Το Πήλιο δεν είναι μόνο τα ορεινά χωριά του χιονοδρομικού τουρισμού αλλά ένα βουνό και μια θάλασσα, ένας Βορράς κι ένας Νότος, ο ένας με τη γεύση του δάσους, ο άλλος με την ευωδιά του ιωδίου…
Στην ανατολική εσχατιά της ηπειρωτικής Ελλάδας, το Πήλιο απλώνεται ημικυκλικό σαν αγκαλιά ανάμεσα σε δυο θάλασσες: από την εξωτερική του πλευρά, η ανοιχτή, φουρτουνιασμένη θάλασσα του Αιγαίου, από την εσωτερική, τα γαλήνια, σαν λίμνη, ήμερα νερά του Παγασητικού. Μέσα στη σχετικά περιορισμένη έκτασή του, το Πήλιο συγκεντρώνει όλες τις εναλλαγές της μεσογειακής χλωρίδας, χιονισμένα τοπία, δάση, ελαιώνες, κατάφυτες πεδιάδες, πανέμορφες ακρογιαλιές.
Η περιήγηση, που ξεκινά με μερικά τσίπουρα και θαλασσινούς μεζέδες από τον Βόλο, την πρωτεύουσα του νομού, μέσα σε 10 μόνο λεπτά μπορεί να οδηγήσει τον επισκέπτη από τη θάλασσα στα ορεινά χωριά με τις καστανιές και τους παραδοσιακούς οικισμούς κι από κει πάλι, μέσα σε άλλο ένα 10λεπτο, στα παράλια επίνεια με το ήπιο κλίμα και την απλή αρχιτεκτονική των ψαράδικων σπιτιών. Εδώ, όμως, δεν είναι μόνο το τοπίο που σε κερδίζει αλλά και η ιστορία, που χάνεται στα βάθη του προϊστορικού μύθου. Εδώ έγιναν οι Τιτανομαχίες, εδώ περνούσαν οι θεοί του Ολύμπου τις καλοκαιρινές τους ημέρες, σ’ αυτές τις πλαγιές ο Πηλέας παντρεύτηκε τη Νηρηίδα Θέτιδα για να κάνει μαζί της τον Αχιλλέα, εδώ ο Κένταυρος Χείρων δίδαξε τον Ιάσονα και τον Ασκληπιό και από τα πεύκα του οι Αργοναύτες κατασκεύασαν την Αργώ. Έτσι, λοιπόν, όπως μπλέκονται οι πορείες από τα ψηλά στα χαμηλά, έτσι και οι θαλασσινές συνταγές φτάνουν σε 10 λεπτά στο βουνό, έτσι όπως τα βουνίσια τσιτσίραβλα δεν λείπουν από κανένα θαλασσινό τσιπουρο-τραπέζι.
Βλάχοι, Ρουμελιώτες, Ηπειρώτες, Χαλκιδιώτες, νησιώτες και Μοσχοπολίτες μετανάστες, μαζί και οι αστοί Πηλιορείτες που έχτισαν τις καριέρες τους στη Ρωσία, την Αίγυπτο και τη Μ. Ασία, μαγείρεψαν μια τοπική γεύση που αγαπά κυρίως τα μαγειρευτά, τρελαίνεται για αγριομανίτες, κάστανα, δαμάσκηνα και κυδώνια, μαγειρεύει με ό,τι βγάζει η θάλασσα και το μποστάνι, φτιάχνει με το δικό της ελαιόλαδο ακόμη και τον μπακλαβά, αποθεώνει πίτες, παραπίτια, λαδοπιταστές, τηγανόκλουρες και τηγανόψωμα και ετοιμάζει γλυκά του κουταλιού με όλα τα ήμερα και άγρια φρούτα.
Όσα αξίζει να δοκιμάσεις
*Τα τσιτσίραβλα (βλασταράκια τερέβινθου), πράσινες ντομάτες και βλαστάρια φτέρης τουρσί. Φρέσκα κρίταμα σαλάτα, παρέα με ένα ντόπιο τσίπουρο.
*Τα κυδώνια, τα κάστανα, τις ελιές, το ελαιόλαδο, τα φρέσκα θαλασσινά, τα δαμάσκηνα, τη σκουροπράσινη πιπεριά κέρατο, τα καρύδια, τα αχλάδια, τα λευκόσαρκα ροδάκινα, τα σύκα.
*Το βολιώτικο λουκάνικο από ζυγούρι.
Οι πιο αυθεντικές συνταγές
*Κορφάδες του μποστανιού (ντομάτα, μελιτζάνα, κολοκυθιά) ή άγρια χόρτα με ντομάτα και αβγά στο πήλινο, στον ξυλόφουρνο.
*Μπομπάρι, γεμιστό μοσχαρίσιο έντερο με ρύζι, εντόσθια και μπαχαρικά, στο φούρνο με πατάτες. Στα χασάπικα θα το βρείτε έτοιμο να το ψήσετε στο σπίτι.
*Όλες τις πίτες με το χειροποίητο φύλλο, που την τέχνη του διδάχτηκαν οι Πηλιορείτισσες από τις Βλάχες του κάμπου.
*Τηγανόκλουρα με φέτα ή με πετιμέζι μήλου, για πρωινό.
*Τυρόψωμο και ελιόψωμο.
*Τη στριφτή τυρόπιτα στο τηγάνι.
*Ριγανοκεφτέδες με πατάτα και φρέσκια ρίγανη.
*Το κατσικάκι στο φούρνο με πατάτες που εδώ γίνεται με φρέσκια ντομάτα και ψήνεται στα ξύλα.
*Καλοέρες, γουργουλιάνες, βασιλομανίταρα κι όλα τα μανιτάρια του δάσους, τηγανητά σε κουρκούτι.
*Το αληθινό σπεντζοφάι.
*Γαλοτύρι με ελαιόλαδο σε καψαλισμένο ψωμί.
*Γαρίδες με άγρια χόρτα.
*Κεφτέδες με ντομάτα ή λευκή αλευρόσαλτσα.
*Μοσχαρίσια ουρά με πιπεριές πράσινες και κόκκινες στο φούρνο.
*Κότα γεμιστή με εντόσθια στην κατσαρόλα κοκκινιστή.
*Γλυκό φιρίκι ή καρυδάκι και λικέρ κεράσι.
*Μπακλαβά με καρύδι και ελαιόλαδο.
*Χαλβά με νισεστέ.
*Το ρετσέλι με πετιμέζι.
*Το παστοκύδωνο.
*Τη γλυκιά κολοκυθόπιτα με κανέλα και καρύδια.
Η παρεξήγηση
Το Πήλιο φημίζεται για τη φασολάδα του -που δεν ξεχωρίζει σε τίποτα από τις υπόλοιπες της επικράτειας- και το σπεντζοφάι, που έγινε διάσημο μέσα στον χειμώνα για τουριστικούς λόγους. Το αληθινό σπεντζοφάι είναι ένα γρήγορο φαγητό του καλοκαιριού που έφτιαχνε η αγρότισσα νοικοκυρά με ό,τι μάζευε στην ποδιά της από το μποστάνι: πράσινες, μακριές ντόπιες πιπεριές και καμιά μελιτζάνα. Το σπεντζοφάι γίνεται με ολόκληρες τις ντόπιες πιπεριές, λίγη φρέσκια ντομάτα, λίγο σκόρδο στο τηγάνι και, κυρίως, μόνο με το ντόπιο λουκάνικο από ζυγούρι, μοσχάρι, λίγα μπαχαρικά και κρεμμύδια. Αν δεν είχε λουκάνικο, έβαζε αβγά, κεφτέδες από την προηγουμένη, φέτα ή και τίποτα απολύτως, πέρα από ψωμάκι για τις βούτες.
Τα ΠΟΠ μήλα του Πηλίου
Τα μήλα της Ζαγοράς είναι τα πρώτα στην Ευρώπη που κατέκτησαν Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης, μαζί και το ευρωπαϊκό κοινό. Οι κυριότερες ποικιλίες είναι τα Starkin Delicious, που αποτελούν τον μεγαλύτερο όγκο της παραγωγής, τα πρασινοκίτρινα Golden Delicious, μια παλιά ποικιλία από υποκόκκινα μήλα και, φυσικά, τα φιρίκια που είναι απόλυτα ταυτισμένα με την περιοχή του Πηλίου και τη δεκαετία του ’50 τα θεωρούσαν τους «βασιλιάδες του μήλου». Η νοστιμιά τους οφείλεται στο μικροκλίμα της περιοχής, που δίνει βαρύτερους χειμώνες από άλλες περιοχές με το ίδιο υψόμετρο. Το 1916, 199 Ζαγοριανοί ίδρυσαν έναν από τους πρώτους συνεταιρισμούς, όταν το μήλο αντικατέστησε το τοπικό μετάξι, που ναι μεν έχτισε την οικονομική ακμή και την αρχοντιά της Ζαγοράς αλλά δεν κατάφερε στο τέλος να αναμετρηθεί με το αγγλικό εμπόριο. Με τη μέθοδο της «ολοκληρωμένης παραγωγής», το 1996, το μήλο Ζαγορίν αποκτά Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης και το αυτοκόλλητο που ξεχωρίζει τη δική του, τραγανή, αρωματική ποιότητα. Πρόσφατα, ο συνεταιρισμός τυποποιεί και ένα καταπληκτικό πετιμέζι μήλου, ακολουθώντας την παλιά τοπική συνταγή, με την οποία οι ντόπιες νοικοκυρές συνόδευαν τις ζεστές τηγανίτες τους.
