Ήταν το 1948 όταν εκδόθηκε το αιρετικό βιβλίο του Μπορίς Βιαν με τίτλο «Και να καθαρίσουμε του κακομούτσουνους» και η υποδοχή του κάθε άλλο παρά θερμή υπήρξε. Μέσα σε ένα φανταστικό σύμπαν, με φανταστικούς ήρωες, το ζητούμενο γίνεται μιας μορφής ευγονία, μια επιλογή των παιδιών που θα έρθουν στη ζωή με κριτήριο την εξωτερική ομορφιά.
Ποιος θα μπορούσε να το πιστέψει και γιατί άλλωστε, έτσι καθώς ο πλανήτης έβγαινε λαβωμένος από τον 2ο Μεγάλο Πόλεμο, ότι έπειτα από κάποιες δεκαετίες, η ζωή και το μέλλον των πολιτών θα εξαρτιόνταν εν πολλοίς από τα γονίδια ομορφιάς που κληροδοτήθηκαν από τους προπάτορές τους.
Κι όμως, μόλις μια δεκαετία μετά, η έκρηξη της διαφήμισης, που προκάλεσαν η τηλεόραση και ο πολλαπλασιασμός κάθε είδους εντύπων, έθεσε τα θεμέλια για την καθιέρωση των νέων προτύπων της ομορφιάς. Πρότυπα που αλλάζουν, μαζί με τη Μόδα και τα παραφερνάλιά της, πολύ πιο σύντομα απ’ όσο τους προηγούμενους αιώνες.
Είναι αυτή η πλαστική ομορφιά της τηλεόρασης και των glossy εντύπων που αρχίζει ύπουλα να εισβάλλει στην καθημερινότητα, επιβάλλοντας μια νέα ματιά, έναν νέο τρόπο να κοιτάμε οτιδήποτε βρίσκεται απέναντί μας, άνθρωπος, ζώο ή αντικείμενο. Και όσο η τεχνολογία εξελίσσεται τόσο η «ιδανική» ομορφιά θεοποιείται.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, στον κανόνα της ομοιογενούς, ομοιόμορφης ομορφιάς μπαίνουν κάποια στιγμή και τα προϊόντα. Ίδιου μεγέθους, ίδιου σχήματος, λαμπερές κόκκινες ντομάτες. Ισομεγέθη ομοιόχρωμα πορτοκάλια. Τεράστιες κόκκινες φράουλες. Κατάλευκα, χλωμά κοτόπουλα. Ισομεγέθεις τσιπούρες. Ο κατάλογος είναι ατέλειωτος κι ό,τι δεν χωράει στο κουτάκι των προτύπων καταλήγει στα σκουπίδια.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν στις πόλεις ίσως δεν έρθουν ποτέ σε επαφή με τον τόπο όπου παράγεται ένα προϊόν, το φυτό ή το ζώο που το γεννά, μέχρι να ενηλικιωθούν και να πάνε διακοπές σε κάποιο χωριό. Κι αν συναντηθούν, πιθανόν και να τρομάξουν. Όπως δεν θα βρεθούν και κοντά στους ανθρώπους που παράγουν τα προϊόντα τα οποία επιλέγουν από το ράφι του σούπερ μάρκετ. Η ικανή και αναγκαία σύνδεση των κρίκων στη διατροφική αλυσίδα έχει σπάσει και έχει ανεπανόρθωτα τραυματιστεί.
Κάπως έτσι, οι διαφημίσεις συνεχίζουν να δείχνουν ψεύτικα γυαλιστερά προϊόντα στα χέρια ψεύτικων, ηλιοκαμένων πλην απολύτως σέξι παραγωγών, που καταναλώνονται από ψεύτικες οικογένειες φτιαγμένες αποκλειστικά για τα τηλεοπτικά σποτ και τις χάρτινες καταχωρίσεις.
Όμως αυτή η διαφημιστική υπερβολή δεν έμεινε εκεί. Αντίθετα, μέσα από σίριαλ, ταινίες, συνεντεύξεις και φωτογραφίσεις η «απόλυτη» ομορφιά μεταφέρθηκε στον διπλανό μας άνθρωπο, σε εμάς τους ίδιους. Κανείς δεν γερνάει, δεν αποκτά ρυτίδες, δεν έχει ροζιασμένα χέρια, σκασμένο πρόσωπο, κουρασμένο, γερμένο σώμα. Ο ήλιος είναι πάντα λαμπερός, αλλά κανείς δεν ιδρώνει, οι εργάτες στα χωράφια δουλεύουν γελαστοί και τραγουδώντας, τα προϊόντα κατευθείαν από τη γη μπαίνουν στις συσκευασίες τους πεντακάθαρα και καλογυαλισμένα.
Όλα αυτά, μέχρι τη στιγμή που η κρίση μας χτυπά την πόρτα και το ιλουστρασιόν αρχίζει να ξεθωριάζει. Στη νέα τάξη πραγμάτων, εκεί όπου υπάρχει εγρήγορση, όπου μιλάμε για αειφορία και βιωσιμότητα, όπου η κατανάλωση ανήθικων τροφίμων καταδικάζεται, εκεί όπου ο σκεπτόμενος πολίτης γίνεται mainstream και βγαίνει από το περιθώριο, ο σοβαρός, ο πραγματικός παραγωγός αρχίζει να αποκτά τη θέση που του αξίζει.
Είναι κοντά μια δεκαετία τώρα που διάσημοι ανά τον κόσμο σεφ μιλούν για την ομορφιά της ανομοιομορφίας και της «ασχήμιας» των προϊόντων, που οι ίδιοι λερώνουν τα χέρια τους στο χώμα για να καλλιεργήσουν και να παράξουν τα δικά τους μποστανικά, που φωτογραφίζονται μαζί με τους καλλιεργητές οι οποίοι τροφοδοτούν τις κουζίνες τους. Για πρώτη φορά, μετά από πολλές δεκαετίες, βλέπουμε μεγάλες τηλεοπτικές καμπάνιες για προϊόντα, στις οποίες πρωταγωνιστούν -όχι πάντα φυσικά- «πραγματικοί» άνθρωποι, με ροζιασμένα χέρια, αργασμένα από τον ήλιο ή την αλμύρα της θάλασσας πρόσωπα, που κρατούν αληθινά προϊόντα.
Είναι ακόμη νωρίς, σύμφωνοι, όμως έχω την αίσθηση ότι η επανάσταση των πραγματικών, «κανονικών» ανθρώπων έχει ξεκινήσει. Εκείνων που ζουν τη ζωή τους χωρίς ενοχές, photoshop και φίλτρα, που αγαπούν τη φύση και τον άνθρωπο για αυτό που είναι, που ξέρουν ότι το βιώσιμο μέλλον κρύβεται στην αλήθεια.
Διαβάστε ακόμη:
Η παραγνωρισμένη αξία ενός χαμόγελου
Είναι η χωριάτικη σαλάτα το ιερό δισκοπότηρο της ελληνικής κουζίνας;
Η επανάσταση ξεκινάει από τα μικρά, αθόρυβα αλλά με πείσμα και γνώση
