Δίπλα στο Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Αντώνης Τρίτσης», ένα από τα τελευταία καταφύγια άγριας ζωής στο αστικό περιβάλλον της Αθήνας, υπάρχει το κτήμα όπου η Βασίλισσα Αμαλία είχε δημιουργήσει ένα πρότυπο αγρόκτημα. Σήμερα η ιδιωτική πλέον έκταση με τους βιολογικοούς αμπελώνες, περιβάλλει τον Πύργο της Βασίλισσας Αμαλίας και του Όθωνα, δηλαδή τη βασιλική έπαυλη όπου η Αμαλία δέχονταν τις κυρίες επί των τιμών. Σε αυτό το εθνικό μνημείο της πρόσφατης Ελληνικής ιστορίας διοργανώνονται ξεναγήσεις ιστορικού περιεχομένου αλλά και γευστικές δοκιμές των κρασιών που παράγονται εκεί.
Επίσης πραγματοποιούνται διαλέξεις με ειδικές θεματικές όπως η Art de la table, το Πρωινό-brunch και το Τελετουργικό του Απογευματινού Τσαγιού από τον κο Βασίλειο Κουτσαβλή, Πρόεδρο των Φίλων του Κτήματος Τατοϊου. Έτσι το ιστορικό μνημείο ξαναποκτά ζωή προσφέροντας στο κοινό μοναδικές εμπειρίες. Ειδικά αυτήν την περίοδο, με ένα εκπληκτικό χριστουγεννιάτικο δέντρο 4 μέτρων να κοσμεί την «Αίθουσα των Θυρεών», οι παρουσιάσεις έχουν ιδιαίτερο χρώμα γιορτής, καθώς η αυθεντική τραπεζαρία της αίθουσας στρώνεται με κάθε πολυτέλεια, με καλαίσθητα σερβίτσια, κεντητά τραπεζομάντηλα και φρέσκα λουλούδια.
Ένα εκθαμβωτικό σκηνικό
Εκεί, στον εντυπωσιακό γοτθικό πύργο του 1854 με τις ρομαντικές λεπτομέρειες, ανεβαίνοντας τη μεγαλύτερη κυκλική σκάλα στην Ελλάδα η οποία ελίσσεται γύρω από έναν ολόκληρο κορμό κυπαρισσιού που μεταφέρθηκε εδώ όταν χτίζονταν ο πύργος, θα βρεθείτε στην εκθαμβωτική μεγάλη αίθουσα υποδοχής.
Τα χρώματα που κυριαρχούν είναι αυτά του θυρεού της Αμαλίας, κόκκινο, γαλάζιο και χρυσό και είναι εκείνα που έχουν επιλεγεί για τη διακόσμηση και του πανύψηλου χριστουγεννιάτικου δέντρου που δεσπόζει στο χώρο. Έτσι τιμάται η βασίλισσα Αμαλία, αφού ήταν εκείνη που έφερε στην Ελλάδα από τη Γερμανία το έθιμο του στολισμού δέντρου, που σιγά σιγά αντικατέστησε το παραδοσιακό καραβάκι. Οι θαυμάσιες οροφογραφίες όπως και η μαρκετερί στο πάτωμα – ψηφιδωτό από διαφορετικά ξύλα εξαιρετικής τεχνοτροπίας, μοναδική στο είδος της στην Ελλάδα και από τις ωραιότερες της Ευρώπης – κλέβουν την παράσταση από το υπέροχα στρωμένο τραπέζι.
Αυτό είναι και το επίκεντρο των διαλέξεων-παρουσιάσεων και πραγματικά μοιάζει με σκηνικό ταινίας της Jane Austen. Εκτός από το ίδιο το τραπέζι, αυθεντικές είναι και οι καρέκλες του σαλονιού της Αμαλίας, με τις γνήσιες ταπετσαρίες, ενώ όλα τα υπόλοιπα σκεύη αποτελούν είτε οικογενειακά κειμήλια του κου Κουτσαβλή είτε έχουν αγοραστεί από τον ίδιο. Για το «Τελετουργικό του Απογευματινού Τσαγιού» στο λευκό κεντητό τραπεζομάντηλο τοποθετούνται πορσελάνινα και ασημένια σερβίτσια εποχής, κρυστάλλινα ποτήρια, μικρά μπουκέτα από φρέσκες τουλίπες και χρυσάνθεμα.
Η ιστορία του φυτού από την Άπω Ανατολή που κατέκτησε τον κόσμο
Η παρουσίαση αφορά το τελετουργικό του διάσημου βρετανικού 5 o’ clock tea που λόγω της αποικιοκρατίας και της μετέπειτα Κοινοπολιτείας έχει καθιερωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Ακόμα και στην Ελλάδα στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 η συνήθεια του απογευματινού τσαγιού ήταν αρκετά δημοφιλής.
Πώς όμως έφτασε το τσάι στη θέση του δεύτερου δημοφιλέστερου ροφήματος παγκοσμίως; Πολύ γλαφυρά ο κος Κουτσαβλής μας ταξιδεύει στη μακρινή Κίνα του 2.437 π.Χ. Στη διάρκεια μιας περιοδείας του τότε αυτοκράτορα, ο οποίος συνήθιζε να πίνει το νερό του βρασμένο, φύλλα από ένα θάμνο έπεσαν στο καζάνι όπου έβραζαν το νερό οι υπηρέτες. Ο αυτοκράτορας ενθουσιάστηκε με τη γεύση και το άρωμα που απέκτησε το νερό αλλά κράτησε επτασφράγιστο το μυστικό και την απόλαυση του ροφήματος μόνο για τον εαυτό του. Ωστόσο το μυστικό δεν άργησε να φτάσει στην Ινδία και στη συνέχεια σε όλο τον κόσμο.
Στην Ευρώπη το τσάι έφεραν πρώτοι οι Πορτογάλοι αποικιοκράτες από το Μακάου, την παλαιότερη ευρωπαϊκή αποικία στην Κίνα. Όμως το θαλάσσιο ταξίδι και οι συνθήκες στις οποίες αποθηκευόταν αλλοίωναν τη γεύση του τσαγιού. Η λύση δεν ήταν άλλη από το Δρόμο του Μεταξιού. Στην Ευρώπη το τσάι ήταν πολύτιμο, σαν πραγματικός χρυσός, και το εμπόριό του ήταν εξαιρετικά επικερδές. Στη Μεγάλη Βρετανία το εισήγαγε ο βασιλιάς Κάρολος Β΄ το 17ο αιώνα, μέσω της πριγκίπισσας της Πορτογαλίας και συζύγου του Αικατερίνης της Μπραγκάνσα. Η Αικατερίνη παρέθετε τσάι για τις κυρίες της αυλής της γι΄αυτό και θεωρούνταν ρόφημα και συνήθεια κυρίως για γυναίκες.
Ούτως ή άλλως η απόλαυσή του ήταν αποκλειστικό προνόμιο των βασιλέων για πολλά χρόνια και μόνο όταν άρχισε να διατίθεται στο λαό. σαν φάρμακο αρχικά, διαδόθηκε στην κοινωνία. Στην Ευρώπη μαζί με το τσάι έφτασαν από την Κίνα και οι πρώτες πορσελάνες καθώς εκεί κατασκευάζονταν οι καλύτερες πορσελάνες στον κόσμο.
Η συναρπαστική ιστορία που κρύβει ένα φακελάκι τσαγιού
Η καθιέρωση του περίφημου “Afternoon tea”, συνυφασμένου πλέον με το DNA των Άγγλων, προήλθε από ένα τυχαίο γεγονός. Το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, η διάδοση των κεριών και ο καλύτερος φωτισμός των δωματίων, είχαν σαν αποτέλεσμα τη μετατόπιση του βραδινού γεύματος – που ως τότε συνηθίζονταν μεταξύ 5-6 το απόγευμα ώστε να υπάρχει ακόμη φως. Καθώς όμως το βραδινό γεύμα σερβίρονταν πλέον στις 8, οι ώρες από το μεσημεριανό ως το τελευταίο γεύμα δημιουργούσαν αίσθημα πείνας.
Αυτό αισθάνθηκε και η 7η Δούκισσα του Μπέντφορντ όταν κάποιο απόγευμα του 1840 ζήτησε από το υπηρετικό της προσωπικό να της ετοιμάσουν ένα τσάι με κάποια ελαφριά συνοδευτικά. Το μικρό αυτό απογευματινό γεύμα αποδείχθηκε τόσο απολαυστικό που η δούκισσα όντας στην αυλή της Βικτώριας το μετέφερε στη βασίλισσα κι έτσι άρχισαν τα απογευματινά καλέσματα στο παλάτι, οι πειραματισμοί με τις συνταγές και τα συνοδευτικά και η καθιέρωση του εθιμοτυπικού.
Το είδη του τσαγιού, το στρώσιμο του τραπεζιού και τα συνοδευτικά
O κος Κουτσαβλής αναλύει τις διαφορές ανάμεσα στα είδη τσαγιού που βρίσκουμε στο εμπόριο δίνοντάς στους καλεσμένους του να μυρίσουν διαφορετικές ποικιλίες που αποδεικνύουν ότι και το τσάι έχει το δικό του terroir, δηλαδή ότι επηρεάζεται από το έδαφος, την υγρασία, το υψόμετρο και τη θερμοκρασία του τόπου όπου καλλιεργείται. Το μαύρο τσάι είναι αυτό που έχει υποστεί μεγάλη ζύμωση, το πράσινο προέρχεται από τα πιο τρυφερά φύλλα του φυτού που είναι και πιο αρωματικά ενώ υπάρχουν ακόμη λευκά τσάγια, κόκκινα από ιβίσκους, ακόμη και καπνιστά.
Για το στρώσιμο του τραπεζιού ένα λευκό κεντητό, κοφτό ή δαντελένιο τραπεζομάντηλο είναι απαραίτητο ενώ ένα μονόχρωμο σκούρο μπλε ή μπορντό από κάτω αναδεικνύει το σχέδιό του. Οι υφασμάτινες πετσέτες τσαγιού 30×30εκ. μπορούν επίσης να είναι κοφτές, με κεντημένα λουλούδια ή με δαντέλα. Τα σερβίτσια μπορούν να είναι ανάμεικτα (από διαφορετικά σερβίτσια) – εξάλλου το mix and match είναι της μόδας – επίσης τα πιατάκια του γλυκού και τα πιρουνάκια είναι απαραίτητα καθώς και ένα μαχαίρι βουτύρου για κάθε καλεσμένο.
Στο κέντρο του τραπεζιού δεσπόζει το τριώροφο stand όπου τοποθετούνται τα παραδοσιακά συνοδευτικά: 3 είδη σάντουιτς, ψωμάκια scones που αλείφονται με cloated cream και μαρμελάδα κ.ο.κ. Οι πληροφορίες που δίνονται είναι πραγματικά ενδιαφέρουσες, όπως τα «κεφαλαιώδη ζητήματα» που απασχολούν τους Άγγλους: αν μπαίνει πρώτα ή κρέμα ή η μαρμελάδα στο scone, οι διαφορές του εθιμοτυπικού από περιοχή σε περιοχή, η σημασία της χαρακτηριστικής έκφρασης «the plate never flies» που αναφέρεται στο ότι ποτέ δεν σηκώνουμε το πιατάκι μαζί με το φλιτζάνι του τσαγιού.
Φυσικά από την παρουσίαση δε λείπει ο τρόπος παρασκευής του τσαγιού όπως γινόταν τα χρόνια που δεν υπήρχαν κουτάλια και μετρητής για τη δοσολογία ήταν ένα όστρακο, η σωστή αναλογία στην τσαγιέρα, οι διαφορές στη θερμοκρασία του νερού ανάλογα με το είδους του τσαγιού, οι επεξηγήσεις των βοηθητικών σκευών, ο ρόλος του λεμονιού και του γάλακτος στο English breakfast tea, τα μπισκότα και τα λοιπά γλυκά ή αλμυρά που συμπληρώνουν το τραπέζι.
Info
Ο Πύργος Βασιλίσσης και το κτήμα είναι επισκέψιμα μόνο μέσω προγραμματισμένων ξεναγήσεων οι οποίες ανακοινώνονται στην ιστοσελίδα www.pyrgosvasilissis.gr. Η κράτηση θέσεων είναι απαραίτητη και τηρείται σειρά προτεραιότητας. Για το πρόγραμμα των ειδικών θεματικών παρουσιάσεων – διαλέξεων – εκδηλώσεων μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κ. Ελένη Αθανασιάδη στο τηλ.: 210 2313 607 ή στο info@pyrgosvasilissis.gr.
Φωτογραφίες: Αριέττα Πούλιου
