Το ζήτημα το θερμοκηπίων, στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής και της αειφόρου παραγωγής, ήταν το θέμα που τέθηκε από τους ομιλητές του 2ου πάνελ του Cantina Academy, τη νέα καινοτόμα σειρά συνεδρίων από το Cantina και το Πρώτο Θέμα, με αντικείμενο: «Διασφαλίζοντας το μέλλον της τροφής», στη Λάρισα. Συντονιστής του πάνελ ήταν ο δημοσιογράφος στο Πρώτο Θέμα, κ. Γιώργος Ευγενίδης.
Οι ομιλητές του 2ου πάνελ με τίτλο «Θερμοκήπια: Κλιματική αλλαγή και αειφόρος παραγωγή» κατέληξαν σε ένα κοινό συμπέρασμα: το μέλλον της αγροτικής παραγωγής περνά μέσα από την κατανόηση του ρίσκου, την υιοθέτηση τεχνολογικών λύσεων και την αλλαγή κουλτούρας.
Υπογραμμίστηκε η ανάγκη ύπαρξης σοβαρών επιχειρηματικών σχεδίων από τον δανειολήπτη, με την ουσία να βρίσκεται στο ρεαλισμό και στη δέσμευση του παραγωγού. Υπήρξε προτροπή για αλλαγή της διατροφικής νοοτροπίας απέναντι στα προϊόντα θερμοκηπίου με έμφαση στη διατροφική τους αξία. Επισημάνθηκε η σημασία της προβλεψιμότητας κόστους στην ενέργεια, με προτάσεις για εργαλεία αντιστάθμισης και πράσινες λύσεις. Τέλος, έγινε αναφορά στο θερμοκήπιο και πώς μπορεί να γίνει περιβαλλοντικά ουδέτερο, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης υποδομών, στρατηγικής και εκπαίδευσης. Όλοι συμφώνησαν ότι το θερμοκήπιο δεν είναι απλώς μια εγκατάσταση, αλλά ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα που απαιτεί όραμα, τεχνογνωσία και επενδυτικό θάρρος.
Α. Αλεξάνδρου: «Υπάρχει ανάγκη για όραμα και κατανόηση του εγχειρήματος από τον δανειολήπτη»
Το λόγο πήρε πρώτος ο κ. Αλκιβιάδης Αλεξάνδρου, Γενικός Διευθυντής – Αγροτική Τραπεζική, Πειραιώς, ο οποίος ανέφερε ότι υπάρχει ανάγκη για όραμα και κατανόηση του εγχειρήματος από τον δανειολήπτη. Ο κ. Αλεξάνδρου ξεκαθάρισε πως «πορτοφόλια υπάρχουν πολλά – με λεφτά, χωρίς λεφτά. Κάποιοι τα βρίσκουν εύκολα, άλλοι δύσκολα. Το θέμα είναι πώς μπορεί να δοθεί λύση». Από την πλευρά του μάλιστα ανέφερε ότι το βασικό εργαλείο για να προχωρήσει μία επένδυση είναι η ύπαρξη ενός επιχειρηματικού σχεδίου. Ενός σχεδίου με αρχή, μέση και τέλος, που παρουσιάζει ρεαλιστικά τόσο το παρόν όσο και το μέλλον του εγχειρήματος. Η τράπεζα, όπως εξήγησε, δεν αξιολογεί μόνο τα οικονομικά μεγέθη, αλλά αναζητά ουσία: συνομιλητές με κατανόηση και ξεκάθαρη εικόνα των επιδιώξεών τους. «Θέλουμε ανθρώπους που ξέρουν γιατί ήρθαν στην τράπεζα, τι θέλουν να κάνουν και πώς θέλουν να το κάνουν». Ο κ. Αλεξάνδρου αναγνώρισε τα παράπονα των μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών για τις δυσκολίες στη δανειοδότηση, αλλά ξεκαθάρισε ότι «οι τράπεζες δεν λειτουργούν ανεξέλεγκτα – υπάρχουν κανονισμοί, εποπτεία και η μνήμη μιας Ελλάδας με 111 δισεκατομμύρια κόκκινα δάνεια».
Ειδικά για τον αγροτικό τομέα και τις θερμοκηπιακές επενδύσεις, δόθηκε έμφαση στη διαχρονική φύση των εγχειρημάτων. «Δεν είναι κεφάλαια εκκίνησης ενός έτους. Μιλάμε για επενδύσεις πενταετίας, δεκαετίας, δεκαπενταετίας», υπογράμμισε. Η συζήτηση έκλεισε με μια αναφορά στις απρόβλεπτες συνθήκες που μπορούν να πλήξουν τέτοιες επενδύσεις: μια απλή νεροποντή μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για έναν μικρό παραγωγό.
Χ. Κατσάνος: «Είναι αναγκαία η αλλαγή αντίληψης για τα θερμοκήπια»
Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο κ. Χρήστος Κατσάνος, Greenhouse & Farm Management Consultant, DKG Group, ο οποίος αναφέρθηκε στις προκαταλήψεις που ακολουθούν τα προϊόντα θερμοκηπίου, επιχειρώντας να καταρρίψει έναν από τους πιο διαδεδομένους διατροφικούς μύθους: ότι τα προϊόντα θερμοκηπίου είναι υποδεέστερα των υπαίθριων. «Δεν μιλάμε απλώς για αγροτικά προϊόντα», τόνισε, «αλλά για τρόφιμα υψηλής διατροφικής αξίας». Εξήγησε ότι η παραγωγή σε θερμοκήπιο, με τον έλεγχο των περιβαλλοντικών συνθηκών, δεν αφαιρεί από το προϊόν τη θρεπτική του αξία. Αντιθέτως, πολλές φορές την ενισχύει.
Ο κ. Κατσάνος υπογράμμισε πως έχει έρθει η ώρα να επαναπροσδιορίσουμε τη θέση των προϊόντων αυτών στη διατροφή μας και στην αγορά, προσεγγίζοντας τον καταναλωτή μέσα από το πρίσμα μιας νέας διατροφικής αντίληψης. Παράλληλα, εξήγησε ότι τα θερμοκήπια προσφέρουν «την πέμπτη εποχή», μια «μόνιμη άνοιξη», που επιτρέπει στα φυτά να αναπτυχθούν με συνέπεια και ποιότητα, ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών. Αυτό όχι μόνο εξασφαλίζει σταθερή παραγωγή, αλλά ενισχύει και την ασφάλεια και θρεπτική ποιότητα των παραγόμενων τροφίμων. Ολοκληρώνοντας, έκανε λόγο για την ανάγκη επένδυσης στον τομέα της προστατευμένης καλλιέργειας, είτε πρόκειται για θερμοκήπια, είτε για άλλες τεχνολογικά εξελιγμένες μορφές παραγωγής.
Β. Ζαχαρής: «Η προβλεψιμότητα είναι το κλειδί. Είναι διαχείριση ρίσκου»
«Ο επιχειρηματίας χρειάζεται εργαλεία αντιστάθμισης και σταθεροποίησης του κόστους, είτε βραχυπρόθεσμα είτε μακροπρόθεσμα» δήλωσε ο Βαγγέλης Ζαχαρής, Business to Business Director στην Protergia.
«Αυτό φυσικά δημιουργεί ανασφάλεια για κάποιον που έχει επενδύσει. Θέλει σταθερότητα. Χρειάζεται εργαλεία για να αντιμετωπίσει το ρίσκο. Τα ρίσκα είναι πολλά στον ενεργειακό χώρο… Ακόμη και το μείγμα της χώρας επηρεάζει, και η αλλαγή στην τιμή της κιλοβατωρας που αλλάζει διαρκώς αποτελεί πρόβλημα για έναν επιχειρηματία», αφού μέσα σε μία μέρα, η τιμή της ενέργειας μπορεί να κυμαίνεται από 0 έως 300 ευρώ τη μεγαβατώρα – ειδικά τα απογεύματα. Στη συνέχεια, τοποθετήθηκε για τη μεγάλη εξάρτηση από το φυσικό αέριο στη θέρμανση των θερμοκηπίων, απαντώντας στο γιατί να συνεχίσουμε με κάτι που είναι κοστοβόρο και απρόβλεπτο.
«Είναι ακόμη ανταγωνιστικό, ειδικά σε ό,τι αφορά τη θερμική ζήτηση των θερμοκηπίων. Όμως, υπάρχουν γεωγραφικοί περιορισμοί. Στη Βόρεια Ελλάδα, όπου υπάρχουν πολλές τέτοιες εγκαταστάσεις συμπαραγωγής, το δίκτυο φυσικού αερίου δεν έχει φτάσει ακόμη παντού. Ένας τρόπος είναι να διευρυνθεί το δίκτυο, ώστε να φτάσει στις περιοχές όπου θα γίνουν επενδύσεις». Ο κ. Ζαχαρής συνέχισε λέγοντας ότι «Ο δεύτερος είναι ο ηλεκτρισμός, όπως είπατε. Ενεργειακές κοινότητες, φωτοβολταϊκά. Όμως και πάλι έχουμε πρόβλημα:Τα φωτοβολταϊκά παράγουν ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τη νύχτα, που χρειάζεται θέρμανση, χρειάζεται κάποια εναλλακτική – για παράδειγμα, μπαταρίες. Όμως, αυτή τη στιγμή δεν είναι οικονομικά βιώσιμη λύση στην Ελλάδα».
Οι λύσεις που πρότεινε ο κ. Ζαχαρής για ένα βιώσιμο το επενδυτικό σχήμα. «Η πίεση από την τροφική αλυσίδα είναι να γίνει το προϊόν πράσινο, ακόμα κι αν από τη φύση του δεν είναι απόλυτα πράσινο. Υπάρχουν τρόποι να αντισταθμίσεις αυτό που μένει. Τουλάχιστον ενεργειακά, το προϊόν να είναι πράσινο. Ένα εργαλείο σε αυτή την κατεύθυνση είναι η εγγύηση προέλευσης ως προς το πράσινο αποτύπωμα της ενέργειας που καταναλώνεται – είτε μιλάμε για ηλεκτρική ενέργεια είτε για φυσικό αέριο». Έκλεισε, λέγοντας πως «Η προβλεψιμότητα είναι το κλειδί. Είναι διαχείριση ρίσκου».
Ν. Κατσούλας: «Το θερμοκήπιο μπορεί να είναι περιβαλλοντικά ουδέτερο»
«Το θερμοκήπιο μπορεί να είναι περιβαλλοντικά ουδέτερο» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Νίκος Κατσούλας, Καθ., Διευθ. Εργαστηρίου Γεωργικών Κατασκευών & Ελέγχου Περιβάλλοντος του Παν. Θεσσαλίας, μιλώντας στο Cantina Academy, τη νέα καινοτόμα σειρά συνεδρίων από το Cantina και το Πρώτο Θέμα, με θέμα «Διασφαλίζοντας το μέλλον της τροφής», στη Λάρισα.
Ωστόσο, όπως παραδέχτηκε δεν είμαστε έτοιμοι για κάτι τέτοιο. «Χρειαζόμαστε μερικά ακόμη χρόνια».
Η βασική πρόκληση εντοπίζεται στο ενεργειακό σκέλος. Το θερμοκήπιο χρειάζεται σταθερές συνθήκες –μια «διαρκή άνοιξη»– με θερμοκρασία και υγρασία ελεγχόμενες.
Επιπλέον, η σύγχρονη τεχνολογία επιτρέπει τον έλεγχο των μικροκλιματικών συνθηκών ώστε να αποφεύγεται η ανάπτυξη εντόμων και ασθενειών, μειώνοντας έτσι την ανάγκη για φυτοφάρμακα.
Κλείνοντας, ο κ. Κατσούλας ανέφερε ότι «το θερμοκήπιο μπορεί να εξασφαλίσει τη σταθερή παραγωγή αφού δεν επηρεάζεται από τις εξωτερικές συνθήκες. Για να γίνει η ανάπτυξη των θερμοκηπίων τα επόμενα χρόνια, πρέπει να υπάρξουν αλλαγές. Το θερμοκήπιο είναι ένα οικοσύστημα, χρειάζεται να γίνει εκπαίδευση, αλλαγή κουλτούρας και οι νέοι να πάρουν ρίσκο να κάνουν επενδύσεις».
