Υπάρχει μια παγκόσμια τάση μείωσης της κατανάλωσης του κρέατος, που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Από τη μια, η χορτοφαγική και η vegan διατροφή είναι μόδα, trend, που πολύς κόσμος ακολουθεί χωρίς να αναλύει πολύ τις αιτίες. Από την άλλη, τίθενται λόγοι υγείας, καθώς πολλοί γιατροί συνιστούν να μετριάσουμε την κατανάλωση του κόκκινου κρέατος, ώστε να μειώσουμε τις πιθανότητες εμφάνισης διαφόρων παθήσεων. Πέρα από τα παραπάνω, τίθεται και ένα ζήτημα ηθικής ευθύνης απέναντι στην κλιματική αλλαγή και στις συνέπειες που έχει στο περιβάλλον η υπερκατανάλωση κρέατος.
Άραγε θα πρέπει να σταματήσουμε να τρώμε κρέας; Η απάντηση των ειδικών είναι «όχι μεν… αλλά». Ουσιαστικά, αυτό που θα πρέπει να εξετάσουμε είναι η ισορροπημένη διατροφή, χωρίς υπερβολές. Παν μέτρον άριστον, άλλωστε, όπως έλεγαν και οι αρχαίοι ημών πρόγονοι!
Ας δούμε ωστόσο αναλυτικά λίγο τα πράγματα, βάσει στοιχείων.
Περιβαλλοντικές επιπτώσεις – Βασανισμός των ζώων
Σύμφωνα με το Κίνημα Slow food, η κατανάλωση του κρέατος τα τελευταία 60 χρόνια αυξήθηκε κατά 550%, ένα ποσοστό που φαντάζει σχεδόν εξωπραγματικό! Ας σκεφτούμε βέβαια την καθημερινότητά μας και πόσο συχνά μπορεί να τρώμε κρέας είτε στο σπίτι μας είτε έξω. Και όσο αυξάνεται η κατανάλωση, τόσο πολλαπλασιάζεται και η παραγωγή, η βιομηχανοποιημένη παραγωγή, η οποία συγκεντρώνεται παγκοσμίως στα χέρια λίγων υπερδυνάμεων που χειρίζονται και εκμεταλλεύονται τη διεθνή κατανάλωση κρέατος.
Έχετε αναλογιστεί πόσο νερό χρειάζεται για να παραχθεί μόλις ένα κιλό κρέας; 15.500! Πέρα από τη σπατάλη νερού, η εκτροφή όλο και περισσότερων ζώων έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή των δασών ενώ τα εργοστάσια που αναλαμβάνουν στη συνέχεια την επεξεργασία και τη διανομή του παράγουν τεράστιες ποσότητες εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Όλο αυτό επηρεάζει σαφώς αρνητικά την κλιματική αλλαγή.
Για να αντεπεξέλθουν στη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση για κρέας, οι βιομηχανίες εφαρμόζουν τεχνικές που δεν είναι καθόλου φιλικές στα ζώα. Ένα μεγάλο ποσοστό του κρέατος που καταναλώνουμε έχει παραχθεί σε συνθήκες βασανισμού, μέσα σε μεγάλες βιομηχανικές μονάδες, όπου τα ζώα μεγαλώνουν στοιβαγμένα, τρώνε πολύ περισσότερο για να μεγαλώσουν σε όγκο ενώ το μέσο όρο ζωής τους δεν ξεπερνά τους μερικούς μήνες στην καλύτερη περίπτωση…
Γι’ αυτό έχουν ξεκινήσει να διερευνώνται και σιγά σιγά να εφαρμόζονται δυο λύσεις με διαφορετικές κατευθύνσεις. Η μια είναι η επιστροφή σε πιο βιώσιμους τρόπους εκτροφής ζώων, όπως παλιά. Η άλλη -που εγείρει διάφορα ερωτήματα- είναι η παραγωγή κρέατος σε εργαστήρια. Πρόκειται για ένα τεχνητό, εργαστηριακό «κρέας», υποκατάστατο του κανονικού. Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ.
Οι λόγοι υγείας
Στην Ευρώπη κατά μέσο όρο καταναλώνουμε 74 κιλά κρέας τον χρόνο ενώ σύμφωνα με τους ειδικούς, μια υγιεινή διατροφή δεν πρέπει να ξεπερνά τα 30 κιλά κρέας τον χρόνο! Ένας υγιής ενήλικας έχει ανάγκη μόλις 500 γρ. κρέας την εβδομάδα! Η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας κόκκινου κρέατος συνδέεται με καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη τύπου Β, υψηλά επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα καθώς και κάποιες μορφές καρκίνου.
Πολύς κόσμος αναγκάζεται να μειώσει την πρόληψη κρέατος -ειδικά κόκκινου- με σύσταση γιατρού, καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα αύξησης καρδιαγγειακής πίεσης και χοληστερίνης ακόμη και σε νέους 30-40 ετών, ενώ είναι αρκετά συχνά τα φαινόμενα εμφάνισης τέτοιων παθήσεων σε παιδιά κάτω των 10 ετών. Πρόκειται συνήθως για περιπτώσεις κληρονομικής φύσεως…
Στα θετικά να αναφέρουμε ότι η νέα γενιά, η Gen Z, έχει την τάση να στρέφεται προς πιο υγιεινές λύσεις διατροφής.
Θετικά του κρέατος για την υγεία
Ο άνθρωπος τρώει κρέας από καταβολής κόσμου. Κανείς δεν είπε ότι πρέπει να σταματήσει να το κάνει. Άλλωστε, η μετριασμένη κατανάλωσή του έχει πολλά θετικά οφέλη για τον οργανισμό μας. Όσοι ακολουθούν μια vegetarian ή vegan διατροφή δύσκολα μπορούν να βρούν φυτικά υποκατάστατα των ζωικών πρωτεϊνών. Οι πρωτεΐνες από κρέας (αλλά και από γάλα, αυγά και ψάρια) είναι πιο πλούσιες και καλύτερα ισορροπημένες σε απαραίτητα αμινοξέα από εκείνες που προέρχονται από φυτικές πηγές και αφομοιώνονται καλύτερα. Η περιεκτικότητα εξαρτάται προφανώς από το κρέας και το τεμάχιο που επιλέγεται, με το εύρος να κυμαίνεται μεταξύ 17 και 23 g ανά 100 g. Το κρέας περιέχει επίσης βιταμίνες της ομάδας Β, συμπεριλαμβανομένης της απαραίτητης Β12. Γνωστή και ως κοβαλαμίνη, παίζει κεντρικό ρόλο στη μεταφορά του οξυγόνου στο αίμα, για την ανοσία και το νευρικό σύστημα. Δεν υπάρχει Β12 στα φυτά, οπότε θα πρέπει να λαμβάνετε συμπληρώματα εάν ακολουθείτε χορτοφαγική διατροφή. Παράλληλα, η κατανάλωση κρέατος μάς προσφέρει το απαραίτητο σίδηρο που χρειαζόμαστε, ενώ έχει τα ζωικά τρόφιμα έχουν και μεγάλη περιεκτικότητα σε ψευδάργυρο. Όποιος δεν τρώει πολύ συχνά κρέας ή είναι vegan ή vegetarian, έχει συχνά θέμα με τις αποθήκες σιδήρου και υποφέρει από ανεμία. Η λύση εκεί είναι συνήθως φαρμακευτική αγωγή… Επιστημονικές έρευνες άλλωστε και των τελευταίων ετών στηρίζουν την κατανάλωση κρέατος -με μέτρο πάντα- για λόγους υγείας και ισορροπημένης διατροφής.
Κοινωνικές επιπτώσεις
Η αύξηση κατανάλωσης κρέατος αποτελεί ένας από τους λόγους για τη μεγάλη αύξηση τιμών των αγροτικών προϊόντων παγκοσμίως. Καθώς τα τελευταία δεν προορίζονται μόνο για την κατανάλωση από ανθρώπους αλλά και για ζωοτροφές και βιοκαύσιμα. Παράλληλα, όλο αυτό το φαινόμενο δημιούργησε ακόμη μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες, Από τη μια, στο φτωχό νότο, τουλάχιστον 900 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε τροφή ή υποσιτίζονται, ενώ στον πλούσιο βορρά, 1,9 δισεκατομμύρια είναι υπέρβαροι.
Ποια είναι η λύση;
Σαφώς και δεν υπάρχει μια ενδεδειγμένη λύση. Ο κάθε άνθρωπος αποφασίζει για τον εαυτό του, με βάση τις συνήθειές του, τις γευστικές του ανάγκες και τα ζητήματα υγείας που τον απασχολούν. Εννοείται βέβαια ότι δεν μπορούμε να μένουμε και εντελώς αμέτοχοι σε όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας. Κάποιοι γίνονται vegan, από μόδα ή ενσυνείδητα. Κάποιοι άλλοι παίρνουν έναν πιο ουδέτερο και ισορροπημένο δρόμο: γίνονται flexitarians. Tι σημαίνει αυτό; Ουσιαστικά είναι μια χορτοφαγική διατροφή που βασίζεται κυρίως στη λήψη φρούτων, λαχανικών και οσπρίων αλλά δεν αποκλείει το κρέας, το ψάρι και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα οποία καταναλώνονται με φειδώ. Εδώ μπορούμε να αναφέρουμε και μια πρόταση από το ίδρυμα EAT, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “The Lancet” το 2019, θέτοντας ένα στόχο να αλλάξει η διατροφή του κόσμου μέχρι το 2050. Εκεί προτείνεται η «πλανητική δίαιτα για την υγεία», σύμφωνα με την οποία, χρειάζεται να μειωθεί στο μισό η παγκόσμια κατανάλωση κρέατος, ζάχαρης και επεξεργασμένων τροφίμων και να διπλασιαστεί η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και ξηρών καρπών.
Από εκεί και πέρα, ο καθένας αποφασίζει για τον εαυτό του…
