Καθώς ο πληθυσμός του πλανήτη μας αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο, η επιστήμη αναζητά τρόπους για να παράγει τροφή που θα αρκεί για όλους, περιορίζοντας ταυτόχρονο την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα και προστατεύοντας τη φύση. Και έρχεται ξαφνικά μια φινλανδική startup που ισχυρίζεται ότι δημιούργησε μια υπερ-αειφόρο πηγή τροφής από… αέρα κοπανιστό.
Αέρας + ήλιος = φαγητό. Αυτός είναι ο βασικός ισχυρισμός των δημιουργών του Solein. Όπου solein μια σκόνη με χρυσό χρώμα και ήπια γεύση, που θα μπορούσε να παρέχει όλα τα διατροφικά στοιχεία που παίρνουμε από το κρέας, χωρίς όμως το κολοσσιαίο αποτύπωμα άνθρακα.
Οι Pasi Vainikka και Juha-Pekka Pitkänen εργάζονταν για τα βιοκαύσιμα και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο εθνικό κέντρο τεχνικής έρευνας της Φινλανδίας όταν συνειδητοποίησαν ότι είχαν βρει κάτι εντελώς διαφορετικό – αλλά δυνητικά εξίσου σημαντικό στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Οι δυο τους πιστεύουν ότι η εφεύρεσή τους, η Solein, είναι η πιο βιώσιμη πηγή πρωτεΐνης στον κόσμο – και δεν είναι φτιαγμένη από τίποτα άλλο εκτός από τον αέρα και τον ήλιο (εντάξει, και μερικά βακτήρια, και ένα ράντισμα με ιχνοστοιχεία).
Δεν έτυχε, αλλά βρέθηκε
Το Solein μπορεί να ακούγεται φουτουριστικό, αλλά ο Pasi Vainikka επισημαίνει ότι ο μονοκύτταρος οργανισμός στον οποίο βασίζεται, εμφανίστηκε στη Γη πολύ παλιότερα από σχεδόν οτιδήποτε τρώμε σήμερα. «Μπορείς να το βρεις στη φύση, εμείς αυτό κάναμε» ισχυρίζονται οι δύο επιστήμονες.
Το 2014 η ομάδα εργαζόταν σε νέους τρόπους παραγωγής βιοκαυσίμων. Κατάφεραν να αναπτύξουν μονοκύτταρους οργανισμούς και να εξάγουν από αυτούς λάδι, αλλά αυτό που αποδείχθηκε πιο ενδιαφέρον ήταν το υπόλειμμα που έμεινε πίσω, το οποίο ήταν πλούσιο σε αμινοξέα – τα δομικά στοιχεία της πρωτεΐνης. Συνειδητοποίησαν ότι η μέθοδός τους θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή φαγητού, αλλά δεν βρίσκονταν ακόμη σε εκείνο το σημείο – έπρεπε να εντοπίσουν έναν νέο μονοκύτταρο οργανισμό που να ταιριάζει καλύτερα στο εγχείρημα.
Τελικά, το 2018, πήραν ένα δείγμα παγωμένου χώματος από κάπου στη Φινλανδία και χτύπησαν χρυσό. «Είναι σαν μια χρωματιστή πατάτα που ανακαλύφθηκε πρόσφατα ή μια ποικιλία σιταριού ή κάτι τέτοιο», λέει ο Πάσι. «Αλλά τυχαίνει να έχει πλάτος δύο μικρόμετρα (σ.σ. όπου ένα μικρόμετρο ίσον με ένα εκατομμυριοστό του μέτρου), οπότε είναι εξαιρετικά δύσκολο να το παρατηρήσει κάποιος, ακόμη και στο εργαστήριο, εκτός και αν το αναζητεί».
Η καλλιέργεια του Solein μοιάζει λίγο με τη διαδικασία παρασκευής μπίρας. Τα βακτήρια τοποθετούνται σε συσκευή ζύμωσης (ζυμωτήρα), που λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια και ο οποίος τα τροφοδοτεί με νερό και διοξείδιο του άνθρακα που παίρνει από τον αέρα. Το αποτέλεσμα είναι μια σκόνη γεμάτη με πρωτεΐνες, καθώς και θρεπτικά συστατικά όπως η βιταμίνη Β και ο σίδηρος, τα οποία είναι κοινά στα ζωικά προϊόντα.
Πώς δημιοργείται το Solein;
• Ο αέρας γύρω μας περιέχει νερό και διοξείδιο του άνθρακα. Ο ζυμωτήρας τα εξάγει από τον αέρα.
• Διαχωρίζει το νερό σε υδρογόνο και οξυγόνο (το Η και το Ο του H2O) και τροφοδοτεί με το υδρογόνο τα κύτταρα, μαζί με το διοξείδιο του άνθρακα και μερικά πρόσθετα μέταλλα.
• Τα κύτταρα αναπτύσσονται και πολλαπλασιάζονται, παράγοντας πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και λίπη.
• Στραγγίζετε το νερό και έχετε έτοιμο το Solein.
Ο αέρας είναι νόστιμος, vegan, χωρίς γλουτένη και… καλλιεργείται παντού
Το Solein, λέει ο Pasi, έχει μια «ήπια γεύση umami», που οι ειδικοί έχουν ταξινομήσει ως «ουδέτερη». Όταν ετοιμάζεται, έχει ζουμερή, ακόμη και «κρεατώδη» υφή. Και ανεξάρτητα από το πόσο αυστηρή είναι η δίαιτά σας, σας επιτρέπεται η Solein: είναι vegan, χωρίς γαλακτοκομικά, χωρίς γλουτένη και κατάλληλη για όλες τις θρησκευτικές δίαιτες.
Όλα αυτά είναι σημαντικά γιατί, σήμερα, ο τρόπος που παράγουμε τρόφιμα θέτει το κλίμα σε κίνδυνο. Όχι μόνο η γεωργία είναι υπεύθυνη για δισεκατομμύρια τόνους άνθρακα που εισέρχονται στην ατμόσφαιρα, αλλά βλάπτει επίσης την ικανότητα του πλανήτη να απορροφά αυτόν τον άνθρακα, συμβάλλοντας στην απώλεια των δασών. Οι περισσότερες εκπομπές από τη γεωργία προέρχονται από την κτηνοτροφία και η Solein ενώνει μια σειρά πηγών πρωτεΐνης που ανταγωνίζονται για να αντικαταστήσουν το κρέας, όπως σόγια, μπιζέλια, φύκια, μύκητες, κρέας που «καλλιεργείται» στο εργαστήριο και προϊόντα που παράγονται από γενετικά τροποποιημένες πηγές. Ωστόσο, κανένα δεν είναι χωρίς περιβαλλοντικές επιπτώσεις, και η σόγια, ειδικότερα, βρίσκεται στο επίκεντρο για το ρόλο της στην αποψίλωση των δασών. Η Solein, από την άλλη πλευρά, είναι ακόμη πιο αποτελεσματική από τα φυτά στη μετατροπή της ενέργειας σε τροφή, δεν εκπέμπει CO2 και δεν απαιτεί λίπασμα, νερό (εκτός από αυτό που παίρνει από τον αέρα) και σχεδόν καθόλου γη. Δεν είναι ακόμη διαθέσιμο για αγορά, αλλά η ελπίδα του Pasi είναι να νικήσει τη σόγια σε τιμή.
Στην πραγματικότητα, ο Pasi λέει ότι η καλλιέργεια Solein είναι 10 έως 20 φορές πιο αποτελεσματική ανά εκτάριο από την καλλιέργεια σόγιας – ανάλογα με το πού υλοποιείται. Βασικά, μπορείτε να το καλλιεργήσετε οπουδήποτε, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει πηγή ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας. Η Solein μπορεί ακόμη και να θεωρηθεί αρνητική στον άνθρακα «σε επίπεδο συστήματος», λέει ο Pasi, επειδή απελευθερώνει τη γη που θα χρειαζόταν για την καλλιέργεια πρωτεΐνης με τον παλιομοδίτικο τρόπο.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Το ίδιο αλλά ηθικότερο
Η Solar Foods, η εταιρεία πίσω από τη Solein, είναι αποφασισμένη να το εντάξει στην καθημερινή μας διατροφή. Ο πρώτος τρόπος είναι να δοθούν εναλλακτικές λύσεις αντί του κρέατος, που να είναι πιο θρεπτικές από τις διαθέσιμες αυτήν τη στιγμή. «Δύο υπάρχουσες κατηγορίες που γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς είναι τα φυτικά ποτά και τα φυτικά εναλλακτικά κρέατα», λέει ο Pasi, «αλλά δεν περιέχουν εγγενώς ζωική διατροφή όπως σίδηρο, βιταμίνη Β και αμινοξέα. Είμαστε εδώ για να αντικαταστήσουμε αυτά τα προϊόντα».
Ωστόσο δεν είμαστε όλοι έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε μια διατροφή χωρίς κρέας, επιλέγοντας ένα πραγματικά και κυριολεκτικά άγνωστο προϊόν. Έτσι, το Solein στοχεύει επίσης να γίνει ένα συστατικό που χρησιμοποιείται για τον εμπλουτισμό σε πρωτεΐνη άλλων προϊόντων όπως noodles, ψωμιά, αλείμματα, γιαούρτια, δημητριακά, σνακ.
Έχει να κάνει με την επαναστατικοποίηση του φαγητού, χωρίς επαναστατικές πράξεις όμως. Άλλωστε, οι δημιουργοί του δεν προβλέπουν μεγάλες αλλαγές στο πώς θα είναι ένα τυπικό γεύμα τις επόμενες δεκαετίες. Θα είναι «σχεδόν το ίδιο», λένε, «το ίδιο, αλλά τελικά καλύτερο».
Αυτό που θα αλλάξει, πιστεύουν, είναι οι συμπεριφορές μας. Ο ίδιος ο Πάσι -ο ένας εκ των δημιουργών- είναι flexitarian, δεν έχει εγκαταλείψει τελείως το κρέας, αλλά τρώει όλο και λιγότερο. «Αν κάποιος στο μέλλον επιμένει να τρώει “σκοτωμένο” κρέας ή αρμεγμένο γάλα, είναι πιθανόν να φαίνεται ως εξτραβαγκάντσα», λέει. Τα μικρά παιδιά μπορεί να ρωτούν με αποτροπιασμό «σκοτώσαμε πραγματικά ένα ζώο για να πάρουμε το κρέας που τρώμε; Είναι πραγματικά κλεμμένο αυτό το αυγό από ζωντανή κότα;».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Παραγωγή χωρίς καλλιέργεια;
Για τους δημιουργούς του, η μεγαλύτερη αποστολή του Solein είναι ξεκάθαρη: «να αποσυνδέσει την παραγωγή τροφίμων από τη γεωργία». Η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορεί να είναι το πρώτο πράγμα που μας έρχεται στο μυαλό όταν σκεφτόμαστε τη μείωση του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, αλλά η γεωργία είναι στην πραγματικότητα η επόμενη μεγαλύτερη πηγή εκπομπών – υπεύθυνη για περισσότερο CO2 από όλα τα αεροπλάνα, τα αυτοκίνητα και τα κλιματιστικά στον κόσμο συνδυασμένα.
«Έπαθα κατάθλιψη όταν είδα ένα διάγραμμα παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, όπου το 20-30% προέρχεται από το σύστημα τροφίμων», λέει ο Pasi. «Ακόμα κι αν εγκαταστήσετε όλες αυτές τις ανεμογεννήτριες για ηλεκτρική ενέργεια, έχεις κάνει μόνο τα 2/3 της δουλειάς». Το Solein προσφέρει την ελπίδα κάλυψης τουλάχιστον μέρους της αυξανόμενης ζήτησης τροφίμων στον πλανήτη, χωρίς την ανάγκη για γεωργία όπως την ξέρουμε σήμερα. Υπό την προϋπόθεση ότι διαθέτουμε επαρκή ανανεώσιμη ενέργεια για να το πετύχουμε αυτό χωρίς να δημιουργήσουμε ακόμη περισσότερες εκπομπές, θα ήταν μεγάλη νίκη για το κλίμα.
Και ενώ πολλές από τις σημαντικές επιλογές που κάνουμε για το περιβάλλον ανατίθενται στους πολιτικούς που μας εκπροσωπούν, το τι τρώμε παραμένει προσωπικό. «Το φαγητό είναι ένα οικείο θέμα», λέει ο Πάσι. «Εγώ είμαι αυτός που έχω την εξουσία να παίρνω αποφάσεις όταν επιλέγω το γεύμα μου».
Αυτές οι μεμονωμένες επιλογές είναι μια ευκαιρία να οικοδομήσουμε ένα σύστημα διατροφής που μπορεί να αντέξει ο πλανήτης, μειώνοντας την ποσότητα κρέατος που τρώμε. Το πολύ σημαντικό ερώτημα είναι: «Ποια είναι η εναλλακτική; Και είναι αρκετά καλό και νόστιμο για να βρει το δρόμο για το πιάτο μας περισσότερες από μία φορές;»
Τα στοιχεία και οι φωτογραφίες είναι από την επίσημη ιστοσελίδα www.solein.com και τη Solar Foods.
