Ο σοφός λαός λέει πως η ζωή μοιάζει σαν τριαντάφυλλο, γιατί κάθε πέταλο είναι μια ευκαιρία και κάθε αγκάθι ένα εμπόδιο. Σύμβολο του πάθους, με διαφορετική ερμηνεία για κάθε χρώμα, τέλειο σχήμα, μεθυστικό άρωμα, χυμοί που δρουν σαν ελιξίριο και κάλλος που κρατάει μόνο λίγες ημέρες. Ίσως ακούγεται ρομαντικό και κάπως κλισέ αλλά είναι δύσκολο να μείνουμε αδιάφοροι μπροστά σε ένα άνθος που, εκτός από σύμβολο, αποτελεί και «μαγικό» υλικό μαγειρικής.
Στην Ελλάδα, σε περιοχές με γαστρονομική παράδοση, ευνοϊκό μικροκλίμα και πείσμα για το όμορφο και αρωματικό άνθος, καλλιεργείται, μαζεύεται με το χέρι και μετατρέπεται σε ροδόσταγμα, ροδοζάχαρη, ροδόνερο, λουκούμι, καραμέλα, λικέρ ακόμα και ξίδι.
Το τριαντάφυλλο που τρώγεται
Δεν είναι όλα τα τριαντάφυλλα κατάλληλα για κατανάλωση. Οι ποικιλίες που θεωρούνται βρώσιμες ξεχωρίζουν για το άρωμα και την υφή των πετάλων. Με ανθοφορία που διαρκεί ελάχιστες ημέρες προς τα τέλη της άνοιξης. Συλλέγονται σε συγκεκριμένο στάδιο ανθοφορίας, με προσοχή, νωρίς το πρωί, πριν χαράξει ο ήλιος και όσο υπάρχουν ακόμα δροσοσταλίδες πάνω στα πέταλα, ώστε να μη χαθεί το πολύτιμο αιθέριο έλαιο.
Η πιο γνωστή ανάμεσά τους είναι η Rosa damascena, η περίφημη δαμασκηνή ρόζα. Είναι αυτή που χρησιμοποιείται παραδοσιακά σε χώρες όπως το Ιράν, η Βουλγαρία, η Τουρκία και φυσικά η Ελλάδα.
Φωτογραφίες από τις καλλιέργειες του Συνεταιρισμού της Κοζάνης
Στο Βόιο Κοζάνης, η καλλιέργεια της Rosa damascena έχει ριζώσει και αποτελεί πλέον στοιχείο της τοπικής ταυτότητας. Η τριανταφυλλιά που καλλιεργείται είναι η ρόζα η δαμασκηνή (Rosa damascena) ενώ σε μικρότερη έκταση καλλιεργείται η rosa alba. Η ρόζα η δαμασκηνή είναι φυτό πολυετές, ανθεκτικό, με μεγάλο ριζικό σύστημα. Το ύψος του ανεπτυγμένου φυτού μπορεί να ξεπεράσει τα 2,5m. Ανθίζει μόνο μία φορά το χρόνο, μέσα Μάϊου με αρχές Ιουνίου. Τα άνθη έχουν χρώμα ροζ και όπως λένε οι άνθρωποι που τα καλλιεργούν «είναι τα πιο αρωματικά στον κόσμο».
Εκτός από τη Rosa damascena, υπάρχουν και άλλες ποικιλίες που αξιοποιούνται στη μαγειρική. Η Rosa gallica, γνωστή και ως «τριαντάφυλλο της Προβηγκίας», θεωρείται πρόγονος πολλών καλλιεργήσιμων ποικιλιών. Προέρχεται από τη νότια και κεντρική Ευρώπη και εκτείνεται ανατολικά μέχρι την Τουρκία και τον Καύκασο. Στη χώρα μας είναι γνωστή ως «μαγιάτικη» και τη συναντάμε κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα νησιά του Βορείου Αιγαίου.
Φωτογραφίες από το μαγιάτικο τριαντάφυλλο της Οικοτεχνίας Filia Rose στη Λέσβο
Τα μαγιάτικα τριαντάφυλλα
Τα «μαγιάτικα» τριαντάφυλλα αποτελούν την πιο εντυπωσιακή ποικιλία: Rosa centifolia L, η εκατοντάφυλλη «με τα εκατό πέταλα», και είναι περιζήτητη από δημιουργούς υψηλής γαστρονομίας, ειδικά της ζαχαροπλαστικής καθώς και της αρωματοποιίας. Αυτή η ποικιλία. εκτός από την γαστρονομία, χρησιμοποιείται ευρέως για τη θεραπεία διαφόρων προβλημάτων υγείας, όπως πεπτικές, αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις. Χρησιμοποιούμενη παραδοσιακά σε χώρες όπως το Μαρόκο, η Κίνα, η Ινδία και σε όλη την Ευρώπη και την Ασία, η R. centifolia L. περιέχει ενώσεις όπως αλκαλοειδή, γλυκοσίδες, σαπωνίνες, φλαβονοειδή, τερπενοειδή, τανίνες, λιγνάνες και στεροειδή. Τα εκχυλίσματά του επιδεικνύουν διάφορες φαρμακολογικές δράσεις, όπως αντιφλεγμονώδη, αντιικής, αντιβηχική, αγγειοχαλαρωτική, ηπατοπροστατευτική, νεφροπροστατευτική, αντικαταθλιπτική, αντιελκώδης, ανοσοδιεγερτική, καρδιοπροστατευτική, αντιμικροβιακή και αντιοξειδωτική δράση.
Φωτογραφίες από την Οικοτεχνία «Τα αγιοργούσικα της Χίου»
Tριαντάφυλλα όπως παλιά: Από γλυκό κουταλιού και ροδόνερο μέχρι ξίδι και τσάι
Αξιοσημείωτη είναι μεταποίηση των ποικιλιών που καλλιεργούνται σε νησιά όπως η Χίος, η Σύμη, η Ρόδος και η Λέσβος. Στη Χίο, για παράδειγμα, το γλυκό κουταλιού τριαντάφυλλο σερβίρεται ακόμα σε γιορτές και αρραβώνες. Στη Σύμη, οι νοικοκυρές αρωματίζουν τα γλυκά ταψιού με σπιτικό ροδόνερο, στην Άνδρο αρωματίζει τους κουραμπιέδες ενώ στη Λέσβο παράγεται ένα καινοτόμο ξίδι.
Σημαντική δραστηριότητα βρίσκουμε και λίγα χιλιόμετρα έξω από το Αίγιο. Εκεί, η Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών, φτιάχνει την περίφημη μοναστηριακή ροδοζάχαρη ένα γλυκό που παράγεται από τα τέλη του 19ου αιώνα με πέταλα Rosa damascena, βραβευμένο το 1935 στη ΔΕΘ και αναβιωμένο πρόσφατα σε σύγχρονο εργαστήριο. Το προϊόν διατίθεται απευθείας από τη Μονή και έχει εξελιχθεί σε σύμβολο της τοπικής κουζίνας.
Στον Άγιο Γιώργη της Χίου, τα «Αγιοργούσικα« τριαντάφυλλα καλλιεργούνται σε έκταση 5 στρεμμάτων, με περίπου 2.500 ρίζες. Η καλλιέργεια είναι πιστοποιημένα βιολογική, και η ανθοφορία ξεκινά από τα τέλη Απριλίου μέχρι τις αρχές Ιουνίου. Η συγκομιδή γίνεται με το πρώτο φως της ημέρας και ολοκληρώνεται έως τις 9 το πρωί, ώστε να διατηρηθεί η φρεσκάδα και το αιθέριο έλαιο του άνθους. Κόβεται ολόκληρο το λουλούδι, το οποίο μεταφέρεται άμεσα στο εργαστήριο, όπου γίνεται ο διαχωρισμός των πετάλων. Από αυτά παράγονται: Παραδοσιακό γλυκό τριαντάφυλλο, ροδόνερο με απόσταξη και αποξηραμένα ροδοπέταλα για ρόφημα, πλούσια σε φλαβονοειδή και αντιοξειδωτικά.
Που θα βρω προϊόντα με τριαντάφυλλο;
Προϊόντα με ελληνικά τριαντάφυλλα θα βρείτε σε ελληνικά παντοπωλεία με τοπικά προϊόντα, σε ζαχαροπλαστεία με παραδοσιακά γλυκά ή να τα προμηθευτείτε κατευθείαν από τους παραγωγούς στις παρακάτω διευθύνσεις
- Στον Συνεταιρισμό Αρωματικών, Φαρμακευτικών και Οπωροκηπευτικών Φυτών Βοΐου Κοζάνης θα βρείτε γλυκό του κουταλιού, ροδόνερο, ροδέλαιο, τσάι, λουκούμια και παραδοσιακές καραμέλες τύπου Τσάρλεστον, https://kozaniroses.gr/
- Στην Οικοτεχνία «Filia Rose» με έδρα τη Λέσβο, δημιουργός είναι η Ελένη Σιβρή, που αναβιώνει τις παραδοσιακές μεθόδους όπως τις έχει μάθει από τη γιαγιά της. Θα βρείτε ροδόνερο, ροδόσταγμα και το μοναδικό ξίδι τριαντάφυλλο https://filiarose.com/
- Στην Οικοτεχνία «Τα Αγιοργούσικα της Χίου» της οικογένειας Κίλλη θα βρείτε γλυκό κουταλιού, ροδόνερο και αποξηραμένα τριαντάφυλλα και μπορείτε να επικοινωνήσετε μέσω FB: Ta agiorgousika of Chios
Διαβάστε επίσης
Ροδόνερο: Πώς το φτιάχνουμε και πώς το χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα
