O Νίκος Γκάτσος την έκανε τίτλο της ποιητικής συλλογής του και η ταινία Le grand bleu του 1988 διάσημη στα πέρατα του κόσμου και όχι άδικα…
Το 1ο Authentic big blue & Amorgos Gastronomy week που πραγματοποιήθηκε φέτος τον Σεπτέμβρη στην Αμοργό ήταν η αφορμή να ξαναβουτήξω στο γαλανόλευκο κάλος της, αναθερμαίνοντας τον έρωτά μου μαζί της, αλλά και η αρχή μιας σπουδαίας διοργάνωσης που εύχομαι να γίνει πόλος έλξης στο νησί για ακόμα περισσότερους επισκέπτες. Και, φυσικά, αφορμή για περισσότερες υποδομές που θα τους φιλοξενήσουν. Ό,τι κι αν γράψω για το υπέροχο αυτό νησί μου φαίνεται λίγο. Οι εικόνες της Αμοργού είναι πιο δυνατές από τις λέξεις που μπορούν να την περιγράψουν. Από πού να αρχίσω και πού να τελειώσω. Θα περιοριστώ σε 10 σημεία…
1. Το απέραντο γαλάζιο (Big bleu /Le grand bleu)
Στο πιο βαθύ της παλέτας του μπλε των Κυκλάδων να περιτριγυρίζει την άγρια κι άδολη ομορφιά της Αμοργού και τα απόκρημνα βράχια να δημιουργούν ένα αδιαπέραστο τείχος προστασίας γύρω της. Η πέτρα κι η ξερολιθιά κυριαρχούν παντού, τα κατσίκια κρέμονται στα βράχια, η βλάστηση λιγοστή, οι παραλίες μικρές μα ξελογιάστρες. Η ομώνυμη ταινία μετέφερε την μοναδικότητά της παντού. Ξενοδοχεία, καφέ και πανσιόν έχουν δανειστεί το όνομά τους από τη διεθνή επιτυχία ελληνιστί, αγγλιστί, γαλλιστί. Επόμενο δεν ήταν;
Η αρχόντισσα Χώρα…
2. Η Χώρα της Αμοργού
Σκαρφαλωμένη στη Ν.Α. πλευρά του όρους Προφήτης Ηλίας και σχεδόν κρυμμένη από το οπτικό πεδίο του θεατή όπως την ψάχνει με το βλέμμα από τα Κατάπολα -το λιμάνι του νησιού- σου φανερώνεται στα ξαφνικά ύστερα από 5 χιλιόμετρα στροφών και παραστροφών. Λιτή κι απέριττη, ολόλευκη, με το κάστρο της, σωστή αρχόντισσα μέσα στην απλότητά της, σε μαγεύει με τα στενά της και τα σκαλοπάτια της. Δε χορταίνεις να την περπατάς, να την ανεβοκατεβαίνεις, να την κοιτάς και να τη γεύεσαι στους καφενέδες, τα μπαρ, τα γλυκοπωλεία, τα μεζεδοπωλεία και τα εστιατόριά της.
3. Το Μοναστήρι της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας και η ψημένη
Σκαρφαλωμένο 300 μέτρα πάνω από τη θάλασσα και κολλημένο στα βράχια, το οκταώροφο αυτό αριστούργημα μήκους 40 μέτρων και βάθους μόλις 5, διαθέτει 100 δωμάτια και είναι το σήμα κατατεθέν της Αμοργού. Αξίζει 1000% να ανεβείτε τα 300 σκαλοπάτια του και να το επισκεφτείτε. Για τη μοναδική θέα στο πιο βαθύ μπλε του Αιγαίου, το καλωσόρισμα των μοναχών με ψημένη (το τοπικό ποτό που φτιάχνεται από ρακί με μέλι και μπαχαρικά) και λουκούμι, για την εμπειρία!
Λουκούμι το πατατάτο του Βαγγέλη Μενδρινού
4. Το Πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής και το πατατάτο
Το μεγαλύτερο παραδοσιακό πανηγύρι των Κυκλάδων γίνεται στις 25 Ιουλίου κάθε χρόνο, την παραμονή της γιορτής, και μαζεύει 3.500-4.000 κόσμο που κάθεται και τρώει στα μεγάλα τραπέζια κάτω από τους κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους του περίβολου της εκκλησίας. Το πατατάτο -κατσίκι μαγειρεμένο με πατάτες, πελτέ και μπαχαρικά- είναι το εμβληματικό πιάτο της Αμοργού που μεταξύ άλλων σερβίρεται σε πήλινες γαβάθες. Και ο κύριος Βαγγέλης Μενδρινός, ο εδώ και 43 χρόνια αρχιμάγειρας του πανηγυριού που γνωρίζει τα μυστικά της παρασκευής του στα θεόρατα καζάνια, μεριδοποίησης και σερβιρίσματός του, μαζί με 300 βοηθούς δουλεύουν άοκνα επί 1 εβδομάδα.
5. Το ψωμί και το τυρί
Το καλύτερο ψωμί που μπορείς να δοκιμάσεις είναι οι «Παύλοι», κάτι προζυμένιες φρατζόλες χωρισμένες σε φέτες που, αν δεν καταναλωθούν άμεσα, κόβονται και γίνονται παξιμάδια. Χριστέ μου, νοστιμιά! Πιστοποιημένο τυροκομείο δεν υπάρχει ακόμα στο νησί, μόνο μικρές σπιτικές παραγωγές. Όμως τα κατσίκια περισσεύουν στο νησί κι από το γάλα τους φτιάχνουν υπέροχα τυριά. Δοκίμασα στον Πύργο εξαιρετικά ψωμιά και τυριά δικής τους παραγωγής (ξινομυζήθρα, καυτερή –ένα είδος κοπανιστής– και σκληρό τυρί) κι αγόρασα υπέροχο μελίχλωρο από το Κρεοπωλείο Κουμπάνια στα Κατάπολα που τυροκομεί μια νέα κοπέλα.
Ξεροτήγανα του ονείρου στον “Πύργο”
6. Η γλύκα της Αμοργού
Το μέλι όμως είναι λιγοστό στο νησί. Παρ’ όλα αυτά, το παστέλι, τα ξεροτήγανα και οι λουκουμάδες, όλα τους φτιαγμένα ή περιχυμένα με μέλι είναι από τα πιο νόστιμα που έχω δοκιμάσει ποτέ. Μάλλον είναι η γλύκα που περισσεύει στους ανθρώπους του νησιού. Στην Ταβέρνα Ασκάς στην Αιγιάλη δοκίμασα τους καλύτερους λουκουμάδες μεταξύ άλλων αξιόλογων σπιτικών γλυκών και μαγειρευτών από τα χέρια της κυρίας Ευδοκίας της μαγείρισσας με τα χρυσά χέρια (τηλ. 22850 73333). Στο παραδοσιακό καφενείο-μεζεδοπωλείο «Στον Πύργο» στην Αρκεσίνη, της οικογένειας Ρούσσου, δοκίμασα τα καλύτερα ξεροτήγανα από τα χέρια της γιαγιάς της Βαγγελίτσας, της 25χρονης ιδιοκτήτριας και μαγείρισσας που φτιάχνει κι άλλα υπέροχα γλυκά και μεζέδες (τηλ. 22850 72258). Το αμοργιανό παστέλι αρωματισμένο με κύμινο, που απλώνεται πάνω σε λεμονόφυλλα και κόβεται σε ρόμβους, το βρίσκεις παντού στο νησί στα εντυπωσιακά πολλά γλυκοπωλεία του. Αλλά το καλύτερο ζαχαροπλαστείο κατά τη γνώμη μου είναι το Τρατάρισμα στη Λαγκάδα (τηλ. 22850 73192).
Αρωματικά βότανα από τα “Ιάματα”
7. Τα υπέροχα βότανα
Η πλούσια χλωριδική βιοποικιλότητα φτάνει τα 600 είδη ενδημικών φυτών και βοτάνων. Τα «Ιάματα» του Βαγγέλη Βασσάλου είναι μια μονάδα συλλογής, καλλιέργειας και επεξεργασίας φαρμακευτικών αρωματικών φυτών και βοτάνων που δραστηριοποιείται στο νησί από το 1999 (τηλ. 22850 73060, 6934385258). Η Αegean Herbs είναι μια νεότερη εταιρεία που ασχολείται με τη φυσική καλλιέργεια και την αποξήρανση γηγενών αρωματικών φυτών.
Το παραδοσιακό καφέ-ζυθοεστιατόριο του Πρέκα
8. Τα Καφενεία
Δεν έχω ξανασυναντήσει σε ένα μικρό τόπο τόσα πολλά παραδοσιακά και ζωντανά καφενεία – πολυχώρους όπως θα λέγαμε σήμερα. Το καφε-ζυθεστιατόριο του Πρέκα στα Κατάπολα είναι και καφενές και εστιατόριο-μεζεδοπωλείο και πρατήριο εισιτηρίων. Το καφενείο Χορευτής στα Θολάρια είναι και μανάβικο και μπακάλικο και ταβέρνα με υπέροχα μαγειρευτά. Το καφενείο Πάρβας στη Χώρα -με τη ζωή του Δημήτρη Γιαννακού, του λεγόμενου Πάρβα να έχει γίνει και ταινία- είναι σημείο αναφοράς για καλό μεζέ και πρωινό στη Χώρα της Αμοργού. Το Καφενείο του Μάκη στην Αρκεσίνη, ένα μικρό καφενείο – σύγχρονο μνημείο που επιμένει να κρατά ζωντανή την κοινωνική ζωή των ηλικιωμένων ανθρώπων του χωριού και όχι μόνο.
9. Τα μοναδικά μονοπάτια
Εγώ δεν τα περπάτησα, αλλά όλο το χρόνο επισκέπτες από όλο την κόσμο καταφτάνουν φανατικά στο νησί μόνο και μόνο για να κάνουν ορεινή πεζοπορία και να περπατήσουν τα 8 χαρτογραφημένα μονοπάτια της.
10. Το αμοργιανό νερό
Αμοργιανό είναι το νερό, αμοργιανή κι η βρύση, αμοργιανή κι η κοπελιά που πάει για να γεμίσει, λέει το παραδοσιακό τραγούδι. Και δεν είναι λίγοι αυτοί που ήπιαν το νερό της και ξέχασαν τον τόπο τους, όπως η Κατερίνα του Moon Bar, του one of a kind bar στα Κατάπολα. Ίσως τελικά φταίει το νερό που θα πιεις κι εσύ σαν πας στην Αμοργό και θα κάνουν το νησί και τους ανθρώπους της να σου μείνουν αξέχαστοι.
