Υπάρχει ένας τόπος στην Ελλάδα που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πρότυπο ανθεκτικής γεωργίας; Πόσο δύσκολο είναι να προβλεφθεί το μέλλον της παραγωγής με δεδομένες τις συνθήκες της κλιματικής αλλαγής; Ποιοι είναι εκείνοι οι παράγοντες που δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μια ανθεκτική, αειφόρα παραγωγική δύναμη, με βιώσιμες πρακτικές; Αυτά ήταν μόλις μερικά από τα ερωτήματα που τέθηκαν στο πάνελ με θέμα: «Κτηνοτροφία: Προκλήσεις, καινοτομίες και φυλές».
Στο πάνελ συμμετείχαν ο κ. Χρήστος Κέλλας, Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ο κ. Χαράλαμπος Μπιλλίνης, Πρύτανης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και η Δρ. Ευδοκία Κρυσταλλίδου, Επικεφαλής του Κόμβου Καινοτομίας και Στρατηγικής – MACC, ενώ συντονίστρια ήταν η δημοσιογράφος του Πρώτου ΘΕΜΑτος κα. Γεωργία Σαδανά.
Χρήστος Κέλλας: «Στόχος μας ο πρωτογενής τομέας να είναι βασικός πυλώνας της οικονομίας»
Ο Χρήστος Κέλλας, Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κατά την ομιλία του επισήμανε τον σαφή στρατηγικό προσανατολισμό από την πλευρά της κυβέρνησης προς τη στήριξη του πρωτογενή τομέα.
Όπως σημείωσε ο κ. Κέλλας, «η τελευταία πενταετία ήταν μια περίοδος συνεχών κρίσεων: από την πανδημία της COVID-19 και τον πόλεμο στην Ουκρανία έως τις φυσικές καταστροφές. Σε κάθε βήμα, υπήρξε οικονομική στήριξη προς τους κτηνοτρόφους». Έμφαση έδωσε επίσης στους στόχους που έχουν τεθεί για την προσέλκυση νέων στην κτηνοτροφία, καθώς επίσης και στις δυνατότητες που δίνει η τεχνολογία – π.χ. μέσω drones και τεχνητής νοημοσύνης – η οποία αναμένεται να βελτιώσει την ευζωία των ζώων και την παραγωγικότητα.
Στην κατεύθυνση της ελάφρυνσης του κόστους παραγωγής, ο κ. Κέλλας ανέφερε ότι η κυβέρνηση έχει υλοποιήσει μια σειρά από μέτρα. Αναλυτικότερα:
– Μείωση φορολογικών συντελεστών κατά 50% σε συνεταιρισμούς, κτηνοτρόφους και παραγωγούς, που είναι σε ομάδες παραγωγών, καθώς και όσους κάνουν συμβολαιακή γεωργία.
– Ξεχωριστή φορολογική κλίμακα για όσους έχουν εισόδημα έως 10.000 με φορολογικό συντελεστής 9%.
– Κατάργηση του νόμου Κατρούγκαλου και δημιουργία πέντε ασφαλιστικών κλάσεων.
– Νομοθέτηση της επιστροφής του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο αγροτικό πετρέλαιο, για πρώτη φορά κατά 100%. Οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι θα έχουν δηλαδή επιστροφή 100% για όσο πετρέλαιο καταναλώνουν, 4 φορές τον χρόνο ανά τρίμηνο. Μέχρι τώρα αυτό γινόταν με υπουργικές αποφάσεις
– Μειώσεις ΦΠΑ σε λιπάσματα και ζωοτροφές από το 13% στο 6% και στα αγροτικά μηχανήματα από το 24% στο 13%.
– Ρύθμιση των «κόκκινων δανείων» που αφορά 700 συνεταιρισμούς και 21.000 αγρότες. Θα γίνουν εξατομικευμένες περικοπές και ρυθμίσεις σε μεγαλύτερο διάστημα και σε περισσότερες δόσεις.
Χαράλαμπος Μπιλλίνης: Η καινοτομία στην κτηνοτροφία μπορεί να επηρεάσει την παραγωγικότητα
Σύμφωνα με τον κ. Μπιλλήνη, ο οποίος συμμετείχε στο πάνελ με θέμα «Κτηνοτροφία: Προκλήσεις, καινοτομίες και φυλές», οι καινοτομίες στην κτηνοτροφία είναι κρίσιμες.
«Έχουν ήδη επενδυθεί πολλά χρήματα στον τομέα, όμως χρειάζεται περαιτέρω ανάπτυξη, προκειμένου τα κονδύλια να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά, φέρνοντας ουσιαστικά αποτελέσματα στη Θεσσαλία» τόνισε, συμπληρώνοντας πως η καινοτομία μπορεί να βελτιώσει την παραγωγικότητα των ζώων, την ανθεκτικότητά τους, καθώς και την υγεία τους, μειώνοντας την ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή και βελτιώνοντας την ποιότητα του τελικού προϊόντος για τον καταναλωτή.
Κατά τον ίδιο, σημαντικές καινοτομίες αφορούν τη χρήση αισθητήρων στα ζώα, οι οποίοι παρακολουθούν την κίνησή τους, τη διατροφή, την αναπαραγωγική δραστηριότητα και την υγεία τους, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες στον παραγωγό. Άλλες καινοτομίες περιλαμβάνουν τη χρήση δορυφορικών εικόνων και μετεωρολογικών δεδομένων για την παρακολούθηση βοσκοτόπων, καθώς και εξελιγμένα λογισμικά που επιτρέπουν τον πλήρη έλεγχο μιας μονάδας: από τη θερμοκρασία και τα επίπεδα υγρασίας στους στάβλους, μέχρι τη συμπεριφορά και την κατανάλωση των ζώων, προσφέροντας στον κτηνοτρόφο τη δυνατότητα άμεσης παρέμβασης.
Σύμφωνα με τον κ. Μπιλλίλη, παρά τις δυνατότητες, «η Ελλάδα παραμένει πίσω στην εφαρμογή της καινοτομίας», καθώς όπως δείχνουν τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας του 2024, η χώρα μας κατατάσσεται στην τρίτη κατηγορία -κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Οι σκανδιναβικές χώρες, η Γαλλία και η Γερμανία προηγούνται, ενώ η Ελλάδα μαζί με την Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία βρίσκονται πιο πίσω.
Οι λόγοι, όπως ανέφερε ο κ. Μπιλλίλης σχετίζονται με το γεγονός ότι οι κτηνοτρόφοι και οι αγρότες είναι κατά πλειοψηφία μεγάλης ηλικίας (το 65% είναι άνω των 55 ετών), το μορφωτικό επίπεδο είναι γενικά χαμηλό, ενώ το 85% δηλώνει ότι δεν έχει καμία σχετική εκπαίδευση. Επιπρόσθετα, ελάχιστοι αγρότες έχουν προχωρήσει σε επενδύσεις, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και της αδυναμίας πρόσβασης σε νέες τεχνολογίες.
«Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι οι μονάδες είναι πολύ μικρές. Χρειάζονται συνέργειες, συνεταιρισμοί, και είσοδος νέων ανθρώπων στον κλάδο, οι οποίοι θα έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες. Τα πανεπιστήμια πρέπει να εκπαιδεύσουν τους νέους με βάση τις ανάγκες της αγοράς. Όχι μόνο τις θεωρητικές γνώσεις, αλλά τις πρακτικές δεξιότητες που απαιτεί η σύγχρονη κτηνοτροφία» δήλωσε, κλείνοντας την ομιλία του, ενώ, χωρίς να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες, ανέφερε ότι σύντομα θα παρουσιαστεί ένα νέο πρόγραμμα του Πανεπιστημίου που θα βασίζεται στη βιωματική εκπαίδευση των φοιτητών.
Ευδοκία Κρυσταλλίδου: «Γυναίκες και νέοι στην κτηνοτροφία οι κρυφοί ήρωες και φορείς αλλαγής»
Στην ελληνική κτηνοτροφία υπάρχουν δύο σιωπηλοί πυλώνες, που έμεναν στο περιθώριο, οι νέοι και οι γυναίκες, επεσήμανε μεταξύ άλλων η Δρ. Ευδοκία Κρυσταλλίδου, Επικεφαλής του Κόμβου Καινοτομίας και Στρατηγικής – MACC.
«Οι νέοι και οι γυναίκες είναι οι κρυφοί ήρωες, στην ουσία, της κτηνοτροφίας». Έκανε λόγο για νέους που ασχολούνται με τον κλάδο αλλά συχνά δεν φαίνονται, ενώ διαπίστωσε ότι πολλοί νέοι σπούδαζαν και εκπαιδεύονταν αλλά όταν επέστρεφαν στο στάβλο θεωρούσαν ότι αυτά που μάθανε ήταν πολύ ωραία, αλλά όχι για τα δικά τους».
Η κα. Κρυσταλλίδου ανέφερε πως η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο που οι νέοι μπορούν να κατανοήσουν και να αξιοποιήσουν πλήρως, τονίζοντας πως «για αυτούς είναι το μέλλον» και στάθηκε στη θέση της γυναίκας στο χώρο της κτηνοτροφίας: «Μπαίνοντας σε έναν στάβλο, πρώτα απ’ όλα σαν γυναίκα κρίνεσαι περισσότερο». Ο κτηνοτρόφος «σε κρίνει από την κίνησή σου, πώς θα πιάσεις το ζώο, τι θα κάνεις, πώς θα κινηθείς, πώς θα ντυθείς» και πρέπει, όπως είπε, «να αποδείξουμε ότι μπορούμε να τα κάνουμε και μπορούμε να τα κάνουμε και καλά».
Η κτηνοτροφία, για εκείνη, δεν είναι απλώς ένας παραδοσιακός κλάδος, αλλά «μία επιχείρηση». Και μόνο εκείνοι που την αντιμετωπίζουν ως τέτοια «καταφέρνουν να πάνε μπροστά». Ωστόσο, παρά την τεχνολογική πρόοδο και τις γνώσεις των πανεπιστημίων, υπάρχει ένα κρίσιμο εμπόδιο: «Δεν υπάρχει αυτός που να μεταφράσει τη γνώση των πανεπιστημίων με απλοϊκό τρόπο», σημείωσε, τονίζοντας πως οι αγρότες «θέλουν μια συνεχή υποστήριξη, κάτι παραπάνω». Η ίδια ως πιστοποιημένη γεωργική σύμβουλος, παραδέχτηκε ότι «δεν έμαθα κάτι στην εκπαίδευση», και πως η συμβουλευτική τελικά περιοριζόταν σε «μια υποτιθέμενη συμβουλή» για την εξασφάλιση επιδοτήσεων, και όχι ουσιαστική στήριξη. Επιπλέον, υπάρχουν, όπως είπε, και παραγωγοί που «στην προσπάθειά τους να κάνουν κάτι γρήγορο, με ένα εφήμερο κέρδος, δίνουν κακό όνομα στην κτηνοτροφία».
Κλείνοντας, έδωσε έμφαση στις γυναίκες των συνεταιρισμών. «Υπάρχουν γυναικείοι συνεταιρισμοί που έχουν στα σεντούκια τους παλιές συνταγές, παλιούς τρόπους. Εκεί κρύβεται μια προοπτική που μπορούν να αξιοποιήσουν οι γυναίκες».
Το πάνελ ανέδειξε ότι η ανθεκτική και βιώσιμη κτηνοτροφία στην Ελλάδα απαιτεί συνδυασμό πολιτικής στήριξης, τεχνολογικής καινοτομίας και ανθρώπινου δυναμικού με νέες δεξιότητες, που μπορούν στην πράξη να εφαρμοστούν. Παρά τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες και τις τεχνολογικές δυνατότητες, η ανάπτυξη του τομέα εμποδίζεται από λόγους όπως η γήρανση του αγροτικού πληθυσμού, η έλλειψη εκπαίδευσης και η απουσία ουσιαστικής συμβουλευτικής. Μάλιστα, σε ό,τι αφορά τις γυναίκες και τους νέους υπάρχουν βήματα που πρέπει να γίνουν, αλλά αυτές οι δύο ομάδες αποτελούν βασικό μέρος της αλλαγής.
