Σε αυτό το άρθρο θα σας μιλήσω σαν ντόπιος που είμαι. Σαν Θιακός (Ιθακήσιος). Τι είναι η μυρτιά άραγε. Η μυρτιά είναι ένα αιθάλες φυτό με λευκά άνθη, μικροσκοπικούς μαύρους καρπούς και αρωματικά φύλλα σε σχήμα λόγχης που το συναντάμε συχνά στα Ιόνια νησιά. Στην αρχαία Ελλάδα, η μυρτιά ήταν αφιερωμένη στη θεά Αφροδίτη και ήταν συνδεδεμένη με την ομορφιά την αγνότητα και την ανανέωση. Στεφάνια από μυρτιά φορούσαν οι νύφες κατά την τελετή του γάμου, ενώ το φυτό στόλιζε τους ναούς της Αφροδίτης. Στην Ιθάκη η σύνδεση της μυρτιάς με την Οδύσσεια έγκειται στην επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα του, και στην αναγέννηση της οικογένειάς του. Η μυρτιά, θεωρείται ως ένα σύμβολο αυτής της αναγέννησης μετά από την πολύχρονη απουσία του.
Στα χώματά του Ομηρικού Οδυσσέα λοιπόν μερικά μέτρα μακριά από τη σχολή του Ομήρου στο σημείο που ξεκινά η ανηφορική διαδρομή για το ιστορικό χωριό Εξωγή στα Βόρεια του νησιού, αποφάσισε το ζευγάρι της ιστορίας μας, η Πόπη Παγουλάτου και ο Νεκτάριος Βασιλόπουλος παιδιά και τα δυο Θιακών μεταναστών, να στεγάσουν το προσωπικό τους όνειρο δημιουργώντας ένα εστιατόριο που θα βουτά βαθιά στην πηγή της παράδοσης σε έναν τόπο όπου «κάθε βήμα στο χωράφι που χτίστηκε η Μυρτιά ήταν γεμάτο με μυρτιές. Εύκολή λοιπόν η επιλογή ονόματος για το εστιατόριο» μου αναφέρει η Πόπη χαρακτηριστικά. Η ίδια η μυρτιά και η σύνδεση της με τη μαγειρική της Ιθάκης τους οδήγησε σε μια μακροσκελέστατη έρευνα στις απαρχές της μαγειρικής γνώσης του νησιού μέσα από τη μελέτη καταγεγραμμένων συνταγών, επαφές με ανθρώπους του νησιού παραγώγους αλλά και ιστορικούς και περιηγητές. Προπάντων όμως μέσα από την καθημερινή τριβή με τις νοικοκυρές μαγείρισσες. Παλιές και νέες. Γυναίκες που κρατούν ζωντανή τη γαστρονομική λαογραφική κληρονομιά της Ιθάκης.
Η κουζίνα στη Μυρτιά είναι η κουζίνα της Ιθάκης
Πρωταγωνιστικό ρόλο στην έρευνα έπαιξε το πατροπαράδοτο σκεύος, η «Τσερέπα». Η γάστρα των παιδικών μας αναμνήσεων, ένας μικρός κινητός φούρνος, ένα καπάκι (ο κούτελας) που φτιάχνεται από λευκό πηλό και τραγόμαλλο, περιμετρικά ενισχύεται με δυο μεταλλικές στεφάνες και με αυτό σκεπάζουμε το ταψί με το φαγητό μας. Σαν άλλο ξυλόφουρνο καίμε καλά την τσερέπα στη φωτιά μέχρι να πυρώσει έπειτα καθαρίζουμε τη φωτιά δημιουργούμε μια θράκα, σκεπάζουμε με την Τσερέπα το ταψί μας και αφήνουμε το φαγητό να σιγοψηθεί. Διάσημο φαγητό της Ιθάκης είναι το τσερεπάτο κοτόπουλο. Στη Μυρτιά, η τσερέπα κρατά τα ηνία του καταλόγου με το κοτόπουλο, αλλά και τον κόκορα να βγαίνουν από τα σωθικά της πλάι σε μοσχοβολιστά γεμιστά με σάψυχο. Στο κομψό βέβαια αγροτόσπιτο, αυθεντικής επτανησιακής αρχιτεκτονικής με την πλατιά αυλή και τα μεγάλα τραπέζια υπάρχει και ένας μεγάλος ξυλόφουρνος, όπου από τα σπλάχνα του βγαίνει τράγος από τα βουνά του νησιού ψημένος σε φύλλα μυρτιάς, αρνάκι λαδορίγανη αλλά και οι χαρακτηριστικές πίτες του νησιού μια παράδοση που κρατά ζωντανές τις ενετικές επιρροές που σημάδεψαν τη μαγειρική μας. Κρεατόπιτα με γίδα, κρεμμυδόπιτα με ντόπια μυριστικά και ντοματόπιτα εδώ φουρνίζονται καθημερινά. Η Πόπη σαν ανήσυχο πνεύμα που είναι φτιάχνει και ένα διαφορετικό δικό της σαβόρο με μαρινάτο γαύρο και μαύρη σταφίδα, ενώ το μποστάνι της στο πλάι του εστιατορίου την προμηθεύει με όλα τα μυρωδικά του νησιού. Σάψυχο, Λουΐζα, μαντζουράνα, φασκόμηλο. Τα τυριά δε, τα προμηθεύεται από τον τυροκόμο Χρύσανθο Καραβία με το γάλα του να προέρχεται από ζώα που βόσκουν στα βουνά της Ιθάκης, όπως το Κάτσενο. Μια τοπική ράτσα προβάτου.
Ο γαστρονομικός πλούτος της Ιθάκης είναι μεγάλος και αχαρτογράφητος. Η προσπάθεια αυτού του ζευγαριού να διασώσει και να αναδείξει τον πλούτο των υλικών του νησιού είναι πραγματικά συγκινητική. Από τη μαρμελάδα και το λικέρ μυρτιάς μέχρι το σιρόπι και τα μπισκότα από χαρούπι (κούτσουπα τα λέμε στην Ιθάκη) αλλά και το αναψυκτικό που φτιάχνουν οι ίδιοι από αφροξυλιά (κουφοξυλιά), ακόμη ακόμη και το δικό τους Negroni με λικέρ μυρτιά. Η παράδοση του νησιού έχει καταγεγραμμένο στο θυμικό της πως κάθε Θιακιά μαγείρισσα έπρεπε να γνωρίζει και τα 33 διαφορικά είδη άγριων χόρτων και μυριστικών που θα είχε η χορτόπιτα της. Και η ερεύνα για τη διάσωση αυτού του πλούτου είναι καθημερινή ασχολία για την Πόπη και τον Νεκτάριο.
Σε ένα καρτποσταλικό σκηνικό περιτριγυρισμένη από Κυπαρίσσια και ελιές και με συγκλονιστική θέα στην Άτοκο τη Λευκάδα και τις ακτές της Αιτωλοακαρνανίας η Μυρτιά κρατά ζωντανή μια λαογραφική παράδοση με ιστορία αιώνων χάρις στο πείσμα και την αγάπη για τον τόπο τους δυο ανθρώπων που εγκατέλειψαν τις ζωές τους εκτός συνόρων για να αφοσιωθούν στο νησί που τόσο αγαπούν.
info
Μυρτιά, Σχολή Ομήρου δρόμος προς Εξωγή, Σταυρός Ιθάκης, τηλ. 6984308067
Δείτε επίσης
Patio: Αστέρι Michelin με ελληνική ψυχή στη Βουλιαγμένη
