Ένα πεντανόστιμο νηστίσιμο κέικ που πιστεύεται ότι φανερώνει χαμένα αντικείμενα και πρόσωπα, αυτή είναι η περίφημη φανουρόπιτα. Μύθος ή αλήθεια; Δεν έχει σημασία. Η ουσία είναι ότι αυτή η πίτα παραδοσιακά φτιάχνεται και προσφέρεται σαν ευλογία ανήμερα της γιορτής του Αγίου Φανουρίου, δηλαδή στις 27 Αυγούστου. Ωστόσο, πολλοί την φτιάχνουν και σε άλλες στιγμές μέσα στον χρόνο. Τάζουν δηλαδή στον Άγιο μια πίτα ώστε να τους φανερώσει κάτι που έχασαν και για τον ευχαριστήσουν τη φτιάχνουν και τη μοιράζουν.
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένη συνταγή για φανουρόπιτα, υπάρχει όμως μία και μοναδική προϋπόθεση για κάθε συνταγή: να περιλαμβάνει μονό αριθμό υλικών. Υπάρχουν αμέτρητες συνταγές και παραλλαγές, οι οποίες συνήθως περιλαβάνουν 7 ή 9 υλικά, και φυσικά ο καθένας έχει την αγαπημένη του. Το πιο ενδιαφέρο όμως είναι ότι ο καθένας έχει και μια ιστορία να αφηγηθεί η οποία συνδέεται με τη φανουρόπιτα. Γι αυτόν ακριβώς τον λόγο κι εμείς σας δίνουμε τις συνταγές και τα μυστικά μας για την τέλεια φανουρόπιτα και μοιραζόμαστε μαζί σας τις αναμνήσεις μας αλλά και όσα θέλουμε να μας φανερώσει φέτος.
Φανουρόπιτα expert!
Έχω φτιάξει πολλές φανουρόπιτες στη ζωή μου. Και συνεχίζω να φτιάχνω, απλά όχι τόσο συχνά, όσο παλιά. Κάτι, ότι χάνω πράγματα συνέχεια -και η αλήθεια είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις αφού φτιάχνω την πίτα, «μαγικά» εμφανίζονται μπροστά μου- κάτι η νοστιμιά της και ότι γίνεται σχεδόν στο…πόδι αφού δεν χρειάζεσαι ούτε πολύ χρόνο ούτε πολλά υλικά για να την ετοιμάσεις, έχω γίνει «Φανουρόπιτα expert»! Ξεκίνησα δοκιμάζοντας διάφορες συνταγές, αλλά τελικά κατέληξα στη συνταγή της μαμάς με 9 υλικά (η φανουρόπιτα ως γνωστόν μπορεί να έχει 7 ή 9 υλικά) και με αυτή συνεχίζω να πορεύομαι γιατί δεν έχει πάει ποτέ στραβά. Φέτος, θα τάξω φανουρόπιτα για να ζητήσω από τον Άγιο να μου φανερώσει το παλιό σχολικό μου λεύκωμα, εκείνο που κρατούσα από τα εφηβικά χρόνια και ήταν γεμάτο από φλούο σχέδια, glitter και κοσμοθεωρίες. Δύσκολη αποστολή που μάλλον κρίνει αναγκαία τη θεϊκή παρέμβαση, όμως είμαι σίγουρη ότι και αυτή τη φορά, ο Άγιος θα μου κάνει τη χάρη!
Υλικά (για 8-10 άτομα)
1 κούπα σπορέλαιο
1 ½ κούπα ζάχαρη
1 κούπα χυμό πορτοκαλιού
μισή κούπα νερό
1 κουτ. σούπας κανέλα
½ κουτ. γλυκού γαρίφαλο
1 κουτ. σούπας (κοφτή) σόδα
1 φαρίνα
ξύσμα από 1 πορτοκάλι
Διαδικασία
Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 180° C. Σε ένα μπολ ρίχνουμε το σπορέλαιο, τη ζάχαρη, τον χυμό πορτοκαλιού και το νερό, τη σόδα και ανακατεύουμε. Σε ένα άλλο μπολ ανακατεύουμε τη φαρίνα (αφού την έχουμε κοσκινίσει), την κανέλα, το γαρίφαλο και το ξύσμα πορτοκαλιού. Ενώνουμε τα δύο μίγματα σε ένα μπολ και ανακατεύουμε με ένα σύρμα μέχρι να ομογενοποιηθούν. Μεταφέρουμε σε ένα λαδωμένο και αλευρωμένο ταψί και ψήνουμε για 50΄-55΄.
Αφαιρούμε και δεν ξεχνάμε πως δεν την κόβουμε σε κομμάτια αν έχουμε σκοπό να την μεταφέρουμε στην εκκλησία για να διαβαστεί (την κόβει ο πάτερ κατά την τελετή). Φυσικά, σύμφωνα με την παράδοση, η φανουρόπιτα πρέπει να μοιραστεί, ώστε να «συγχωρεθεί» από όσο το δυνατόν περισσότερους, η μάνα του Αγίου Φανουρίου! Λ.Χρ.
Ζητείται υπομονή, δίδεται αμοιβή!
Την υπομονή μου. Το ζητούμενο είναι απλό, αλλά σημαντικό. Έχω βγάλει ήδη amber alert σε όλους τους γνωστούς μου. Ζητείται υπομονή, δίδεται αμοιβή! Χάθηκε ανάμεσα στον καύσωνα, το ΚΕΠ Συντάγματος, την καλοκαιρινή μου άδεια, που όλο και ξεμακραίνει, τα πέντε κιλά που πήρα, το αεροπλάνο μου που πάντα έχει καθυστέρηση, την ανικανότητα της χώρας μου να αντιμετωπίσει το οτιδήποτε, την ανικανότητα των συμπολιτών μου να ζητούν συγγνώμη, την μασχαλίλα στο 550, τους φίλους μου που άλλα τους λέω και άλλα καταλαβαίνουν, την σχεδόν ανύπαρκτη προσωπική μου ζωή και τους τοξικούς συναδέλφους. Τελευταία φορά φορούσε την σχολική μου ποδιά. Την συνταγή την έχω έτοιμη και την ευχή στην άκρη της γλώσσας. Λέτε να πιάσει ρε παιδιά; Λ.Τρ.
7 υλικά
Η παράδοση λέει ότι η συνταγή της φανουρόπιτας θέλει επτά υλικά. Παρόλα αυτά, σε όσες φανουροκλασίες έχω βρεθεί, εκείνη την εορταστική ημέρα που λαμβάνει χώρα η «κάθετη γευσιγνωσία φανουρόπιτας», πάντοτε κερδίζει αυτή που έχει πασπαλισμένη ζάχαρη άχνη από πάνω και μέσα είναι αρωματισμένη με γλυκάνισο. Και κάθε χρόνο, τέτοιες ημέρες μνημονεύω τη μαμά μιας φίλης μου που φρόντιζε όλες τις γάτες στη γειτονιά και έφτιαχνε φανουρόπιτα για να βρει αυτές που είχαν εξαφανιστεί. Η κυρία Άννα πρέπει να έχει φτιάξει στη ζωή της περισσότερες από 2.000 φανουρόπιτες για να βρει την χαμένη Σουσού ή τη Σταχτένια, τον Ρίρι ή τον Μπούμπι. Φέτος, θα φτιάξω φανουρόπιτα και όσο τη ζυμώνω θα «μελετάω» να μου φανερώσει ένα εισιτήριο άνευ επιστροφής για την Ινδονησία. Εκεί θέλω να πάω. Μη ρωτάτε το γιατί. Άγιε μου Φανούριε, φανέρωσέ το εισιτήριο για να σχωρεθούν οι αμαρτίες της μανούλας σου και ξέρω τι θα κάνω εγώ μετά. Γ. Μπ.
Φανουρόπιτα παραδοσιακή με 9 υλικά
Όταν μιλάμε για παραδοσιακά γλυκά είμαι κλασική. Θυμάμαι τη μητέρα μου να φτιάχνει από τότε που ήμουν μικρή τη συνταγή της Φανουρόπιτας με τα 9 υλικά από παλιό σημειωματάριο που πέρναγε από γενιά σε γενιά. Πάντοτε τη βοηθούσα στην εκτέλεσή της κι επειδή ήμουν η μόνη που δεν αγαπούσε τις σταφίδες, μου άφηνε μια γωνία στο ταψί χωρίς αυτές και την έψηνε με μια οδοντογλυφίδα, ώστε να θυμόμαστε πού είναι. Μετά την πηγαίναμε το απόγευμα της παραμονής της γιορτής του Αγίου Φανουρίου στη λειτουργία και στο τέλος της τη μοιράζαμε, κρατώντας πάντα μερικά «διαβασμένα» κομμάτια για το σπίτι και την υπόλοιπη οικογένεια και φυσικά τα δικά μου, τα σκέτα. Φέτος, λέω για πρώτη φορά να επιχειρήσω να τη φτιάξω μόνη μου και να ευχηθώ να είμαι γερή κι ευτυχισμένη. Κλασική και η ευχή μου, ωστόσο αυτά τα δύο στην παρούσα φάση της ζωής μου νιώθω πως είναι τα πολυτιμότερα αγαθά. Άντε και του χρόνου και βοήθειά μας! Ε.Σ.
Ένα από τα αγαπημένα μου γλυκά
Η φανουρόπιτα για μένα είναι ένα πολύ ωραίο και ελαφρύ γλυκό. Παλιότερα τη φτιάχναμε πολύ πιο συχνά, αντί για κέικ. Πιο ελαφρύ, πιο αρωματικό και πιο υγιεινό. Αν έτρωγες βέβαια μισό ταψί, τότε δεν το έλεγες και υγιεινό! Το μυστικό για την τέλεια φανουρόπιτα είναι απλώς να τη φτιάξει η μάνα μου με τα χεράκια της! Είτε με 7 είτε με 9 υλικά -συνήθως 9- πάντα της βγαίνει υπέροχη! Του Αγίου Φανουρίου αν είμαι στο νησί -κάτι που συμβαίνει σπάνια- μου αρέσει να δοκιμάζω διαφορετικές φανουρόπιτες για να καταλήξω πάντα στο ίδιο συμπέρασμα, ότι η δικιά μας είναι η καλύτερη! Ν.Κ.
Φωτογραφία, food styling: Μελίσσα Στοίλη
Η φανουρόπιτα της διπλανής μου
Να την πω την αμαρτία μου; Να την πω. Ξετρελαίνομαι για φανουρόπιτα αλλά δεν φτιάχνω, λίγο γιατί δεν έχω χρόνο, λίγο γιατί όταν την έφτιαχνα παλιότερα την καθάριζα μόνη μου σε μια μέρα… Κρίμα είναι τόσες θερμίδες να μην προλαβαίνω η λαίμαργη να τις μοιραστώ με τους οικείους μου! Έτσι, τιμώ με μεγάλη χαρά κάθε κομμάτι φανουρόπιτας που μου προσφέρουν φίλοι και οι συνάδελφοι. Όμως από όλες τις φανουρόπιτες που έχω δοκιμάσει η καλύτερη είναι της διπλανής μου στο γραφείο, της Μ. Στ. γι’ αυτό περιμένω με λαχτάρα να κουβαλήσει τη λαμαρίνα από το σπίτι της. Και για να απαντήσω στα δύο ερωτήματα του άρθρου για το πώς τη φτιάχνουμε και τι θέλω να φανερώσει, μπορώ μόνο να παραπέμψω στην καθ’ ύλην αρμόδια, την Μ. Στ. αφού εκείνη έχει τα γένια, εκείνη έχει και τα χτένια όπως λέει και ο πάνσοφος λαός μας. Αθ. Φ.
Η φανουρόπιτα του γραφείου
Εμείς στο σπίτι φανουρόπιτα δεν φτιάχναμε ποτέ. Δεν ξέρω γιατί. Παρά το γεγονός ότι η γιαγιά μου ήταν ένθεη και όλη την ώρα έφτιαχνε πρόσφορα, κόλυβα, έκανε νηστείες κλπ., με τη φανουρόπιτα δεν είχε ιδιαίτερη σχέση. Να πω την αλήθεια ούτε οι γύρω φτιάχνανε. Μάνα, γειτόνισσες, θείες, κάνεις! Έπρεπε λοιπόν να φτάσω 23 χρονών για να δοκιμάσω την πρώτη και καλύτερη φανουρόπιτα της ζωής μου. Αυτό έγινε πριν κάμποσα χρόνια σε έναν μεγάλο δημοσιογραφικό οργανισμό όπου πήγα να δουλέψω ως νεότευκτη συντάκτης γεύσης. Εκεί από τις πρώτες κιόλας μέρες άρχισα να ακούω σχόλια για τη φανουρόπιτα της Μ. Στ. που σύμφωνα με τους περισσότερους συναδέλφους μας καλύτερή της δεν υπάρχει σε ολόκληρη την πλάση. Περίμενα κι εγώ λοιπόν την 27η Αυγούστου ή έστω κάποια άλλη αφορμή μέσα στον χρόνο για να δοκιμάσω την περιβόητη πίτα. Και κάποια στιγμή κατεύφθασε η συνάδελφος με το ταψί γεμάτο και μοσχοβόλησε όλος ο όροφος. Αφράτη, νόστιμη, αρωματική, γλυκιά όσο πρέπει, με το καρυδάκι της, με το σουσαμάκι της, σκέτο αριστούργημα! Ήταν ακριβώς όπως την περιέγραφαν! Τότε δοκίμασα ένα κομμάτι και ντράπηκα να πάρω δεύτερο. Ευτυχώς μετά από όλα αυτά τα χρόνια, δουλεύω ακόμα δίπλα στη Μ.Στ. οπότε απολαμβάνω τη φανουρόπιτά της συχνά γι αυτό και δεν έχω μπει στη διαδικασία ούτε να μάθω κάποια καλή συνταγή ούτε να τη φτιάχνω μόνη μου. Εννοείται ότι πλέον έχω το θάρρος να φάω και δύο, και τρία κομμάτια! Όσο για το τι θέλω να μου φανερώσει φέτος: ένα καπέλο που έχασα στις διακοπές και μάλλον μου το πήρε ο αέρας. Α και την υπομονή του Λ.Τρ. Οπότε θα φάω σίγουρα δύο κομμάτια! Ζ.Π.
Ο άγιος θέλει γλυκό
Ο άγιος Φανούριος δεν θέλει καλοπιάσματα με τάματα και μαλάματα για να φανερώσει τα κρυμμένα, τα ποθούμενα και τα απωλεσθέντα. Γλυκό θέλει, ένα γλυκό απλό, γεμάτο γεύση, αρώματα και σημειολογία. Η φανουρόπιτα είναι ένα είδος κέικ που φτιάχνεται με επτά ή εννιά υλικά, που συμβολίζουν τα επτά μυστήρια της Εκκλησίας, τις επτά ημέρες της Δημιουργίας, και τα εννιά τάγματα των αγγέλων. Αλλά και κάθε υλικό έχει τον δικό του συμβολισμό. Η φανουρόπιτα συνήθως φτιάχνεται με αλεύρι, ζάχαρη, καρύδια, κανέλα, γαρίφαλα, λάδι, ξύσμα και χυμό πορτοκαλιού, σταφίδες και σουσάμι. Το σουσάμι και τα καρύδια, συμβολίζουν την αφθονία, το σιτάρι τη ζωή, η ζάχαρη τη μακαριότητα, η σταφίδα τη γλυκύτητα της ζωής. Το λάδι το άμετρον έλεος του Θεού, τα δε αρώματα (πορτοκάλι, κανέλα, γαρίφαλο) τα ποικίλα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, καθώς και την πνευματικη ευωχία. Βέβαια, οι εκδοχές είναι πολλές και οι προτιμήσεις των πιστών διαφορετικές, όμως άλλο είναι το σημαντικό: η πίτα πρέπει οπωσδήποτε να μοιραστεί. Σε αυτό το σημείο ο άγιος είναι ανένδοτος. Αλλιώς θυμώνει και κάνει την πίτα να λασπώσει. Μ.Στ.
Η φανουρόπιτα της συναδέλφου
Στο σπίτι δεν φτιάχναμε ποτέ φανουρόπιτα. Ούτε είχα δοκιμάσει κάποια συνταγή από τη γιαγιά μου, παρόλο που τα υπόλοιπα γλυκά -ειδικά τα γλυκά του κουταλιού- τα έφτιαχνε σε αφθονία. Για να ακριβολογήσω, όχι μόνο δε γνώριζα την ντελικάτη -για εμένα- γεύση της και το γλυκοπικάντικο άρωμά της, αλλά δεν είχα ακούσει ποτέ για το έθιμο της φανουρόπιτας, μέχρι που η συνάδελφος της μητέρας μου από το γραφείο αποφάσισε να μου βάλει τα γυαλιά. Ήμουν θυμάμαι στο Δημοτικό ακόμα, όταν η μητέρα μου μας περιέγραφε με πολλά γέλια την ιστορία της Σ. που κάθε τόσο έχανε «αυτόν τον τόσο σημαντικό φάκελο με έγγραφα» και έφτιαχνε -τουλάχιστον 2 φορές τον μήνα-Φανουρόπιτα με την ελπίδα να τον βρει ξεχασμένο σε κάποιο συρτάρι ή ράφι. Και δεν ξέρω αν ευθύνεται η πίτα για το αποτέλεσμα, αλλά τις περισσότερες φορές τον έβρισκε! Ε.Τσ.
Τα κείμενα υπογράφουν: Νίκη- Μαρία Κοσκινά, Γιάννα Μπαλαφούτη, Ζωή Παπαφωτίου, Εύη Σκλατινιώτη, Λευτέρης Τρίγκας, Μελίσσα Στοΐλη, Εύη Τσιροπούλου, Λουκία Χροσοβιτάνου, Αθηνά Φερεντίνου
