Με τη νέα σχολική χρονιά να έχει ξεκινήσει πια για τα καλά, οι γονείς δεν αγχώνονται μόνο για τις επιδόσεις των παιδιών τους στα μαθήματα, αλλά και για την καθημερινή τους διατροφή. Ψάξαμε, λοιπόν, τι ισχύει φέτος στη νομοθεσία για τα σχολικά κυλικεία, κατά πόσο ο νόμος εφαρμόζεται εξίσου σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία, καθώς και αν οι επιτρεπόμενες τροφές είναι τελικά όσο υγιεινές πρέπει.
Τι επιτρέπεται στα σχολικά κυλικεία
Βάσει νομοθεσίας, τα σχολικά κυλικεία επιτρέπεται να πωλούν:
Φρούτα και Λαχανικά
* Φρέσκα φρούτα και λαχανικά ανάλογα με την εποχή καλά πλυμένα και συσκευασμένα σε ατομική μερίδα.
* Αποξηραμένα φρούτα (π.χ. βερίκοκα, δαμάσκηνα κ.λπ.) χωρίς προσθήκη ζάχαρης, συσκευασμένα σε ατομική μερίδα.
* Φυσικούς χυμούς φρούτων ή και λαχανικών που παρασκευάζονται εντός των κυλικείων – καντίνων. Δεν επιτρέπεται: η προσθήκη σακχάρων ή άλλων γλυκαντικών ουσιών, ενώ συστήνεται να καταναλώνονται άμεσα μετά την παρασκευή τους και σε ποτήρια μιας χρήσης ανακυκλώσιμου υλικού.
* Φρουτοσαλάτες που παρασκευάζονται εντός των κυλικείων από φρέσκα φρούτα εποχής καλά πλυμένα. Δεν επιτρέπεται: η προσθήκη σακχάρων ή άλλων γλυκαντικών ουσιών.
* Σαλάτες από φρέσκα, καλά πλυμένα, λαχανικά που παρασκευάζονται εντός των κυλικείων, χωρίς προσθήκη αλατιού. Επιτρέπεται μόνον η προσθήκη ελαιολάδου, ξιδιού ή λεμονιού.
* Συσκευασμένοι φυσικοί χυμοί φρούτων και ομοειδών προϊόντων χωρίς συντηρητικά και χωρίς προσθήκη ζάχαρης σε ατομική συσκευασία έως και 330ml.
Γαλακτοκομικά
* Γάλα τυποποιημένο, παστεριωμένο, σε ατομική συσκευασία έως 500ml πλήρες και ημιαποβουτυρωμένο (1,5%-1,8% λιπαρά).
* Σοκολατούχο γάλα με χαμηλά λιπαρά (έως 1,8%) σε συσκευασία έως 250ml.
* Γιαούρτι τυποποιημένο (έως 5% λιπαρά) χωρίς πρόσθετα σάκχαρα σε ατομική μερίδα έως 200γρ.
* Ροφήματα από συνδυασμούς φρέσκου γάλακτος και φρέσκων φρούτων, που παρασκευάζονται στο κυλικείο. Δεν επιτρέπεται: η προσθήκη ζάχαρης. Απαγορεύεται: η διάθεση άλλων τυποποιημένων ανάλογων ροφημάτων, καθώς και η χρήση έτοιμης σκόνης για την παρασκευή τους.
* Τυριά πολύ σκληρά, σκληρά, ημίσκληρα, μαλακά. Συστήνονται τυριά παραδοσιακά και ελληνικά Π.Ο.Π. Εξαιρούνται τα: ανακατεργασμένα τυριά ή τηγμένα τυριά και ανακατεργασμένα με αλοιφώδη υφή.
Απλά αρτοπαρασκευάσματα ή αρτοσκευάσματα
* Κουλούρι σουσαμένιο ολικής άλεσης πλούσιο σε φυτικές ίνες ή λευκό.
* Κριτσίνια ολικής άλεσης πλούσια σε φυτικές ίνες ή λευκά σε ατομική συσκευασία έως 50γρ.
* Φρυγανιές ολικής άλεσης πλούσιες σε φυτικές ίνες ή λευκές σε ατομική συσκευασία έως 50γρ.
* Κράκερ ολικής άλεσης πλούσια σε φυτικές ίνες ή λευκά σε ατομική συσκευασία έως 50γρ.
Τα παραπάνω απλά αρτοπαρασκευάσματα πρέπει να πληρούν τις ακόλουθες προδιαγραφές:
Κορεσμένα λιπαρά έως 3% / Τρανς λιπαρά έως 0,1% / Νάτριο έως 0,5%
Διάφορα αρτοσκευάσματα
* Μουστοκούλουρα σε ατομική μερίδα έως 60γρ.
* Σταφιδόψωμο σε ατομική μερίδα έως 60γρ.
* Μπισκότα απλά, χωρίς γέμιση, σε ατομική συσκευασία (έως 60γρ.) και μόνο υπό την προϋπόθεση ότι η περιεκτικότητά σε τρανς λιπαρά δεν υπερβαίνει το 2% των ολικών λιπιδίων και ανά 100γρ. προϊόντος η ζάχαρη δεν υπερβαίνει τα 10γρ., τα ολικά λιπαρά δεν υπερβαίνουν τα 10γρ., τα κορεσμένα λιπαρά δεν υπερβαίνουν τα 5γρ. και το νάτριο δεν υπερβαίνει τα 0,5γρ.
* Μπάρα δημητριακών ολικής άλεσης σε ατομική μερίδα έως 40γρ., η οποία να πληροί τις ακόλουθες προδιαγραφές: κορεσμένα λιπαρά έως 3%, τρανς λιπαρά έως 0,1%, νάτριο έως 0,5%
Τυρόπιτα
Επιτρέπεται η διάθεση τυρόπιτας – πίτας λαχανικών σε ατομικές μερίδες των 120γρ. και με συγκεκριμένες προδιαγραφές:
– Η λιπαρή ύλη για τη ζύμη–φύλλο να είναι αποκλειστικά ελαιόλαδο, μαλακή μαργαρίνη ή φυτικά έλαια, όπου το τελικό προϊόν δεν πρέπει να ξεπερνάει το 30% σε συνολικά λιπαρά και το 0,1% σε τρανς λιπαρά.
– Το τυρί που θα χρησιμοποιείται στις τυρόπιτες θα πρέπει να αποτελεί τουλάχιστον το 40% του συνολικού βάρους. Συστήνονται τυριά παραδοσιακά και ελληνικά Π.Ο.Π.. Απαγορεύεται: η χρήση τετηγμένων τυριών.
Πίτσα
Με τις παρακάτω προδιαγραφές:
– Για τη βάση τα επιτρεπόμενα υλικά είναι αλεύρι, μαγιά, αβγό, γιαούρτι, αλάτι και μυρωδικά-βότανα. Απαγορεύεται: η χρήση ενισχυτικών γεύσης, όπως το γλουταμινικό μονονάτριο.
– Για τη γέμιση τα επιτρεπόμενα προϊόντα είναι τυρί, ντομάτα, πιπεριές, μανιτάρια, κρεμμύδι, καλαμπόκι. Δεν επιτρέπεται: η χρήση σάλτσας και αλλαντικών.
Σάντουιτς
Μπορούν να είναι τυποποιημένα ή να παρασκευάζονται στο χώρο του κυλικείου-καντίνας αυθημερόν. Επιτρέπεται η χρήση όλων των ειδών ψωμιού -ολικής άλεσης πλούσιο σε φυτικές ίνες ή λευκό, όπως ψωμάκι ατομικό, ψωμί για τοστ, μπαγκέτα, ελληνική πίτα, αραβική πίτα, σουσαμένιο κουλούρι-, αν και συστήνεται το ψωμί ολικής άλεσης. Δεν επιτρέπονται: το μπριός, το κρουασάν ή το πιροσκί. Δεν επιτρέπεται: η χρήση άλλων αλλαντικών, εκτός από βραστή γαλοπούλα με τις εξής προδιαγραφές: κορεσμένα λιπαρά έως 1% και νάτριο έως 1%.
Τα σάντουιτς / τοστ μπορούν να περιέχουν:
* Λαχανικά όλων των ειδών
* Ελιές χωρίς το κουκούτσι και πάστα ελιάς
* Τυριά (όπως αυτά αναφέρονται στην παράγραφο “Γαλακτοκομικά” παραπάνω)
* Αβγό καλά βρασμένο
* Από λιπαρές ύλες επιτρέπεται μόνο η προσθήκη ελαιολάδου
Επιτρέπεται επίσης η παρασκευή γλυκών σάντουιτς με συνδυασμό των προαναφερόμενων ψωμιών και ως γέμιση 1 κουταλιά της σούπας μέλι ή μέλι με ταχίνι.
Γλυκίσματα
* Κρέμα και ρυζόγαλο σε ατομικές μερίδες των 150γρ. (με περιεκτικότητα σε λίπος γάλακτος έως 4%)
* Χαλβάς σε ατομική μερίδα έως 50γρ.
* Παστέλι σε ατομική μερίδα έως 50γρ.
* Μέλι σε ατομική μερίδα
* Σοκολάτα υγείας και γάλακτος σε ατομική μερίδα έως 30γρ.
Δεν επιτρέπονται: Τσίχλες και καραμέλες.
Ξηροί καρποί
Στα κυλικεία των σχολείων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης επιτρέπονται οι ξηροί καρποί όλων των ειδών, χωρίς προσθήκη αλατιού ή ζάχαρης σε ατομική συσκευασία έως 50γρ. Δεν επιτρέπονται: Οι τηγανισμένοι ξηροί καρποί.
Υγρά τρόφιμα
* Εμφιαλωμένο νερό
* Στα κυλικεία των σχολείων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης επιτρέπονται τα παρακάτω αφεψήματα: χαμομήλι, φασκόμηλο, τσάι του βουνού, χωρίς προσθήκη ζάχαρης ή συνθετικών γλυκαντικών.
* Καφές μόνο για το προσωπικό
Δεν επιτρέπεται: Η διάθεση αναψυκτικών.
Για ποια τρόφιμα ισχύουν ανώτερες τιμές
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Δ/νσης Ελέγχων και Παρατηρητηρίων της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, για ορισμένα από τα τρόφιμα που πωλούνται σε κυλικεία, αναψυκτήρια, καντίνες κ.λπ., εντός δημοσίων και ιδιωτικών σχολείων (δημοτικών, γυμνασίων, λυκείων, ημερήσιων και νυχτερινών), ισχύουν ανώτατες προκαθορισμένες τιμές (Οι παρακάνω τιμές είναι με ΦΠΑ). Ειδικότερα πρόκειται για τα:
α. Σάντουιτς ή τοστ από ψωμί ολικής άλεσης ή λευκό, με τυρί (με προσθήκη ή μη λαχανικών, τομάτας, ελαιολάδου και άλλων) / Τιμή: 1,10€
β. Σάντουιτς ή τοστ από ψωμί ολικής άλεσης ή λευκό με τυρί και γαλοπούλα (με προσθήκη ή μη λαχανικών, τομάτας ελαιολάδου και άλλων) / Τιμή: 1,35€
γ. Απλό αρτοσκεύασμα (σουσαμένιο κουλούρι) σε ατομική συσκευασία 40 γραμμαρίων τουλάχιστον. / Τιμή: 0,40€
δ. Τυρόπιτα – σπανακόπιτα με τυρί φέτα ή κασέρι βάρους 120 γραμμαρίων / Τιμή: 1,10€
ε. Εμφιαλωμένο νερό των 500ml, εγχώριο ή μη, εντός ή εκτός ψυγείου / Τιμή: 0,35€
στ. Φυσικοί χυμοί φρούτων με 100% χυμό (χωρίς πρόσθετη ζάχαρη) σε ατομική συσκευασία 250ml / Τιμή: 0,95€
Σημειώνεται ότι στους χώρους όπου διατίθενται τα ανωτέρω είδη τοποθετείται υποχρεωτικά τιμοκατάλογος, ορατός από τους μαθητές και το προσωπικό του σχολείου, στον οποίο με κεφαλαία και ευανάγνωστα γράμματα αναγράφονται, τουλάχιστον στην ελληνική γλώσσα,
«ΔΙΑΤΙΘΕΝΤΑΙ ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ, ΤΟΣΤ ΑΠΛΟ ΑΡΤΟΣΚΕΥΑΣΜΑ (ΣΗΣΑΜΕΝΙΟ ΚΟΥΛΟΥΡΙ), ΤΥΡΟΠΙΤΑ, ΣΠΑΝΑΚΟ-ΠΙΤΑ, ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ, ΦΥΣΙΚΟΙ ΧΥΜΟΙ, ΣΕ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΕΣ ΤΙΜΕΣ», καθώς και τα είδη του ανωτέρω πίνακα με τις αντίστοιχες τιμές διάθεσής τους.
Κι αν τα παραπάνω δεν τηρούνται;
Οι παραβάτες τιμωρούνται με διοικητικό πρόστιμο ως κάτωθι:
Α. Για έλλειψη τιμοκαταλόγου, χίλια ευρώ (1.000€)
Β. Για υπέρβαση τιμής, χίλια ευρώ (1.000€) ανά είδος
Γ. Για έλλειψη είδους, χίλια ευρώ (1.000€) ανά είδος
Σχετικά με μη τήρηση των ανωτέρω υποχρεώσεων οι καταναλωτές μπορούν να ενημερώνουν ως προς αυτό στην τηλεφωνική γραμμή καταγγελιών της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή «1520».
Ασαφής η νομοθεσία καταγγέλλουν υπεύθυνοι σχολικών κυλικείων
Καθόλου ευχαριστημένοι με τη νομοθεσία περί των επιτρεπόμενων τροφών στα σχολικά κυλικεία, δεν είναι οι υπεύθυνοι λειτουργίας τους, πιστεύοντας ότι στο τέλος της ημέρας περισσότερο περιορίζει τις δυνατότητες τους να προσφέρουν υγιεινές επιλογές στα παιδιά, παρά τις ενισχύουν. Για την ακρίβεια, η κυρία Νίκη Δαμοπούλου, ιδιοκτήτρια της εταιρείας «Daily Bite» που αναλαμβάνει καντίνες σε σχολεία και παράλληλα συνεργάζεται με την αντίστοιχη εταιρεία της Ναταλίας Δραγούμη «Μέλι Γάλα», μας αναφέρει ότι από την εμπειρία της η νομοθεσία είναι ασαφής και θα έπρεπε να αλλάξει. Η ίδια σημειώνει ότι στα ιδιωτικά σχολεία που δραστηριοποιούνται έχουν συμπεριλάβει πολλά βιολογικά τρόφιμα και σνακ, αλλά την ίδια στιγμή υπάρχουν πολλές ακόμη υγιεινές επιλογές που θα ήθελαν να προσθέσουν, που η νομοθεσία δεν τους τις επιτρέπει. Μάλιστα, δηλώνει ότι οι έλεγχοι είναι πιο συχνοί και αυστηροί στα ιδιωτικά σχολεία. Τι ζητάνε, λοιπόν; Διεύρυνση των επιλογών, για να μπορούν να προσφέρουν στα παιδιά περισσότερο θελκτικά σε αυτά σνακ, πάντα πιστοποιημένα και υγιεινά.
Είναι όντως υγιεινά όσα βρίσκουν τα παιδιά στα κυλικεία;
Στόχος της παραπάνω νομοθεσίας ήταν να θέσει τις βάσεις για υγιεινή διατροφή στα σχολεία και γι’ αυτό απαγορεύει ή περιορίζει τη χρήση ανθυγιεινών και παχυντικών συστατικών. Είναι, όμως, όσο υγιεινές πρέπει οι παραπάνω επιλογές και μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι τα παιδιά μας τρέφονται σωστά; Ρωτήσαμε τη γνώμη της ειδικού, της διαιτολόγου – διατροφολόγου Αστερίας Σταματάκη.
«Όταν στο κυλικείο του σχολείου υπάρχουν μόνο τα τρόφιμα που επιτρέπονται από τη νομοθεσία, τότε ο μαθητής έχει πολλές υγιεινές και θρεπτικές επιλογές. Τα φρέσκα φρούτα, τα λαχανικά και οι ξηροί καρποί για παράδειγμα, εφοδιάζουν το παιδί με βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Τα γαλακτοκομικά -που πρέπει να είναι χαμηλών λιπαρών- δίνουν στο παιδί το πολύτιμο ασβέστιο, ενώ καλές επιλογές είναι και τα απλά αρτοσκευάσματα, όπως το σουσαμένιο κουλούρι και τα κριτσίνια, αν και καλό θα ήταν να επιλέγουν τα ολικής άλεσης. Όσο για το σταφιδόψωμο, μπορεί να δώσει γλύκα και ενέργεια».
Για ένα πιο «γεμάτο» σνακ πάλι, η Αστερία Σταματάκη συστήνει τα σάντουιτς με ψωμί ολικής άλεσης, τυρί ή αβγό και λαχανικά. Σχετικά με τα γλυκά, σημειώνει ότι το ρυζόγαλο, το παστέλι και ο χαλβάς είναι καλές επιλογές, που θα δώσουν στο παιδί ενέργεια καθώς και κάποια χρήσιμα θρεπτικά συστατικά. Προσοχή, όμως, όπως τονίζει η ίδια, τα γλυκά δε θα πρέπει να επιλέγονται τακτικά.
Σπιτικό καλαθάκι ή κυλικείο;
Στο μεγάλο δίλημμα των γονιών, η Αστερία Σταματάκη έρχεται να πει ότι σαφώς το σπιτικό σνακ είναι πάντα η καλύτερη επιλογή, αλλά και στα κυλικεία τα παιδιά μπορούν να βρουν θρεπτικά τρόφιμα, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι μιλάμε για τα τρόφιμα που επιτρέπει η νομοθεσία. «Αυτό που πρέπει να κάνουμε ως γονείς είναι να μάθουμε τα παιδιά μας ποια είναι τα υγιεινά τρόφιμα και ποια συστατικά κάνουν καλό. Τέλος, θα πρέπει να τα διδάξουμε ότι δεν υπάρχουν απαγορευμένες τροφές και μια φορά την εβδομάδα μπορούν να επιλέγουν κάτι που τα ευχαριστεί περισσότερο κι ας έχει λίγη ζάχαρη παραπάνω».
