Η ημέρα της απόλυτης αργίας και νηστείας. Σχεδόν ολόκληρη η μέρα αφιερωνόταν στην Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου και στην Ακολουθία του Επιταφίου. Όταν κατά το μεσημέρι γινόταν η Αποκαθήλωση και εξετίθετο σε προσκύνημα η παράσταση του νεκρού Ιησού, άρχιζε ο στολισμός του Επιταφίου, που τον έκαναν τα κορίτσια της κάθε ενορίας, με άνθη της άνοιξης: βιολέτες, μενεξέδες, τριαντάφυλλα, όλα πλεγμένα σε στεφάνια και γιρλάντες. Κοπέλες με καλάθια γεμάτα λουλούδια στεκόταν κοντά του και έραιναν το νεκρό Ιησού.
Στιγμιότυπο από την περιφορά του επιταφίου στη Χίο. Φωτογραφία: Μάρω Κουρή
Τη Μεγάλη Παρασκευή, σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, δεν έστρωναν ποτέ τραπέζι και έτρωγαν μόνο ψωμί, ελιές, κρεμμύδι ή πράσο, τουρσιά και χαλβά. Από το μεσημέρι και μετά οι νονοί έστελναν –αν δεν το είχαν κάνει τη Μεγάλη Πέμπτη– τα δώρα στα βαπτιστήρια τους: ρούχα, παπούτσια, λαμπάδες, τσουρέκι, αυγό. Αυτά τα ρούχα φορούσαν συνήθως τα παιδιά για να χαιρετήσουν αργότερα τον Επιτάφιο, αλλά και στην Ανάσταση.
Σταδιακά, άρχισε να μπαίνει και κατσαρόλα στα σπίτια, αλλά πάντοτε για αλάδωτα φαγητά, όπως η ταχινόσουπα, το ντοματόρυζο, η ντοματόσουπα. Νεοπαγές έθιμο της ημέρας είναι η κατανάλωση θαλασσινών συνοδεία ούζου μετά το πέρας της περιφοράς του Επιταφίου, ένα έθιμο που ισχύει από άκρη σε άκρη της χώρας.
5 Συνταγές για τη Μεγάλη Παρασκευή
Ντοματόρυζο
Συνταγή, Φωτογραφία—ΕΥΑ ΜΟΝΟΧΑΡΗ
1 ώρα | Εύκολο | Συνταγή για 6 άτομα
Υλικά
1 ξερό κρεμμύδι, ψιλοκομμένο
1 σκελίδα σκόρδο, ψιλοκομμένο
1 κουτ. γλυκού ντοματοπελτέ
1 κιλό ντομάτες, ξεφλουδισμένες,
ξεσποριασμένες και ψιλοκομμένες ή κονκασέ
2-3 κουτ. σούπας ρύζι καρολίνα
1 μικρή πράσινη πιπεριά, ψιλοκομμένη
1 μικρή κόκκινη πιπεριά, ψιλοκομμένη
1 κλαδάκι βασιλικό
αλάτι, μαύρο πιπέρι
Εκτέλεση
Ρίχνουμε το κρεμμύδι και το σκόρδο σε μια μεγάλη κατσαρόλα με βαρύ πάτο. Προσθέτουμε λίγο νερό και τα αχνίζουμε σε μέτρια φωτιά μέχρι να γυαλίσουν και να γίνουν διάφανα, υπολογίζουμε περίπου 5΄. Κατόπιν προσθέτουμε τον πελτέ ντομάτας, ανακατεύουμε καλά και ρίχνουμε και τις ψιλοκομμένες φρέσκες ντομάτες. Αλατοπιπερώνουμε ανάλογα, προσθέτουμε ½ λίτρο νερό, κλείνουμε με το καπάκι και βράζουμε σε μέτρια προς χαμηλή φωτιά για 15΄-20΄ περίπου.
Στη συνέχεια προσθέτουμε το ρύζι και αφήνουμε να βράσει για περίπου 10΄. Αφήνουμε το ντοματόρυζο να σταθεί για 10΄ ακόμη με κλειστό το καπάκι της κατσαρόλας. Μοιράζουμε το φαγητό σε ζεστά πιάτα, γαρνίροντας με τις ψιλοκομμένες πιπεριές και 2-3 φυλλαράκια βασιλικού για επιπλέον άρωμα. Εναλλακτικά ρίχνουμε φυλλαράκια δυόσμου αν προτιμάμε. Συνοδεύουμε με φρυγανισμένο ψωμί.
Αγιορείτικη ταχινόσουπα με μανιτάρια
Συνταγή, Φωτογραφία—ΕΥΑ ΜΟΝΟΧΑΡΗ
1 ώρα και 15΄ | Μέτρια εύκολο | Συνταγή για 6-8 άτομα
Υλικά
500 γρ. μανιτάρια ψιλοκομμένα
2 κρεμμύδια ψιλοκομμένα
1 ματσάκι άνηθο ψιλοκομμένο
1 φλιτζ. κριθαράκι
1 κρασοπότηρο ταχίνι
½ νεροπότηρο χυμό λεμονιού
αλάτι, μαύρο πιπέρι
Εκτέλεση
Αχνίζουμε ελαφρώς το κρεμμύδι σε μια κατσαρόλα με ελάχιστο νερό μέχρι να γυαλίσει και να γίνει διάφανο. Προσθέτουμε τα μανιτάρια και αχνίζουμε σε χαμηλή φωτιά μέχρι να βγάλουν όλα τα υγρά τους και να στεγνώσουν. Προσθέτουμε ένα λίτρο καυτό νερό και, μόλις κοχλάσει, ρίχνουμε τον άνηθο, το αλάτι και το κριθαράκι και το αφήνουμε να σιγοβράζει μέχρι να μαλακώσει το ζυμαρικό. «Κόβουμε» το ταχίνι ανακατεύοντας καλά με τον χυμό λεμονιού. Προσθέτουμε λίγο λίγο ζουμί από την κατσαρόλα και χτυπάμε καλά μέχρι να γίνει ένας αραιός χυλός. Αυτό τον χυλό τον ρίχνουμε στην κατσαρόλα ανακατεύοντας συνέχεια. Πασπαλίζουμε με πιπέρι και σερβίρουμε.
TIPS
―Μαζί με το κρεμμύδι μπορούμε να αχνίσουμε και πράσο, σκόρδο, ακόμα και πατάτες.
―Με τα μανιτάρια και το ταχίνι ταιριάζει και ο φρέσκος ψιλοκομμένος μαϊντανός στο σερβίρισμα.
Καρυδάρμη
Συνταγή—ΝΑΝΑ ΔΑΡΕΙΩΤΗ
Styling, Food Styling, Φωτογραφία—ΕΥΑ ΜΟΝΟΧΑΡΗ
20 λεπτά | Εύκολο | Συνταγή για 4 άτομα
Υλικά
200 γρ. μπαγιάτικο ψωμί, ολικής άλεσης
150 γρ. καρύδια
3 σκελίδες σκόρδο
2-3 κ.σ. ξίδι καλής ποιότητας
150 γρ. νερό
αλάτι, μαύρο πιπέρι
Για το σερβίρισμα
καρύδια, ψιλοκομμένα
1 κ.σ. τρυφερά σκορδόφυλλα ή πράσινα φύλλα από φρέσκα κρεμμυδάκια
Εκτέλεση
Μουλιάζουμε το ψωμί σε νερό και το στύβουμε καλά. Στο μπλέντερ πολτοποιούμε όλα τα υλικά για την καρυδάρμη, δοκιμάζουμε και διορθώνουμε με ξίδι ή αλάτι. Σερβίρουμε την καρυδάρμη ως ορεκτικό με σκορδόφυλλα και καρυδόψιχα.
Μία ωραία ιστορία
Συνταγή της Νάουσας, η καρυδάρμη είναι ένα νηστίσιμο ορεκτικό της Μεγάλης Παρασκευής που ενσωματώνει όλα τα στοιχεία αυτής της αυστηρής νηστείας που επιβάλλει η ημέρα. Δεν χρειάζεται να ανάψει φωτιά ούτε να χρησιμοποιηθεί κατσαρόλα. Νερό, ξίδι και ψωμί είναι τα βασικά υλικά, αυτά που αναφέρει η παράδοση για την ημέρα, τα οποία εμπλουτίζονται αρωματικά με τα φρέσκα σκορδόφυλλα ή τα φρέσκα κρεμμυδάκια. Το σκόρδο προσθέτει ένταση και τα καρύδια δίνουν φυτικές πρωτεΐνες, κατάλληλες να χορτάσουν και τον πιο πεινασμένο πιστό. Πάντως, αν προστεθεί λίγο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, αυτή η καρυδάρμη θα θυμίζει πολύ τη σκορδάτη σκορδαλιά που κάνουμε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.
Λιγκουίνι Tahini e Pepe
Συνταγή—ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΧΕΛΜΗΣ
20 λεπτά | Εύκολο | Συνταγή για 4 άτομα
Υλικά
1 πακέτο λιγκουίνι
90 γρ. ταχίνι
3 σκελίδες σκόρδο
1 κουτ. σούπας διατροφική μαγιά
2 κουτ. σούπας χυμό λεμόνι
½ κουτ. γλυκού αλάτι
1 κουτ. σούπας μαύρο πιπέρι
⅔ φλιτζ. νερό από το βράσιμο των ζυμαρικών
1 κουτ. σούπας μαϊντανό ψιλοκομμένο λίγο ξύσμα λεμόνι
Εκτέλεση
Σε μια κατσαρόλα, βράζουμε τα λιγκουίνι σε αλατισμένο νερό σύμφωνα με τις οδηγίες του πακέτου. Στον κάδο του μούλτι χτυπάμε το ταχίνι, το σκόρδο, τη μαγιά, το αλάτι, το λεμόνι, το πιπέρι και 2΄ προτού βράσουν τα λιγκουίνι, παίρνουμε ⅔ φλιτζανιού νερό από την κατσαρόλα και χτυπάμε μέχρι να γίνει μια πάστα. Σουρώνουμε τα λιγκουίνι και σε ένα μεγάλο μπολ ανακατεύουμε με το περιεχόμενο του μούλτι. Δοκιμάζουμε στο αλατοπίπερο και προσθέτουμε τον μαϊντανό και το ξύσμα λεμόνι και σερβίρουμε.
Πατατοσαλάτα με μαγιονέζα κάσιους
Συνταγή—ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΧΕΛΜΗΣ
40 λεπτά | Εύκολο | Συνταγή για 4 άτομα
Υλικά
Για τη σαλάτα
1 κιλό πατάτες βρασμένες σε αλατισμένο νερό
1 μέτρια πιπεριά σε μικρές λωρίδες
1 μέτριο κρεμμύδι σε λεπτές φέτες
1 κουτ. σούπας μαϊντανό
2 κουτ. σούπας ή σέλερι, ψιλοκομμένο
Για τη μαγιονέζα κάσιους
50 γρ. κάσιους ωμά, μουλιασμένα για 20 λεπτά σε 1 φλιτζάνι νερό
160 ml γάλα αμυγδάλου χωρίς ζάχαρη
80 γρ. ταχίνι
1 κουτ. γλυκού μουστάρδα
2 κουτ. σούπας χυμό λεμόνι
1 μικρή σκελίδα σκόρδο
1 κουτ. σούπας χοντροκομμένο κρεμμύδι
½ κουτ. γλυκού αλάτι
Δείτε επίσης
Πασχαλινό ημερολόγιο 2025: Έθιμα και 3 συνταγές για τη Μεγάλη Τετάρτη
