσε στην Αθήνα, ήθελε να εγκαταλείψει την πρωτεύουσα για τη ζωή στην επαρχία και ακολούθησε τον άντρα της στα Γιάννενα πολλά χρόνια πριν. Ξεκίνησε µε τραχανά, συνέχισε µε χυλοπίτες και έφτασε σήµερα να δηµιουργεί µια µεγάλη γκάµα απλών και πρωτότυπων ζυµαρικών. Από χειροποίητα σπαγγέτι, χυλοπίτες, κοχύλια, βίδες και κριθαράκι µέχρι πένες ζυµωµένες µε κρασί, πορτοκάλι και κρόκο Κοζάνης, σπανάκι, καρότο, παντζάρι ή πιπεριά Φλωρίνης και επτά οκτώ διαφορετικά είδη τραχανά. Χρησιµοποιώντας το πιο φίνο σιµιγδάλι, πρόβειο γάλα και ολόφρεσκα αβγά, τα µακαρόνια της κυρίας Σταυρούλας είναι θαύµα από µόνα τους (Παραδοσιακά Ζυµαρικά Σπανέλλη: Αετορράχης 4, τηλ.: 26510 76313).
Λαχταριστό και μυρωδάτο κλωστάρι στο κατάστημα Ήπειρος Γη
Ήπειρος Γη ονοµάζεται µια µικρή βιοτεχνία παραδοσιακών γλυκισµάτων µε τα οποία θα γεµίσετε τις αποσκευές σας πριν φύγετε από τα Γιάννενα. Πρώτο και καλύτερο είναι το χειροποίητο κλωστάρι, µια παραδοσιακή κονιτσιώτικη συνταγή µπακλαβά που δεν συναντάται αλλού στην Ελλάδα. Λεπτά φύλλα και µια πλούσια γέµιση από καρύδι, µέλι και κανέλα ενώνονται µε µια µοναδική τεχνική κατά την οποία «κλώθονται» και κατόπιν σουρώνονται σχηµατίζοντας ένα µικρό ρολό µε µικρές πτυχώσεις. Πέρα από τη σπεσιαλιτέ µε καρύδι και βούτυρο, θα βρείτε κλωστάρι µε καρύδι και ελαιόλαδο, µε αµύγδαλα, µε ινδοκάρυδο και σοκολάτα, ακόµα και µε επικάλυψη σοκολάτας για τις µεγάλες υπογλυκαιµίες. Δοκιµάστε επίσης τον γιαννιώτικο µπακλαβά, τα αµυγδαλωτά µε ροδόσταγµα, σκερ µπουρέκ, σύκο ζυµωµένο µε καρύδι, κονιάκ και επικάλυψη σουσαµιού, το γνωστό λουκούµι τσουµπέκι µε καρύδια και µούστο, καθώς και τα πολλών ειδών λουκούµια.
Στο Γυναικείο Ηπειρωτικό Συνεταιρισμό την ώρα της συσκευασίας
Ο Γυναικείος Ηπειρωτικός Συνεταιρισµός (Γ.Η.Σ.) δηµιουργήθηκε το 1998 από αγρότισσες της περιοχής µε σκοπό τη διατήρηση τοπικών συνταγών και παραδοσιακών προϊόντων. Φηµίζονται για τις ολόφρεσκες πίτες, το κανταΐφι, τον µπακλαβά, τα χειροποίητα ζυµαρικά, γλυκά του κουταλιού, πελτέ και λικέρ κράνου, λικέρ κανέλα και βούρβουνο, ενώ την περίοδο του Πάσχα ετοιµάζουν και παραδοσιακό γιαννιώτικο κουλούρι. Επίσης, µπορούν να καλύψουν όλων των ειδών τις εκδηλώσεις και τις οικογενειακές συγκεντρώσεις σας ετοιµάζοντας ένα τοπικό «catering» µε υπέροχα παραδοσιακά πιάτα όλων των ειδών (Γυναικείος Ηπειρωτικός Συνεταιρισµός: Εθνικής Αντιστάσεως 207, Κατσικά Ιωαννίνων, τηλ.: 26510 91180).
Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει στην οµάδα Άπειρος Γαία που δηµιουργήθηκε από παραγωγούς αγροτικών προϊόντων και προϊόντων πρώτης µεταποίησης οικογενειακής µορφής, µε τόπο παραγωγής την Ήπειρο και µε µεθόδους παραγωγής που άπτονται της ηπειρώτικης παράδοσης. Στόχος της οµάδας είναι η προβολή παραγωγών και προϊόντων µε την ιδιαιτερότητα της φύσης της Ηπείρου, η προώθηση του ηπειρώτικου καλαθιού ποιοτικών προϊόντων που θα στέκονται ανταγωνιστικά στην εγχώρια αγορά και την ξένη αγορά και, κατά συνέπεια, η ενίσχυση της τοπικής οικονοµίας.
Ξίδι και ελιξίρια από καλή οικογένεια
Ακολουθώντας µια βαριά οικογενειακή παράδοση και µακρόχρονη θητεία στο κρασί, ο κύριος Βαϊµάκης αποφάσισε το 1996 να στραφεί σε ένα πιο φυσικό προϊόν, το ξίδι. Η παραγωγή ξεκινάει από το αµπέλι όπου καλλιεργούνται σταφύλια ποικιλίας Ντεµπίνα και Βλάχικο -ειδικά σχεδιασµένα για ξίδι- σε µια διαδικασία «της υποµονής», όπου το έτοιµο ξίδι παλαιώνεται σε βαρέλια από δρυ και καστανιά για 5 χρόνια µέχρι να µας δώσει τελικά το «Όξος κατά Παράδοση Οικογένειας Βαϊµάκη» µε πατενταρισµένη διαδικασία. Πρόκειται για ένα πολυδυναµικό άρτυµα που αναδεικνύει τα αρώµατα και τις γεύσεις των άλλων πρώτων υλών σε ένα πιάτο. Σύντοµα θα ακολουθήσει και λευκό ξίδι στην ίδια πάντα φιλοσοφία.
Κάνοντας ένα βήµα παραπέρα, µε τη βοήθεια της Κατερίνας Βαϊµάκη, µε έµπνευση από το αρχαίο ελληνικό γλυκάρι και έχοντας την άψογη πρώτη ύλη, δηµιούργησαν µια σειρά από ηδύποτα βασισµένα στο ξίδι: τα Ελιξίρια, που κέρδισαν βραβείο καινοτοµίας. Το µυστικό είναι η ανάµιξη του ξιδιού µε νέκταρ µικρών φρούτων και εκχύλισµα διάφορων αρωµατικών βοτάνων. Το Isis µε µεθυστικά αρώµατα Αιγύπτου, το Amelie µε γλυκά αρώµατα κουζίνας και το Jasmine που µοσχοβολάει δυόσµο έχουν διπλή χρήση ως υλικό µαγειρικής και ως ποτό. ∆οκιµάστε τα στη σαλάτα, πάνω σε κόκκινο κρέας, κοτόπουλο, ψάρι ή πιείτε το µε τριµµένο πάγο ως απεριτίφ. Η συµβουλή ιταλικής έµπνευσης που µου έδωσε ο Βασίλης Βαϊµάκης ήταν να το δοκιµάσω πάνω από ένα καλό παγωτό κρέµα και δικαιώθηκε!
