Σήμερα, 8 Μαρτίου, είναι η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Μια τέτοια μέρα δεν αποτελεί μόνο μια αφορμή για μια έξοδο με τις φίλες μας ή έναν καλό λόγο να μας στείλουν λουλούδια. Μαζί με αυτά, και πρώτα απ’ όλα, η σημερινή μέρα αποτελεί ημέρα μνήμης των αγώνων για τα δικαιώματα των γυναικών. Και οι διεκδικήσεις αυτές, δυστυχώς και προφανώς, συνεχίζονται μέχρι και σήμερα και στην προσωπική μας ζωή και στον εργασιακό μας χώρο.
Με αφορμή λοιπόν τη σημερινή ημέρα μιλήσαμε με πέντε επιτυχημένες γυναίκες του χώρου της γαστρονομίας, της εστίασης και των social media και τους ζητήσαμε να μοιραστούν μαζί μας την εμπειρία τους. Αντιμετώπισαν ποτέ σεξιστικές συμπεριφορές στη δουλειά τους; Υπάρχει ακόμη τοξικότητα στις κουζίνες και τον εργασιακό τους χώρο; Και τι θα έλεγαν σε ένα νέο κορίτσι που επιλέγει αυτόν τον χώρο για να κάνει τα πρώτα της επαγγελματικά βήματα;
Αγάπη Μιχελή, chef, Η Λόντζα της Γειτονιάς
Πότε δεν αντιμετώπισα σεξισμό στην κουζίνα ! Και αν τυχόν έπεφτε στην αντίληψη μου πως κάποιος τολμούσε να υπονοήσει το οτιδήποτε , με ένα βλέμμα ή μια μου πράξη την ώρα εργασίας τον έβαζα αμέσως στη θέση του . Έμπαινα πάντα με αυτοπεποίθηση και σιγουριά , δεν είχα έπαρση αλλά σεβασμό στην ιεραρχία, αγάπη για αυτό που έκανα και εμπιστοσύνη στις δυνατότητες μου. Δεν έδωσα ποτέ χώρο μέσα μου για να με επηρεάσει κανείς απλώς επειδή είναι άντρας . Αισθάνομαι πραγματικά τυχερή για αυτό μιας και έχω ακούσει τρομακτικές ιστορίες από συναδέλφους μου γυναίκες . Αντιθέτως στην προσωπική μου ζωή εκτός κουζίνας τα περιστατικά είναι αμέτρητα που αντιμετωπίζω ως γυναίκα και δυστυχώς με επηρεάζουν και μάλιστα πολύ .
Έχω κλάψει με αναφιλητά στο δρόμο λόγω σεξιστικού σχολίου προς εμένα. Στην κουζίνα όμως αισθάνομαι άθικτη.
Δυστυχώς υπάρχουν άνθρωποι που δεν θα προσλάβουν μια γυναίκα επειδή έχει περίοδο κάθε μήνα ή επειδή είναι μητέρα ή επειδή θεωρητικά έχει λιγότερη μυϊκή δύναμη. Το βρίσκω φριχτό και υποκριτικό. Ναι έχουμε περίοδο και ναι πονάμε πολύ και είμαστε καταβεβλημένες και η μέση μας σφαδάζει κι νιώθουμε ότι μας ξεριζώνουν τα γεννητικά όργανα, αλλά είμαστε όρθιες και συνεχίζουμε τη μέρα μας κανονικά. Φανταστείτε μια ανοιχτή πληγή που τρέχει για 3-8 μέρες . Ένας άντρας αν έκοβε το χέρι του και μάτωνε για μέρες θα έμενε στο κρεβάτι. Να μας πει ποιος και τι; Είναι αστείο! Προσωπικά ζητάω βοήθεια όταν δεν έχω αντοχές και την προσφέρω απλόχερα όταν ένας συνάδελφος άντρας – γυναίκα το έχει ανάγκη . Δεν είναι ντροπή να ζητάμε να μας σηκώσουν μια κατσαρόλα επειδή είναι βαριά. Ούτε είναι ντροπή επειδή έχουμε παιδί στο σπίτι άρρωστο να ζητάμε άδεια. Νομίζω όμως φεύγει σιγά σιγά αυτή η νοοτροπία. Τόσο γιατί υπάρχει ανάγκη στο χώρο από ικανά χέρια ανεξαρτήτως φύλου όσο και γιατί οι γυναίκες απέδειξαν πως είναι ικανές για όλα Πράγματι, οι γυναίκες δεν είναι τόσες όσοι και οι άντρες στο χώρο μας και όντως έχουν αναδειχθεί πολύ δυσκολότερα. Αυτό όμως είναι το παρελθόν. Και δεν θέλω να στέκομαι στο παρελθόν. Αλλάζει η εποχή. Υπάρχουν πολύ καταξιωμένες γυναίκες στο χώρο παγκοσμίως.
Να σας πω όμως κάτι , όλο αυτό πάει πολύ βαθιά και θα χρειαστεί κι άλλος χρόνος για να φανούμε περισσότερο, διότι η φύση του άντρα τον κάνει να έχει πολύ μεγάλη ανάγκη από επιβεβαίωση επαγγελματική. Οι γυναίκες είμαστε τόσο ικανές σε τόσους πολλούς τομείς που από ένα σημείο και μετά δεν μας ενδιαφέρει να γίνουμε «κάποιες» . Είμαστε καλά χωρίς πολλούς δοξαστικούς τίτλους γιατί ξέρουμε ότι έχουμε τίτλους ουσιαστικούς από τη μέρα που γεννηθήκαμε . Τίτλους που βαραίνουν τις πλάτες μας και μας κάνουν να μην έχουμε ανάγκη κανέναν και τίποτα . Αυτό οι άντρες κατά βάθος το γνωρίζουν και ας μην το παραδεχτούν δυνατά ποτέ . Επίσης ας μην γελιόμαστε , ο άντρας μόλις γίνει πατέρας , με μεγάλη ευκολία δίνει το 100% του στην κουζίνας που έχει αναλάβει εφόσον έχει μια γυναίκα σπίτι του να κάνει τα υπόλοιπα, αν το θέλει , οπότε δεν μπαίνει παύση στη καριέρα. Η γυναίκα αναγκαστικά κάνει διάλειμμα από την καριέρα της όταν γίνεται μητέρα. Αυτό είναι πρόβλημα κοινωνικό και χρειάζεται άλλες λύσεις .
Πιστέψτε με όσο μπούλινγκ μπορεί να φας από έναν άντρα στην κουζίνα άλλο τόσο μπορείς να φας και από μια γυναίκα. Θέλω να συμβουλέψω τις γυναίκες , να μην μπαίνουν προκατειλημμένα στο χώρο. Να μπαίνουν με το κεφάλι ψηλά , να γουστάρουν αυτό που κάνουν και να το αποδεικνύουν με πράξεις κάθε μέρα για πάρτη τους και μόνο . Η ισότητα πιστεύω έρχεται όταν δεν δίνουμε περιθώρια να υπάρξει ανισορροπία. Αν κάποιος θέλει να είναι σεξιστής , θα είναι, ας μην αφήνουμε χώρο να μας αγγίζει.
Αγαπημένες μου γυναικάρες, μαγείρισσες, η εργασία που επιλέξαμε είναι σκληρή για το κορμί και την ψυχή μας, αν είστε όμως αφοσιωμένες, ταλαντούχες , με θέληση και σέβεστε πρώτα εσείς τον εαυτό σας, δεν υπάρχει περίπτωση να μην δεν καταφέρετε τους στόχους σας. Πολύ σημαντικό να παίρνετε διάλειμμα όταν το χρειάζεστε, δεν έχετε να αποδείξετε τίποτα σε κανέναν. Είμαι σεφ και μόνη μαμά από την πρώτη μέρα, και όλα αυτά τα λέω με απόλυτη σιγουριά.
Μαρίνα Χρονά, chef, To Ρίνι
Σεξισμό αντιμετώπισα και εξακολουθώ να αντιμετωπίζω ακόμα και σήμερα. Από σεξουαλικές παρενοχλήσεις και λιγότερες απολαβές σε σχέση με τους συναδέλφους μου για την ίδια θέση στην αρχή της καριέρας μου μέχρι σεξιστικά «αστεία» παρουσία όλης της ομάδας τα οποία με έκαναν να θέλω να ανοίξει η γη να με καταπιεί. Φτάνοντας στο σήμερα, βλέπω αρκετό κόσμο, αναφερόμενοι τόσο σε εμένα όσο και σε άλλες γυναίκες μαγείρισσες, να υποτιμούν την προσπάθεια μας όταν θεωρούν πως το μαγειρευτό φαγητό που προσφέρουμε είναι φαγητό νοικοκυράς δίνοντας με αυτό τον τρόπο αρνητικό πρόσημο από την μία στην αξία της νοικοκυράς, λες και είναι εύκολη υπόθεση να κουμαντάρεις ένα σπίτι με παιδιά, υποτιμώντας έτσι και εκείνες ως νοικοκυρές και εμάς σαν επαγγελματίες. Αν αντί για νοικοκυρές υπήρχαν στα σπίτια μας νοικοκύρηδες τότε αυτή η δουλειά θα ήταν η πιο σημαντική, το φαγητό που θα μαγείρευαν θα ήταν το πιο ουσιώδες και θα πληρωνόταν και από το κράτος από πάνω.
Θεωρώ πως δεν είναι ανέφικτο αλλά σίγουρα δεν είναι το ίδιο εύκολο για μια γυναίκα να καταξιωθεί σε αυτόν τον χώρο, όσο για έναν άντρα. Οι μαγείρισσες αν και βρίσκουν δουλειά ανεβαίνουν πιο σπάνια στην ιεραρχία και η απόδειξη είναι πως οι επικεφαλής γυναίκες σε κουζίνες μετριούνται στα δάχτυλα. Παρατηρώ πως υπάρχει ακόμα το στερεότυπο πως οι γυναίκες είναι ευαίσθητες, λες και είναι κακό, και φυσικά γκρινιάρες. Αυτοί που τα λένε μάλλον μπερδεύουν την πίεση με τον εργασιακό εκφοβισμό. Μια χαρά αντέχουμε οι γυναίκες την πίεση, αυτό άλλωστε είναι θέμα χαρακτήρα και όχι τόσο φύλου αλλά δεν είναι απλή πίεση να σε εκφοβίζουν και να μην μπορείς να αποδώσεις σαν επαγγελματίας.
Πότε ένιωσα πως ”ναι, τα κατάφερα”; Δυστυχώς η στιγμή αυτή δεν έχει έρθει ακόμα. Δεν έχω νιώσει ποτέ ότι τα κατάφερα και αυτό είναι το λυπηρό αποτέλεσμα μια χρόνιας υποτίμησης που έχω υποστεί ως γυναίκα και ως μαγείρισσα.
Σε ένα νέο κορίτσι που μπαίνει σε αυτόν τον χώρο, θα της έλεγα πως δεν χρειάζεται να υπομένει, δεν οφείλει να κάνει πάντα το κάτι παραπάνω για να έχει αποδοχή, να φεύγει και να καταγγέλλει όταν καταπατούνται τα εργασιακά και όχι μόνο δικαιώματα της
Αργυρώ Κουτσού, chef, Koutsou & Co
Την πρώτη φορά που σήκωσα τη φωνή μου σε απάντηση υψωμένης φωνής από τον συνάδελφο, η απάντηση ήταν “ωχ, αυτή έχει τα ρούχα της σήμερα”. Απάντησα καταλλήλως και σταμάτησαν τέτοιου είδους σχόλια. Για λίγο. Στα πρώτα μου χρόνια στις κουζίνες, ως επικεφαλής, αντιμετώπισα σχόλια για το φύλο, την ηλικία, το βάρος, το φακιόλι στο κεφάλι μου. Έπρεπε πάντα να παλέψω για ίδιους μισθούς με τους άντρες συναδέλφους, κι ας πήγαινα νωρίτερα κι έφευγα αργότερα από όλους. Το θέμα είναι να αγαπάς περισσότερο από οτιδήποτε το να ταΐζεις. Δεν είναι το φύλο που σε κάνει να μην αντέχεις την πίεση της κουζίνας κάποιες φορές. Είναι η φύση της δουλειάς, είναι η καταπόνηση του σώματος. Αν σε αυτά προστεθεί η λεκτική κακοποίηση, τότε ναι, μπορεί να βρεθείς στην αποθήκη να κλοτσάς για τρία λεπτά το σακί με τις πατάτες, αλλά μετά, χρειάζεται να πάρεις μία βαθιά ανάσα και να επιστρέψεις στις φωτιές.
Τίποτε δεν χαρίζεται στην κουζίνα. Και για να επιβιώσει μία γυναίκα μέσα σε αυτή, χρειάζεται να μείνει στην αληθινή της φύση: τη φύση της τροφού. Θέλει σκληρό στομάχι για να γυρίσεις την πλάτη στην αδικία και να μείνεις γειωμένη στον σκοπό σου. Κι αν έχω να πω κάτι στα νέα κορίτσια που τώρα ξεκινούν, είναι πως στην κουζίνα οι φίλοι μας είναι οι κατσαρόλες, τα τηγάνια, τα καθαρά, τακτοποιημένα ψυγεία, οι φίνες πρώτες ύλες, οι νόστιμες μπουκιές. Εκεί να δώσουν την ενέργεια, τη δύναμη και το συναίσθημα τους.
Ελένη Σαράντη, chef, Osteria Mamma
Θυμάμαι τον εαυτό μου να μαγειρεύει από όταν έμαθε να περπατάει. Παίζαμε εστιατόριο με τη μικρή μου αδερφή και της έφτιαχνα ομελέτες. Ήταν ο τρόπος μου να εκφράσω την τρυφερότητα και την φροντίδα μου. Μεγάλωσα με δυο φανταστικές μαγείρισσες, τη μητέρα μου και τη γιαγιά μου. Που όμως, εκτός από το να μαγειρεύουν, δούλευαν -η μία σε εργοστάσια και η άλλη σε παζάρια- όλη τους τη ζωή, έφερναν βόλτα τα σπίτια, τα παιδιά, τους συζύγους και τους συγγενείς τους. Και όλα αυτά τα φρόντιζαν με την ίδια αγάπη και το ίδιο πείσμα.
Δεν είναι εύκολο να είσαι γυναίκα σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο, όπως οι κουζίνες. Όπως δεν είναι εύκολο να είσαι γυναίκα σε αυτή τη χώρα, σε αυτόν τον κόσμο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς να υπάρξεις μέρος αυτού. Θέλει δύναμη, υπομονή, επιμονή, στοχοπροσήλωση. Μέχρι να μην είναι πια έτσι. Η πρώτη κουζίνα που έστησα μόνο με γυναίκες ήταν στο Lost, στο Παγκράτι και η δεύτερη τώρα, στο Osteria Mamma, το εστιατόριο που ανοίξαμε με την οικογένεια μου στον Κεραμεικό.
Με τις γυναίκες επικοινωνώ, τρώω νόστιμα, εμπιστεύομαι, νιώθω οικογένεια. Ξέρω ότι μπορούν να διαχειριστούν πολλά πράγματα την ίδια στιγμή, σε καταστάσεις κρίσης θα επιμείνουν και θα δώσουν τον καλύτερο τους εαυτό. Η διαδρομή μου ως σεφ, μου έχει διδάξει πάντως ότι η μαγειρική πορεία συναντιέται συχνά πυκνά με τη ζωή. Κι αν έμαθα κάτι από τη ζωή μου είναι ότι οι δυσκολίες θα έρχονται πάντα, αυτό δεν αλλάζει. Αλλάζει όμως η αντίδραση σου σε αυτές. Αφομοιώνεις, αλλάζεις , μαθαίνεις και προχωράς.
Madame Gâteaux, Pastry Chef, Blogger, @madamegateauxathens
Σεξισμό αντιμετώπισα και αντιμετωπίζω πάντα ως γυναίκα, εντός και εκτός δουλειάς. Συνήθως είναι αυτός ο κάζουαλ σεξισμούλης της καθημερινότητας με passive aggressive σχόλια και αστειάκια, αλλά έχουν υπάρξει και σοβαρότερα περιστατικά. Στις μεγάλες κουζίνες του Λονδίνου όπου ξεκίνησα να δουλεύω με το που βγήκα από τη σχολή, οι κανόνες του HR ήταν πολύ αυστηροί και δεν άφηναν τέτοια πράγματα να πέσουν κάτω. Αλλά σε κάζουαλ επίπεδο, πάλι τα σεξιστικά σχόλια και τα χοντροκομμένα αστεία έδιναν και έπαιρναν. Και εννοείται ότι υπήρχε και προκατάληψη ως προς τις προτιμήσεις για τις προαγωγές και τις πιο ηγετικές θέσεις.
Ο τομέας της ζαχαροπλαστικής δεν είναι τόσο ανδροκρατούμενος όσο της μαγειρικής, αλλά σίγουρα όταν έρχεσαι αντιμέτωπη με άντρες επιχειρηματίες και ειδικά παλιότερων γενιών χρειάζεται να παλέψεις διπλά για να αποδείξεις την αξία σου και να σταματήσουν να σε αποκαλούν “γλυκιά μου”, “κοριτσάκι μου” και να σε αντιμετωπίζουν ανάλογα.
Τα στερεότυπα που θέλουν τις γυναίκες να μην αντέχουν το ίδιο όπως οι άντρες υπό πίεση δεν έχουν εκλείψει. Υπάρχουν ακόμα πολλοί άντρες που πιστεύουν ότι είμαστε ευαίσθητες χιονονιφάδες και δεν αντέχουμε στη σκληρή δουλειά, πράγμα γενικώς εντελώς ανυπόστατο, αφού οι γυναίκες είμαστε πιο ανθεκτικές από τη φύση μας.
Αν έχω νιώσει πω τα έχω καταφέρει; Δεν ένιωσα ποτέ ότι τα κατάφερα συνολικά. Σε μικρότερους στόχους που θέτω για τον εαυτό μου, άλλοτε τα καταφέρνω και άλλοτε όχι.
Προς κάθε νέα γυναίκα που θέλει να μπει σε αυτόν τον χώρο… Αν πιστεύεις στον εαυτό σου και τις δυνατότητές σου, δύσκολα θα σε κλονίσουν οι προκαταλήψεις των άλλων και τα στερεότυπα. Αντιμετώπισε την κάθε τέτοια περίπτωση ως αναπόφευκτη στην κοινωνία που ζούμε και μη φοβάσαι να υπερασπιστείς τον εαυτό σου, αλλά και τις άλλες γυναίκες.
