Αρώματα κίτρου, τριαντάφυλλου, μαστίχας, πικραμύγδαλου, κανέλας, μέντας και πολλών άλλων γεύσεων σε φιάλες με φωτεινά κίτρινα, πορτοκαλί, φούξια, πράσινα ακόμα και μπλε χρώματα, συνθέτουν τη μεγάλη ιστορία των ηδύποτων. Κλεισμένα σε κρυστάλλινες καράφες, που κάποιες φορές αποτελούν έργα τέχνης και ανεκτίμητα κειμήλια, στημένα επιμελώς σε ασημένιους δίσκους σερβιρίσματος, αφήνουν το δικό τους αποτύπωμα σε μια συνεχώς εξελισσόμενη πολιτισμική ανταλλαγή γεύσεων και γνώσεων.
Τα ηδύποτα – ετυμολογικά προέρχεται από το αρχαιοελληνικό «ἡδύς» που σημαίνει γλυκός και προσδιορίζει το αλκοολούχο ποτό με γλυκιά γεύση – έχουν βαθιές ρίζες στην κουλτούρα μας. Από τα αρχαία χρόνια μέχρι τον Μεσαίωνα, χρησιμοποιούνταν κυρίως ως γιατροσόφια, με την πάροδο των αιώνων αναδείχτηκαν σε κεράσματα για τις χαρές και τις απογευματινές βεγγέρες, καταλήγοντας σήμερα να εμπλουτίζουν γευστικά τα κοκτέιλ.
Από γιατρικό σε κέρασμα
Οι πρώτες συνταγές βρέθηκαν σε αιγυπτιακούς τάφους και αρχαίους ελληνικούς πάπυρους. Ωστόσο, η πραγματική ανάδειξη του ηδύποτου ως φάρμακο συνδέεται κυρίως με τους μεσαιωνικούς μοναχούς και τους αλχημιστές της Ευρώπης που ανέπτυξαν τα εκχυλίσματα βοτάνων με θεραπευτικές ιδιότητες.
Η ιστορία των ηδύποτων (ας τα λέμε και λικέρ) ξεκινάει περίπου το 800 π.Χ. και αφορούσε ένα γλυκό γαλακτώδες ποτό που αποτελούνταν από σπόρους γλυκάνισου και κρασί από φοίνικα. Αυτή η πρώιμη αλχημεία ευχαριστούσε τους γευστικούς κάλυκες των Αράβων βασιλιάδων, των Αιγύπτιων φαραώ και των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, οι οποίοι απολάμβαναν τη συμπυκνωμένη γεύση του. Κατά τη διάρκεια των αιώνων, τα λικέρ ή τα ζαχαρούχα κρασιά χρησιμοποιούνταν επίσης από παγανιστές ιερείς σε θρησκευτικές τελετές και γιορτές καθώς πίστευαν ότι η κατανάλωση του “νέκταρ των θεών” θα εξασφάλιζε μια καλή σοδειά, έναν διάδοχο του θρόνου ή μια νίκη στη μάχη.
Αν και δεν θα μάθουμε ποτέ σε ποιον πρέπει να πιστώσουμε την εφεύρεση της ζύμωσης και πώς ακριβώς ανακαλύφθηκε η διαδικασία της, τα ζυμούμενα ποτά έγιναν σημαντικό μέρος της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής σε όλους τους μεγάλους πολιτισμούς. Στην Ανατολική Μεσόγειο τα πρώτα λικέρ παρασκευάστηκαν από σταφύλια, χουρμάδες, ρύζι ή μπίρα. Καθώς ο χουρμάς ήταν η πιο φτηνή τροφή στη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο, τα κρασιά από χουρμάδες βρίσκονταν σε αφθονία. Οι Βαβυλώνιοι έπιναν ένα ποτό με νερό από ροδοπέταλα και μάραθο, ενώ οι αρχαίοι Έλληνες έφτιαχναν ένα ηδύποτο το οποίο περιείχε μέλι και βότανα, και το οποίο εξελίχθηκε τελικά στο ούζο. Στην Ασία, οι Κινέζοι απόσταζαν ένα κρασί από ρύζι και ζάχαρη, ενώ οι Βίκινγκς και οι γερμανικές φυλές έπιναν μια εκδοχή του λικέρ από μέλι νερό και μπαχάρια, κάτι σαν το δικό μας υδρόμελι.
Οι Ρωμαίοι κληρονόμησαν από τους Έλληνες την προτίμηση στα λικέρ, επεκτείνοντας τις συνταγές με άλλους συνδυασμούς βοτάνων, οι οποίοι στη συνέχεια προστέθηκαν στο κρασί. Οι φαρμακοποιοί γνώριζαν ήδη ότι ορισμένα φυτά είχαν φαρμακευτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες, οπότε η πρακτική της παρασκευής «αρωματισμένου κρασιού» αποτέλεσε σημαντικό μέρος της υγιεινής και θεραπευτικής ζωής. Αργότερα, όταν οι Μαυριτανοί από τη Μέση Ανατολή κατέκτησαν την Ισπανία, η πρακτική της παρασκευής γλυκών ποτών εξαπλώθηκε στη Δυτική Ευρώπη.
Καθώς άνοιξαν οι εμπορικοί δρόμοι, η ποικιλία των μπαχαρικών και άλλων συστατικών, όπως η πιπερόριζα, τα εσπεριδοειδή και η σοκολάτα, μπήκαν στα λικέρ και αναπτύχθηκαν νέες γεύσεις. Ορισμένες συνταγές χρησιμοποιούνταν για τις αναισθητικές τους ιδιότητες από τις γυναίκες κατά τη διάρκεια του τοκετού, ενώ άλλες φορές ως χωνευτικό. Όταν η Αικατερίνη των Μεδίκων παντρεύτηκε τον Ερρίκο Β’ της Γαλλίας, εισήγαγε την κουλτούρα της κατανάλωσης λικέρ στη γαλλική αυλή, δημιουργώντας μία νέα μόδα για την αριστοκρατία της εποχής.
Το αρχαιότερο αποστακτήριο του κόσμου
Τo αρχαιότερο αποστακτήριο του κόσμου παρασκευάζει από το 1737 το λικέρ που είναι γνωστό ως Chartreuse. Το Green Chartreuse, το οποίο αναπτύχθηκε από μοναχούς του τάγματος των Καρθουσιανών στις γαλλικές Άλπεις, περιέχει περισσότερα από 130 βότανα και μπαχαρικά, μερικά από τα οποία είναι σπάνια, και λέγεται πως μόνο τρεις μοναχοί γνωρίζουν την πλήρη συνταγή και ποια βότανα παράγουν το μοναδικό, φυσικό χρώμα του. Μια άλλη συνταγή είναι το Frangelico, το οποίο είναι ένα λικέρ από φουντούκια, και παρότι η επίσημη δημιουργία του εμπορικού σήματος έγινε τη δεκαετία του ’70, η συνταγή έχει κληρονομιά 300 ετών.
Τα παλαιότερα αποστακτήρια στην Ελλάδα
Το 1846, ο Στυλιανός Τέττερης απέσταξε για πρώτη φορά ούζο για οικιακή χρήση και ξεκίνησε δειλά να ασχολείται επαγγελματικά. Το 1850 ο Γ. Καλλικούνης ιδρύει στην Καλαμάτα το πρώτο ατμοκίνητο «Πνευματοποιείο» εξοπλισμένο με άμβυκες απόσταξης από τη Γαλλία και δημιουργεί μια μεγάλη σειρά λικέρ με αρωματικά φυτά, φρούτα και ρίζες. Το 1856, στον Τύρναβο λειτούργησε για πρώτη φορά το ρακοκάζανο του Νικόλαου Κατσαρού. Το 1860, ο Ευστάθιος Βαρβαγιάννης απέσταξε το πρώτο ούζο στο Πλωμάρι της Λέσβου. Το 1892, ο Όθων Παναγιωτάκης άνοιξε ένα μικρό ουζοπωλείο στην οδό Ευριπίδου 25 μετατρέποντάς το σιγά- σιγά σε ποτοποιία ούζου και λικέρ γνωστή πλέον ως D’ Artemis. Ο Μιχάλης Βρεττός ξεκίνησε να λειτουργεί το 1909 στην Πλάκα παράγοντας ούζο, κονιάκ και λίγες γεύσεις λικέρ όπως κεράσι, μέντα, εσπεριδοειδή και μαστίχα, αξιοποιώντας παλιές οικογενειακές συνταγές από τη Σμύρνη.
Λικέρ με Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη
- Λικέρ «Τεντούρα» που παρασκευάζεται με αρωμάτιση αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης, κανέλας και γαρύφαλλου με απόσταξη. και γλυκαντικές ύλες. κατά κανόνα ζάχαρη ή και μέλι.
- Λικέρ «Μαστίχα Χίου» που χαρακτηρίζεται από τα αρωματικά συστατικά της μαστίχας Χίου ΠΟΠ, καθώς χρησιμοποιείται η ρητίνη ή/ και το αιθέριο έλαιο (Μαστιχέλαιο Χίου ΠΟΠ) που λαμβάνεται από την απόσταξη της ρητίνης του σχίνου που φύεται στο νησί.
- Λικέρ «Κουμ Κουάτ Κέρκυρας» που χαρακτηρίζεται από τα αρωματικά συστατικά των καρπών, ανθών, φύλλων και βλαστών του εσπεριδοειδούς δένδρου Κουμ Κουάτ Κέρκυρας.
- Λικέρ «Κίτρο Νάξου» που παράγεται σε τρείς τύπους (πράσινο, λευκό ή άχρωμο, κίτρινο) οι οποίοι διαφοροποιούνται ως προς τον αλκοολικό τίτλο και την περιεκτικότητα σε σάκχαρα, και περιέχει νερό, αιθυλική αλκοόλη γεωργικής προέλευσης’, αιθυλική αλκοόλη αρωματισμένη με φύλλα, βλαστούς και καρπούς του εσπεριδοειδούς δένδρου Κιτριά ή Κιτρόδεντρο, γλυκαντικές ύλες και χρωστικές.
10 ηδύποτα Ελληνικής παραγωγής που ξεχωρίσαμε
1. Καρπούζι
Η ποτοποιία Κωστέα ιδρύθηκε στην Καλαμάτα το 1962 παράγοντας ελληνικά ποτά σύμφωνα με τις προτιμήσεις των καταναλωτών. Ξεκινώντας από το πρώτο λικέρ με γεύση μαστίχας και βλέποντας την ανταπόκριση του κόσμου δημιούργησαν μία μεγάλη σειρά από ηδύποτα που άλλες φορές υπηρετούν την παράδοση και άλλες φορές τις σύγχρονες τάσεις των μπαρ. Το λικεράκι Καρπούζι έχει ζωηρό ροδοκόκκινο χρώμα, γλυκιά γεύση καρπουζιού και νότες φράουλας και πεπονιού. Ανακαλύψτε περισσότερες γεύσεις στο https://kosteas.gr
2. Φραγκοσυκόμελο
Η Ποτοποιία Αμοργός ξεκίνησε τη λειτουργία της το έτος 2000, παρασκευάζοντας συνταγές με βάση την τσικουδιά και αρωματίζονται με μέλι και βότανα που ευδοκιμούν στην Αμοργό. Εμπνευσμένοι από ένα βραστάρι (γιατροσόφι) που έπιναν οι ντόπιοι όταν πονούσε ο λαιμός τους, δημιούργησαν το ποτό Αμόργιον Ρακόμελο – Ψημένη. Έκτοτε ανακαλύπτουν συνεχώς νέες γεύσεις, αξιοποιώντας τα φρούτα και τα μυρωδικά του νησιού, όπως είναι η περίπτωση του φραγκοσυκόμελου, ενός γλυκού και αρωματικού λικέρ που παρασκευάζεται από απόσταγμα φραγκόσυκων και σταφυλιών, εμπλουτισμένο με μέλι, ζάχαρη και βότανα. Θα το βρείτε στο https://www.amorgion.gr
3. Λεβάντα
Δίκταμο, φασκόμηλο, λουίζα και αλλά βοτανικά ηδύποτα έχουν την ικανότητα, μετά το φαγητό, να αφήνουν την αίσθηση καθαρού ουρανίσκου και μια ιδέα δροσιάς όταν είναι αναμειγμένα σε κοκτέιλ. Εμείς ξεχωρίσαμε το λικέρ λεβάντας που παράγεται από την ποτοποιία Πολυκαλά, η ιστορία της οποίας ξεκίνησε το 1897 στο Ληξούρι από τον ιδρυτή Βασίλη Πολυκαλά. Ο ανήσυχος οινέμπορος συγκέντρωσε συνταγές από τις νοικοκυρές και τα μοναστήρια του νησιού, και λίγα χρόνια αργότερα, μετακόμισε στην πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα όπου και ίδρυσε την ποτοποιία. Διαβάστε περισσότερα για την ιστορία τους στο https://polykalas.gr
4. Αμύγδαλο
Η ιστορία της ποτοποιίας Απαλαρίνα ξεκινά το 1863, όταν ο Ιωάννης Σεραφείμ καζάνισε ούζο στο Νεοχώρι της Χίου, χρησιμοποιώντας μια ποικιλία γλυκάνισου από τις πλαγιές των γύρω χωριών. Με το παρατσούκλι «Απαλαρίνας» που κρύβει μια τρυφερή ιστορία αγάπης, έδειξε τον δρόμο για την παραγωγή ούζου και άλλων αλκοολούχων ποτών. Το λικέρ αμύγδαλο που παρασκευάζεται με απόσταγαμα των καρπών χιώτικης αμυγδαλιά είναι το πλέον ιδανικό κέρασμα για τους λάτρεις των πικρών λικέρ. Αναζητήστε περισσότερες κλασσικές γεύσεις όπως μαστίχα, ρόδι – μαστίχα, τριαντάφυλλο και μανταρίνι στο https://apalarina.gr
5. Μπανάνα
Αν και έχει περάσει τον αιώνα ζωής, λίγα πράγματα έχουν αλλάξει στο αποστακτήριο του Μιχαλή Βρεττού. Το 1909 ξεκίνησε να παράγει ούζο, κονιάκ και λίγες γεύσεις λικέρ, από τα κλασικά της παλιάς εποχής, όπως κεράσι και μέντα, μέχρι τα πιο ξεχωριστά, όπως εσπεριδοειδή και μαστίχα, χρησιμοποιώντας παλιές οικογενειακές συνταγές από τη Σμύρνη. Όταν η ζήτηση αυξήθηκε, το αποστακτήριο μεταφέρθηκε στην Καλλιθέα και το μικρό κατάστημα της οδού Κυδαθηναίων συνέχισε α λειτουργεί ως κάβα και μπαρ, σερβίροντας περισσότερες από 35 διαφορετικές γεύσεις λικέρ. Ανακαλύψτε τις γεύσεις εδώ https://brettosplaka.com.
6. Πεπόνι
Τα λικέρ της ποτοποιίας «Κατσαρός Αποστάγματα» παράγονται με τον παραδοσιακό τρόπο από φρέσκα φρούτα και άνθη. Μαστίχα, καρύδα, μπανάνα, τριαντάφυλλο, μιξ 9 φρούτων καρπούζι κα. Εμείς ξεχωρίσαμε το λικέρ πεπόνι που έχει φωτεινό χρώμα καλοκαιριού και πλούσιο άρωμα φρούτου με μακριά, δροσιστική επίγευση. Ανακαλύψτε περισσότερες πληροφορίες για μια από τις μακροβιότερες ποτοποιίες εδώ https://www.katsarosdistillery.gr
7. Βύσσινο
Η ιστορία ξεκίνησε το 1893 όταν ο Παναγιώτης Ν. Αγουρίδης ταξιδεύει από τη Χίο στην Πάτρα όπου ιδρύει την ποτοποιία. Γνωρίζοντας τα μυστικά της παραγωγής ούζου έγινε αμέσως αγαπητός και σύντομα ξεκίνησε την παραγωγή της Τεντούρας Πατρών, του Brandy και μίας μεγάλης ποικιλίας παραδοσιακών ηδύποτων με αιθέρια έλαια υψηλής ποιότητας. Το λικέρ βύσσινο ανήκει πλέον στις κλασσικές ελληνικές γεύσεις και ξεχωρίζει για την μεστή γεύση του και το φωτεινό ρουμπινί χρώμα. Ανακαλύψτε περισσότερες γεύσεις στο https://www.pn-agouridis.gr
8. Μανταρίνι
Το παραδοσιακό λικέρ μανταρίνι Χίου της ιστορικής ποτοποιίας Τέττερη είναι ένας άξιος πρεσβευτής του νησιού καθώς παράγεται από αιθέρια έλαια που λαμβάνονται από την εκχύλιση της φλούδας του χιώτικου μανταρινιού, δημιουργώντας ένα πληθωρικό λικέρ με ιδιαίτερο άρωμα και χρώμα. Περισσότερες γεύσεις αλλά και πληροφορίες για την μακροβιότερη ποτοποιία μπορείτε να βρείτε εδώ https://tetteris.gr
9. Κουμ κουάτ Κέρκυρας ΠΓΕ
Η Κερκυραϊκή ποτοποιία Βασιλάκης ιδρύθηκε το 1960 από τον Θεόδωρο Βασιλάκη κι έχει σήμα την Κερκυραία. Το λικέρ από κουμ κουάτ Κέρκυρας φημίζεται για την υπέροχη γεύση και το μοναδικό άρωμα καθώς παράγεται με την παραδοσιακή συνταγή φυσικής εκχύλισης εδώ και 60 χρόνια. Είναι Πιστοποιημένο προϊόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής ένδειξης και μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες εδώ https://kumquatvasilakis.gr
10. Κίτρο Νάξου
Από το 1896 λειτουργεί το παραδοσιακό αποστακτήριο Βαλληνδράς στη Νάξο και παράγει το περίφημο λικέρ Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης «Λικέρ Κίτρο Νάξου» με απόσταξη των φύλλων του εσπεριδοειδούς. Θα το βρείτε σε κίτρινο, λευκό και πράσινο χρώμα και με μία επίσκεψη στο παραδοσιακό ποτοποιείο – αποστακτήριο θα ανακαλύψετε περισσότερα κρυμμένα μυστικά για την παραγωγή του. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ https://www.facebook.com/kitronaxouvallindras
