Αν θέλαμε να περιγράψουμε με μία φράση το τι συμβαίνει στην Ελλάδα με τον τραχανά, θα λέγαμε: «Δείξε μου τον τραχανά σου, να σου πω από πού είσαι». Πολλές περιοχές φημίζονται για τον τραχανά τους και πολλά είδη ξεχωρίζουν από την «καταγωγή» τους. Όταν ακούμε «ξινόχοντρος» στο μυαλό μας έρχεται αμέσως η Κρήτη, όταν βλέπουμε «χάχλες» ξέρουμε ότι προέρχονται από τη Λέσβο, κι αν κάποιος μάς σερβίρει νηστίσιμο τραχανά, τότε μας αποκαλύπτει τις θρακιώτικες ρίζες του. Ας δούμε, λοιπόν, αναλυτικά τα είδη του τραχανά, αλλά και ποια είναι η διατροφική του αξία.
Τα βασικά είδη του τραχανά
Γλυκός τραχανάς (στερένιος)
Παρασκευάζεται από πλιγούρι, αλάτι και φρέσκο πρόβειο ή κατσικίσιο γάλα. Είναι η πιο διαδεδομένη μορφή, κατάλληλη για σούπες και πίτες. Η γεύση του είναι ήπια, γλυκιά, με γαλακτώδες άρωμα, ενώ λόγω του σπασμένου σιταριού η υφή του είναι πιο «τραχιά».
Γλυκός τραχανάς (από αλεύρι ή σιμιγδάλι)
Πρόκειται για ζυμαρικό και για την παρασκευή του χρησιμοποιείται αλεύρι, σιμιγδάλι ή μείγμα των δύο, με γάλα (συνήθως πρόβειο), ενώ σε ορισμένες περιοχές προστίθενται και αυγά για μεγαλύτερη θρεπτική αξία. Έχει ουδέτερη γεύση, ενώ η υφή του είναι πιο βελούδινη, ειδικά εάν είναι από σιμιγδάλι. Η Αρκαδία, η Κορινθία και η Αργολίδα φημίζονται για τον γλυκό τραχανά τους.
Ξινός τραχανάς (από αλεύρι ή σιμιγδάλι)
Και εδώ έχουμε ένα ζυμαρικό, που φτιάχνεται με ξινόγαλο ή γιαούρτι αντί για φρέσκο γάλα. Έχει χαρακτηριστική υπόξινη και λίγο πικάντικη γεύση και η υφή του είναι πιο «γεμάτη», γεγονός που τον κάνει ιδανικό για χειμωνιάτικες σούπες. Η Θεσσαλία είναι μία από τις περιοχές που φημίζεται για τον ξινό τραχανά της.
Ξινόχοντρος
Ο ξινόχοντρος φτιάχνεται στην Κρήτη από πλιγούρι (χοντροαλεσμένο σιτάρι) και ξινόγαλο. Εκτός από βασικό υλικό σε σούπες, τρώγεται και σκέτος ως παξιμάδι, με λίγο λάδι και ρίγανη, ενώ ως συνοδευτικό αντιμετωπίζεται όπως το ρύζι, δηλαδή σε πιάτα με κρέας, κοτόπουλο ή λαχανικά. Ειδικά στην Κρήτη, τον φρέσκο ξινόχοντρο, πριν ξεραθεί, τον απολαμβάνουν και πασπαλισμένο με κανέλα και ζάχαρη, ενώ ένα από τα πιο παραδοσιακά πιάτα είναι ο ξινόχοντρος με μελιτζάνες.
Χάχλες
Οι χάχλες φτιάχνονται στη Λέσβο. Είναι ξινός τραχανάς, από πλιγούρι και ξινόγαλο, ο οποίος δεν περνά από κόσκινο, αλλά πλάθεται και παίρνει το σχήμα ενός μικρού βαθουλωτού πιάτου. Οι χάχλες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σούπες, αλλά όταν γεμίζονται με διάφορα υλικά, όπως ντομάτα, τυρί και αλλαντικά, το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό -οπτικά και γευστικά. Η γεύση τους είναι υπόξινη και μόλις βράσουν οι κόκκοι είναι κρεμώδεις.
Νηστίσιμος τραχανάς
Τον συναντούμε στη Θράκη. Αποτελεί παραδοσιακό ζυμαρικό της περιοχής που παρασκευάζεται με αλεύρι, σιμιγδάλι, σουσάμι, μπούκοβο και πολτοποιημένα λαχανικά (πατάτα, καρότο, πιπεριές, κρεμμύδι). Συνήθως σερβίρεται ως σούπα. Η γεύση του είναι καυτερή, καθώς χρησιμοποιείται μπούκοβο, και πιο ξηρή, αφού δεν περιέχει γάλα. Όχι, όμως, ότι δεν τον βρίσκουμε και εδώ ως συνοδευτικό ενός φαγητού κατσαρόλας ή φούρνου, ή πως δεν παρασκευάζεται γλυκός τραχανάς ειδικά για παιδιά, χωρίς την καψάδα που δίνει το μπούκοβο.
Η διατροφική του αξία
Ο τραχανάς είναι πλούσιος σε υδατάνθρακες που παρέχουν ενέργεια, σε πρωτεΐνες που συμβάλλουν στη μυϊκή ανάπτυξη, και σε φυτικές ίνες που βοηθούν στη σωστή λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Επίσης, είναι πηγή πρόσληψης βιταμινών (κυρίως Β1, Β2, Β6, αλλά και Α και Ε), ενώ περιέχει ωφέλιμα για τον οργανισμό μεταλλικά στοιχεία (ασβέστιο, φώσφορο, μαγνήσιο και σίδηρο).
Και επειδή οι σύγχρονοι γονείς όλα αυτά τα ψάχνουν, ο τραχανάς αποτελεί βασικό σκέλος ενός ισορροπημένου παιδικού διαιτολογίου. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι στην αγορά κυκλοφορεί πλέον ειδικός τύπος τραχανά για βρέφη και παιδιά. Ποια η διαφορά του από τους υπόλοιπους τύπους; Παρασκευάζεται με αγελαδινό παστεριωμένο γάλα, αντί για πρόβειο ή κατσικίσιο, που θεωρούνται πιο δύσπεπτα και αλλεργιογόνα.
Διαβάστε επίσης
Πώς μαγειρεύουμε σωστά τον τραχανά βήμα-βήμα
Χάχλες: Φτιάχνουμε στο σπίτι τον ξινό τραχανά της Λέσβου (+ συνταγή)
