Ταξιδέψαμε στη Σίφνο για να παρακολουθήσουμε από κοντά το 14ο Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νικόλαος Τσελεμεντές». Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε από 22 έως 24 Σεπτεμβρίου στον παραδοσιακό οικισμό του Αρτεμώνα. Η δημοφιλής γαστρονομική fiesta της Σίφνου επέστρεψε μετά από 2 χρόνια και όπως μου είπαν οι υπεύθυνοι της διοργάνωσης φέτος προγραμματίστηκε λίγο αργότερα σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές.
Ξεκίνησα, λοιπόν, από τον Πειραιά και σε περίπου 3 ώρες έφτασα στη Σίφνο. Η αλήθεια είναι ότι από την πρώτη στιγμή που κατέβηκα στο λιμάνι αντιλήφθηκα την εορταστική ατμόσφαιρα, αφού οι άνθρωποι του Πολιτιστικού Συλλόγου καλωσόριζαν τους επισκέπτες προσφέροντας τοπικά εδέσματα και τα προγράμματα των ημερών. Αν κάτι μπορώ να πω με σιγουριά είναι ότι πράγματι αυτό το φεστιβάλ είναι μία αφορμή για να γνωρίσουμε καλύτερα την κυκλαδίτικη γαστρονομία.
Ξεκινώντας από τον Αρτεμώνα
Λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Χώρα βρίσκεται το χωριό του Αρτεμώνα, το δεύτερο μεγαλύτερο χωριό της Σίφνου, με αρχοντικά νεοκλασικού ρυθμού, κήπους και αυλές γεμάτες με λουλούδια. Χτισμένος αμφιθεατρικά, βρίσκεται βόρεια της Απολλωνίας και ψηλά στην κορυφή του λόφου σώζονται δύο ανεμόμυλοι, όπου προσφέρουν πανοραμική θέα. Πρόκειται για χαρακτηριστικό παράδειγμα της κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής με γραφικά σοκάκια, ασβεστωμένα σπίτια και κεραμικά. Υπάρχουν χαλαρά μπαράκια, παραδοσιακές ταβέρνες, και όμορφες εκκλησίες, όπως η Παναγιά η Κόχη με την ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική και η Παναγιά της Άμμου. Επίσης, είναι η γενέτειρα του Νικόλαου Τσελεμεντέ για αυτό και το φεστιβάλ πραγματοποιείται εδώ.
Πηγαίνοντας στο φεστιβάλ
Να ξεκινήσω από τα βασικά. Μπορεί να εμένα κοντά στον Αρτεμώνα, όμως το κατάλυμά μου απείχε αρκετά από το μέρος διεξαγωγής του φεστιβάλ κάτι που αποτέλεσε πρόβλημα για τη μετακίνησή μου. Συγκεκριμένα, η απόσταση χρονικά ήταν 20 με 25 λεπτά με τα πόδια και ο δρόμος δεν ευνοούσε και πολύ την πεζοπορία. Υπήρχαν, βέβαια, κάποια επιπλέον δρομολόγια λεωφορείων, όμως και πάλι ήταν περιορισμένα. Συνεπώς, καλό θα ήταν να έχετε μεριμνήσει για δικό σας όχημα ή για διαμονή κάπου κεντρικά για να μπορέσετε να είστε αυτόνομοι και άνετοι, καθώς εκείνες τις μέρες ήταν δύσκολη και η εύρεση ταξί.
Επισκέφθηκα το νησί τη δεύτερη μέρα του φεστιβάλ, όπου οι δράσεις γινόντουσαν από τις απογευματινές ώρες και έπειτα. Το Σάββατο ήταν η κορύφωση της διοργάνωσης. Η είσοδος ήταν ελεύθερη και οποιοδήποτε φαγητό προσφερόταν από τα περίπτερα δεν είχε κανένα κόστος. Έτσι, ο επισκέπτης ήταν ελεύθερος να δοκιμάσει ό,τι ήθελε, όσο ήθελε και να γνωρίσει χωρίς περιορισμούς νέες γεύσεις. Όσον αφορά τον χώρο, υπήρχε η κεντρική σκηνή, όπου ήταν και το ψυχαγωγικό κομμάτι της εκδήλωσης: παιδομαγειρέματα, εκθέσεις και φυσικά τραγούδια και πολύ χορός. Πράγματι, ειδικά στα παραδοσιακά ακούσματα οι παρευρισκόμενοι φάνηκαν να το διασκεδάζουν με την καρδιά τους.
Ρεβιθάδα, μαστέλο και σιφνέικες γεύσεις
Στην είσοδο του φεστιβάλ από τα δεξιά βρισκόταν το περίπτερο της Σίφνου. Ρεβιθάδα και μαστέλο είχαν την τιμητική τους και προσφερόντουσαν σε χάρτινα πιατάκια. Η ρεβιθάδα είναι ίσως και το πιο γνωστό παραδοσιακό φαγητό του νησιού, όπου ψήνεται μέσα σε τσουκάλι για πολλές ώρες, από το προηγούμενο βράδυ. Εδώ μαγειρεύεται ακόμη κάθε Κυριακή. Από την άλλη το μαστέλο γίνεται με τρυφερό κρέας από αρνάκι ή κατσικάκι και σιγοψήνεται στα παραδοσιακά πήλινα σκεύη τα οποία ονομάζονται μαστέλο. Το μυστικό της γεύσης βρίσκεται στο πολύωρο ψήσιμο του κρέατος.
Πέρα όμως από αυτά τα δύο παραδοσιακά φαγητά, υπήρχαν και πολλά άλλα, όπως ρεβιθοκεφτέδες, όπου οι νοικοκυρές παλαιότερα συνήθιζαν να τους φτιάχνουν από τα ρεβίθια που είχαν περισσέψει, ενώ σήμερα έχουν γίνει food trend. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τοπικά προϊόντα του νησιού είναι η μανούρα. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο τυρί, που ωριμάζει σε οινολάσπες με πικάντικη γεύση. Επίσης, η καπαροσαλάτα απλωμένη σε ψωμάκια -φτιάχνεται από αποξηραμένη κάπαρη- ήταν άφθονη και πολύ καλή ιδέα για να την ετοιμάσετε και για finger food στο σπίτι. Φυσικά, υπήρχε και άφθονο κρασί.
Από τα γλυκά, τα κλασικά κουλουράκια Σίφνου με γλυκάνισο είχαν την τιμητική τους στο νησί. Ετοιμάζονται με ξινό προζύμι, αλεύρι ζαχαροπλαστικής, λάδι, ζάχαρη και γλυκάνισο. Όπως και τα άσπρα αμυγδαλωτά Σίφνου που περιέχουν αμύγδαλα και ζάχαρη, αλλά και φυσικά τα απολαυστικά παραδοσιακά σιφνέικα «μπισκότα».
Δεν θα μπορούσα να μην αναφέρω και τη Λωλή ή διαφορετικά κολοκυθόπιτα της Σίφνου. Το όνομά της προκύπτει από το ότι φτιάχνεται «λωλά», δηλαδή με φαντασία και ό,τι υλικό διαθέτει η κάθε νοικοκυρά. Τα βασικά της συστατικά είναι κολοκύθα, σταφίδα, μέλι, πορτοκάλι, αλεύρι και σουσάμι. Επίσης, η μελόπιτα είναι παραδοσιακό γλυκό ταψιού, απλό με λίγα υλικά -μυζήθρα, μέλι, αλεύρι, ζάχαρη και αβγά- αλλά πολύ νόστιμο.
Κυκλαδίτικα φαγητά
Κάτι που μου άρεσε πολύ και ξεχώρισα στο φεστιβάλ ήταν το γεγονός πως παρευρέθηκαν γαστρονομικές αντιπροσωπείες και από τις υπόλοιπες Κυκλάδες, που ετοίμαζαν τα δικά τους παραδοσιακά φαγητά. Έπειτα, ο κάθε επισκέπτης μπορούσε να πάει στο κιόσκι του κάθε νησιού για να δοκιμάσει και να πάρει take away ό,τι ήθελε. Για παράδειγμα, μου άρεσαν πολύ τα Μπαλόθια από την Ανάφη, δηλαδή, χειροποίητα σπιτικά ζυμαρικά τα οποία μαζί και με τη σάλτσα ντομάτας που είχαν ετοιμάσει ήταν απολαυστικά. Από την άλλη τα σφουγγάτα Κύθνου είναι μικρές στρογγυλές και αφράτες μπουκιές – κάτι σαν τυροκροκέτες- με θαυμάσια γεύση. Ακόμη, τα μελετίνια από τη Σαντορίνη, που μοιάζουν με λυχναράκια και είναι γεμιστά με φρέσκο ανάλατο τυρί ήταν μια πολύ νόστιμη πρόταση.
Νομίζω, ήταν η εν λόγω «σύμπραξη» προσέφερε μια ωραία και χαλαρή εμπειρία. Επίσης, κάτι πολύ ενδιαφέρον ήταν πως διάφορες αντιπροσωπείες από χώρες, όπως το Μαρόκο και το Πέρου, είχαν το δικό τους περίπτερο προφέροντας στο κοινό τα δικά τους φαγητά.
Κάνοντας μία μικρή βόλτα στα γύρω στενάκια είδα πως οι κάτοικοι είχαν στήσει το δικό τους πανηγύρι και εκεί. Τραπεζάκια με προϊόντα, μουσική και χοροί. Το νησί του Τσελεμεντέ γιόρταζε και είχε κάθε λόγο να το κάνει. Καλή διάθεση, νόστιμο φαγητό, παρεΐστικο κλίμα και πολλή μουσική συνέθεταν το σκηνικό. Πολλές γεύσεις, πολλά αρώματα και πολλές διαφορετικές κουλτούρες μαζεμένες σε ένα σημείο. Αξίζει να πάει κάποιος σε αυτή τη γιορτή, να δοκιμάσει και να τα δει όλα αυτά από κοντά. Τέλος, να σημειώσω πως το φεστιβάλ διοργανώνεται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σίφνου που φέτος γιόρτασε τα 40 χρόνια από την ίδρυσή του, με συνδιοργανωτές την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και το Δήμο Σίφνου και με τη στήριξη τοπικών συλλόγων και φορέων.
