Πώς οι μαθητές ενός ειδικού σχολείου αποτέλεσαν έμπνευση για μία σειρά βιβλίων γεμάτη συνταγές παρουσιασμένες χωρίς ζυγαριά, δοσομετρητές και με καθοδηγητικά σκίτσα; Ο Γιώργος Ευγενειάδης είναι τεχνολόγος τροφίμων (MSc, MEd), καθηγητής ειδικής εκπαίδευσης και συγγραφέας της σειράς βιβλίων «Απλά και Διαφορετικά». Μιας σειράς βιβλίων που χρησιμοποιεί μία διαφορετική προσέγγιση απ’ αυτή που είχαμε συνηθίσει – έως σήμερα – στα βιβλία μαγειρικής.
Η δημιουργία του «Απλά και διαφορετικά»
Το πρώτο «Απλά και Διαφορετικά» κυκλοφόρησε το 2019 και αποτέλεσε την πρώτη προσέγγιση μαγειρικής σε σκίτσα στην Ελλάδα. Μέχρι τότε, όπως μου αναφέρει ο Γιώργος, «είχαμε όλοι συνηθίσει να βλέπουμε συνταγές σε «βαριά» βιβλία μαγειρικής, με τον κλασικό τρόπο παρουσίασης δηλαδή μία συνταγή με πολλά βήματα – συχνά με μικρή γραμματοσειρά για να πιάνει μόνο μία σελίδα – και μία καλή φωτογραφία. Όντας καθηγητής μαγειρικής σε σχολείο ειδικής αγωγής, όπου πρέπει να διδάξω μαγειρική και ζαχαροπλαστική σε παιδιά με αναπηρίες έπρεπε γίνω πιο δημιουργικός».
Οι μαθητές του για παράδειγμα δυσκολεύονται συχνά να κατανοήσουν ένα σύνθετο κείμενο με πολλαπλά βήματα – ειδικά όταν αυτά δεν είναι ξεκάθαρα γραμμένα. Τότε, ήταν που αποφάσισε να απλοποιήσει γνωστές συνταγές χρησιμοποιώντας για δοσομετρητή ένα φλιτζάνι των 250ml – όπως έκανε η γιαγιά του – και να ζωγραφίσει τα υλικά στον πίνακα του εργαστηρίου. «Ό,τι ζωγράφιζα, το φωτογράφιζα με το κινητό μου για να έχω ένα αρχείο και κάποια στιγμή άρχισαν συνάδελφοι να μου ζητάνε αν μπορούσα να τους δώσω συνταγές για να τις φτιάξουν στο σπίτι τους, γιατί δυσκολεύονταν στη μαγειρική. Τότε αποφάσισα να βγάλω ένα βιβλίο με τις συνταγές, που είχαμε φτιάξει μέχρι τότε με τους μαθητές μου στο σχολείο» καταλήγει ο Γιώργος.
«Όταν βγήκε το πρώτο βιβλίο «Απλά και Διαφορετικά – Συνταγές Αρτοζαχαροπλαστικής» δεν υπήρχε η σημερινή εξωστρέφεια, σε ό,τι αφορά τα άτομα με μη ορατές αναπηρίες όπως ο αυτισμός, η νοητική υστέρηση κ.ά..» τονίζει ο Γιώργος. Επέλεξε έτσι το βιβλίο να έχει μπλε χρώμα, γιατί έχει καθιερωθεί διεθνώς ως το χρώμα του αυτισμού. Μάλιστα, αυτός ήταν και ο λόγος που το βιβλίο αφορά τη ζαχαροπλαστική και τις ζύμες, αφού πρόκειται για συνταγές ιδανικές για ομάδες και ειδικά οι ζύμες όπως μας ανέφερε βοηθούν στην ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας των παιδιών.
Ο Γιώργος διδάσκει εργαστήρια μαγειρικής – ζαχαροπλαστικής σε δημόσιο σχολείο ειδικής εκπαίδευσης στη δευτεροβάθμια και σε αυτά τα μαθήματα τα παιδιά εξασκούνται σε δεξιότητες, μέσω πρακτικής άσκησης. Τα τμήματα είναι οργανωμένα και διδάσκονται από τεχνολόγους και επιστήμονες των τροφίμων και των τουριστικών επαγγελμάτων. Δεν υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα ειδικά τμήματα μαγειρικής, ωστόσο τα εργαστήρια στο σχολείο, που διδάσκει ο Γιώργος στην Αθήνα είναι πλήρως εξοπλισμένα και τα υλικά που έχουν διαθέσιμα, παρέχονται μέσω χορηγιών.
«Ο στόχος είναι οι μαθητές να αναπτύξουν δεξιότητες που θα τους είναι χρήσιμες για το μέλλον – ακόμη και σε επαγγελματικό επίπεδο. Τα παιδιά, με αφορμή τα βιβλία, εξασκήθηκαν στη φωτογραφία φαγητού, στο food styling και στη μαγειρική, αφού όλες τις συνταγές των βιβλίων ανεξαρτήτως των τελικών φωτογραφιών τις φτιάξαμε και στο σχολείο. Οι μαθητές έφεραν και αυτοί δικές τους συνταγές με βάση τη θεματικής και το μάθημα έγινε ακόμα πιο διαδραστικό».
«Γιαγιαδίστικες» συνταγές χωρίς ζωικά προϊόντα, με έμπνευση από την μικρασιάτικη παράδοση
Το τρίτο μέρος της σειράς βιβλίων μαγειρικής – αρτοζαχαροπλαστικής «Απλά και Διαφορετικά» περιέχει 42 συνταγές χωρίς ζωικά προϊόντα (vegan διατροφής), που παρουσιάζονται βήμα-βήμα με σκίτσα: από τα υλικά και σκεύη μέχρι τη διαδικασία, απλοποιώντας την κάθε συνταγή. Για την παρασκευή τους δεν χρειαζόμαστε ούτε ζυγαριά ούτε δοσομετρητή, δίνοντας κίνητρο σε όλους, μικρούς και μεγάλους να μαγειρέψουν. Μερικές άλλες ενότητες που θα βρούμε στο βιβλίο είναι τα superfoods, το τηγάνισμα και η ανακύκλωση τηγανέλαιου, αλλά και η Κυρά Σαρακοστή που βρίσκεται στο τέλος του βιβλίου.
Το βιβλίο βασίστηκε σε σαρακοστιανές συνταγές των γιαγιάδων του συγγραφέα και έτσι η αγαπημένη των μαθητών του «Κυρά Σαρακοστή» δεν θα μπορούσε να λείπει από το βιβλίο. Όπως μας αναφέρει ο Γιώργος Ευγενειάδης «Οι συνταγές είναι οικογενειακές, γιατί μεγάλωσα σε μία οικογένεια μικρασιατικής καταγωγής και η γαστρονομία ήταν το α και το ω για εμάς. Η γιαγιά, που ήταν Πόντια, είχε τον δικό της μπαξέ και μεγάλωσα μέχρι τα 15 στις Σέρρες σ’ ένα σπίτι με κοτέτσι. Η διατροφή μας λοιπόν βασιζόταν κυρίως σε φυτικές τροφές και σε ζωικά προϊόντα που τα έφτιαχναν οι δικοί μου π.χ. γιαούρτι, τυρί. Καταναλώναμε επίσης αυγά και κρέας (κοτόπουλο). Η άλλη γιαγιά μου, έμενε στο Σιδηρόκαστρο και ήταν μικρασιάτισσα και ο παππούς μου είχε μπακάλικο εκεί. Μέσω του παππού ήρθα σε επαφή με τα «επεξεργασμένα» τρόφιμα».
«Στο βιβλίο υπάρχουν συνταγές που δεν θα βρει κανείς στο διαδίκτυο και στόχος ήταν να τις μάθει περισσότερος κόσμος. Μάλιστα, κάποια ονόματα συνταγών έχουν απλοποιηθεί, γιατί ήταν ποντιακά όπως π.χ. η μους τσουκνίδας που ονομάζεται κιντέας. Φυσικά υπάρχουν και συνταγές που τις φτιάξαμε στο εργαστήριο με τους μαθητές μου μέσω πειραματισμών. Ήθελα στο βιβλίο να υπάρχουν συνταγές μαγειρευτών, αλλά πάνω από όλα χορταστικών πιάτων».
Με τις συνταγές του προσπάθησε να καλύψει ένα πλήρες εβδομαδιαίο συνταγολόγιο και ήθελε να μην περιέχουν όσο γίνεται επεξεργασμένα τρόφιμα όπως για παράδειγμα το τόφου. Όπως μας τονίζει «δεν συμπεριέλαβα υλικά που δεν μπορεί να βρει κάποιος εύκολα σε μικρότερα μέρη. Η φιλοσοφία του βιβλίου είναι ότι απλοποιείς και διαφοροποιείς σκοπίμως τις συνταγές. Αν πάω σε ένα απομακρυσμένο νησί ή χωριό δεν θα βρω βούτυρο καρύδας, και η γιαγιά μου σίγουρα εκείνη την εποχή δεν θα έβρισκε τα σύγχρονα υλικά που έχουμε σήμερα, άρα γιατί να το κάνω εγώ σε αυτές τις συνταγές;». Όταν έκανε, λοιπόν, την επιλογή ήθελε οι αναγνώστες του βιβλίου να μαγειρέψουν με ό,τι υλικά μπορούσαν να βρουν ακόμη και σε ένα μίνι μάρκετ, γι’ αυτό, στο βιβλίο έχει συμπεριλάβει ακόμη και κατεψυγμένα τρόφιμα. «Σαφώς και μπορούμε να αντικαταστήσουμε τα κατεψυγμένα με φρέσκα τρόφιμα, αλλά για εμένα ήταν σημαντικό να απλοποιήσω τις συνταγές ακόμη και σε αυτό το επίπεδο, ώστε να μπορεί να μαγειρέψει κάποιος με ό,τι έχει στο σπίτι. Με υλικά που μπορούμε να τα βρούμε εύκολα, όπου και αν είμαστε» καταλήγει ο Γιώργος.
Δύο ξεχωριστές συνταγές
Όταν τον ρώτησα ποιες συνταγές ξεχωρίζει από το νέο του βιβλίο μου ανέφερε χαρακτηριστικά το λουκούμι. «Πρόκειται για ένα παραδοσιακό μικρασιάτικο ψωμί με μπαχαρικά που μου θυμίζει την προγιαγιά μου, τη Φεβρωνία, η οποία ήταν από την Προύσα. Τα συγκεκριμένα ψωμάκια είναι ήπια στη γεύση αν και κάπως αλμυρά και τα έβρισκες σε τραπέζια γιορτινές ημέρες όπως τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά, το Πάσχα, ακόμη και σε γάμους. Με τον αδελφό μου βέβαια τα καταναλώναμε κάποιες φορές και για πρωινό».
Η δεύτερη συνταγή που ξεχωρίζει δεν είναι άλλη από την εξευγενισμένη «μους τσουκνίδας». Άλλη μία συνταγή που του θυμίζει τη γιαγιά του Αναστασία με καταγωγή από το Μεταλλείο [Ακ Νταγ Μα(ν)τεν] του Πόντου. Το πιάτο αποτελούσε ένα από τα παραδοσιακά και δημοφιλή φαγητά της Σαρακοστής και ονομάζεται κιντέας από τη λέξη κνίδη, που στα Αρχαία Ελληνικά σημαίνει τσουκνίδα. «Όταν ήμουν μικρός δεν μου άρεσε γιατί οπτικά δεν είναι όμορφη… Είναι μία πράσινη κρέμα, που όμως είναι πολύ θρεπτική και νόστιμη.» τονίζει ο Γιώργος Ευγενειάδης.
Τα σχέδια του για το μέλλον
«Θέλω να ολοκληρωθεί η σειρά των βιβλίων και έχω στο μυαλό μου σίγουρα άλλο ένα, που θέλω να κυκλοφορήσει, αλλά αυτό απαιτεί χρόνο και προετοιμασία μιας και είμαστε μία ομάδα μόλις τριών ατόμων που εργάζεται για την προετοιμασία των βιβλίων».
