Με την άνοιξη να προχωρά γοργά και τη θερμοκρασία να φέρνει όλο και πιο κοντά την υπόσχεση του θέρους, με τα πρώτα τραπέζια να στήνονται πλάι στο κύμα σε νησιά και παραθαλάσσιες περιοχές, οι μέρες που τα τσουγκρίσματα παραδοσιακών αποσταγμάτων, όπως το ούζο, και το τσιμπολόγημα μεζέδων με φόντο χταπόδια που λιάζονται και θέα στο ηλιοβασίλεμα, μοιάζουν να είναι απλά θέμα αντίστροφης μέτρησης.
Πρωταγωνιστές σε τέτοιες στιγμές, το τσίπουρο, η τσικουδιά και βέβαια το ούζο -το πλέον καλοκαιρινό απόσταγμα, συνδεδεμένο τόσο με τους νησιωτικούς προορισμούς της χώρας μας όσο και με παρεΐστικες στιγμές χαράς και ξεγνοιασιάς. Κι αν η Μυτιλήνη είναι το απόλυτα ταυτισμένο με το αρωματικό ποτό νησί, υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι η κοντινή Χίος είχε προηγηθεί στην παραγωγή του ούζου. Όπως και να ‘χει, βρισκόμενοι στο μυροβόλο νησί του ανατολικού Αιγαίου αξίζει, εκτός από το διάσημο λικέρ μαστίχας, να δοκιμάσουμε και τα προϊόντα απόσταξης ιστορικών ποτοποιίων, όπως οι Τέττερης, Κακίτσης, Ψυχής, Απαλαρίνα, Στουπάκης.
Η ποτοποιία Στουπάκη, συμπληρώνοντας φέτος 125 χρόνια ιστορίας, μας υποδέχθηκε στις σύγχρονες εγκαταστάσεις της και μας μύησε στα μυστικά του καζανιστού ούζου, το καμάρι του οικογενειακού αποστακτηρίου ανάμεσα σε μια προσεκτικά διευρυνόμενη γκάμα προϊόντων που παντρεύουν την παράδοση με τις σύγχρονες τάσεις.
Ούζο Στουπάκη: Από τα χάλκινα καζάνια στο ποτήρι μας
Η κληρονομιά που με μεράκι και σεβασμό αναδεικνύει η τέταρτη γενιά της οικογένειας, είναι εκείνη του προπάππου Γιάννη Στουπάκη, με καταγωγή από τη Χίο και τη Σμύρνη, που το 1900 πλάι στην κατοικία του στον Δαφνώνα, στήνει το ελαιοτριβείο και την ποτοποιία του, για τη λειτουργία της οποίας έλαβε άδεια απόσταξης από τους Οθωμανούς.
Σ’ εκείνο το πρώτο αποστακτήριο με τα τρία καζάνια όπου απασχολούνταν όλη η οικογένεια, φτιάχνονταν το ούζο που με γαϊδουράκια μεταφέρονταν μέσα σε μπακίρες -χάλκινες στάμνες που διατηρούσαν σταθερή τη θερμοκρασία του αποστάγματος- σε όλα τα χωριά του νησιού. Δεκαετία προς δεκαετία, η πείρα αυξάνονταν, η παράδοση συνεχίζονταν και η γνώση μεταφέρονταν ως παρακαταθήκη στους νεότερους, όπως έγινε με την ανάληψη των ηνίων από τον Αλέξανδρο Στουπάκη το 1960, ένα από τα επτά παιδιά του προπάππου Γιάννη.
Παρότι το απόσταγμα μαστίχας προστέθηκε στην παραγωγή, το κύριο προϊόν της αποσταγματοποιίας, το επονομαζόμενο «καζανιστό» ούζο με τον χιώτικο γλυκάνισο, συνέχισε να παράγεται με 100% απόσταξη, σταγόνα-σταγόνα σε παραδοσιακά χάλκινα καζάνια, βρίσκοντας τη θέση του και στις αγορές της Αθήνας. Όμως το μεγάλο άλμα ήρθε το 2010 με την επιχείρηση να έχει περάσει στην τρίτη γενιά και τον συνονόματο εγγονό του ιδρυτή ήδη εδώ και δύο δεκαετίες, την οργάνωση της μονάδας και τη μεταφορά στις νέες μεγάλες εγκαταστάσεις, εξοπλισμένες με μεγάλο αριθμό από άμβυκες απόσταξης, σύγχρονες γραμμές παραγωγής κι εμφιάλωσης και ένα εργαστήριο στελεχωμένο από εξειδικευμένο προσωπικό.
Μπορεί τα ξυλοκάζανα να έχουν πλέον αντικατασταθεί από ατμοκάζανα, αλλά τα δύο είδη καζανιστού ούζου που προσφέρει σήμερα η Ποτοποιία Χίου Στουπάκη καθόλου δεν παρεκκλίνουν από την πρώτη εκείνη συνταγή του προπάππου Γιάννη. Είτε 40° αλκοολικών βαθμών είτε 46° και διπλής απόσταξης, ένα από τα ξεχωριστά συστατικά που κάνουν τη γεύση μοναδική είναι σίγουρα ο γλυκάνισος από τα νότια της Χίου, σαν σπόρος στην όψη και όχι αστεροειδής, αλλά πιο πλούσιος σε αιθέρια έλαια, ενώ τα υπόλοιπα μυρωδικά παραμένουν επτασφράγιστο μυστικό.
Τα αποστάγματα που αναδύουν τα αρώματα της χιώτικης γης
Με 15 άτομα προσωπικό πλέον, την ίδια προσήλωση στην παράδοση και σεβασμό στη μοναδικότητα των δώρων της χιώτικης γης, η Ποτοποιία Χίου Στουπάκη συνεχίζει να μας προσφέρει το εκλεκτό απόσταγμα μαστίχας, αλλά και ένα πολύ ιδιαίτερο τσίπουρο, κλασικά λικέρ που απογειώνουν σύγχρονα cocktail και υγιεινά, φυσικά αναψυκτικά που φέρνουν τη γεύση του αγαπημένου νησιού στις πιο απλές και καθημερινές στιγμές.
Ξεκινώντας από τον ταυτισμένο με το νησί ρητινώδη χυμό των μαστιχόδεντρων και από τα 100% απόσταξης λικέρ μαστίχας Ομηρικό και Miss Tic, κάθε σταγόνα μοιάζει σαν αληθινή έκρηξη γεύσης με μακρά αρωματική επίγευση, συμπυκνώνοντας την οικογενειακή και τη χιώτικη παράδοση. Τη διαφορά κάνει η χρήση καθαρής μαστίχας και όχι μαστιχέλαιου, την οποία προμηθεύονται από τον Συνεταιρισμό Μαστιχοπαραγωγών Χίου, προκειμένου να διασφαλίζεται η σταθερά ανώτατη ποιότητα.
Εξαιρετικό και το λικέρ μανταρινιού One Drop, στην απόσταξη του οποίου πρωταγωνιστεί το έτερο διάσημο προϊόν του νησιού, τα γεμάτα άρωμα ΠΟΠ μανταρίνια Citrus Deliciose Tenore, που κάνουν κάθε γουλιά και μια βόλτα στα στενά δρομάκια του χιώτικου Κάμπου. Και τα παραπάνω λικέρ, όπως κι εκείνο που συνδυάζει την ευωδιά της μαστίχας και του τριαντάφυλλου, είναι ιδιαίτερα αγαπητά στην Ιταλία και την Ισπανία, δύο από τις 15 περίπου χώρες στις οποίες εξάγονται τα αποστάγματα Στουπάκη, με τη Βουλγαρία να δείχνει προτίμηση στο ούζο διπλής απόσταξης και τη Γερμανία στο τσίπουρο. Πρόκειται για το μονοποικιλιακό Μαύρο Ρόδο από Μαύρο Μοσχάτο Τυρνάβου (Μοσχάτο Αμβούργου), χωρίς γλυκάνισο, που αποστάζεται σε μικρά χάλκινα καζάνια με αρώματα τριαντάφυλλου και νύξεις σταφίδας και ξερού σύκου να διανθίζουν τον ήδη αρωματικό χαρακτήρα της ποικιλίας.
Όσο για την τόσο ωφέλιμη για τον οργανισμό κατανάλωση επαρκούς ποσότητας νερού καθημερινά, γίνεται πραγματική απόλαυση με τα ανθρακούχα μαστιχόνερα MASTIHO -σκέτο, με μανταρίνι ή τριαντάφυλλο-, αποτελώντας όπως και η μαστιχολεμονάδα με τζίντζερ, μια γευστική έκρηξη δροσιάς, τόσο ευπρόσδεκτη όσο πλησιάζει το καλοκαίρι.
Η πρωτότυπη λαογραφική αφήγηση
Αν η οργανωμένη ξενάγηση στις σύγχρονες εγκαταστάσεις του οικογενειακού αποστακτηρίου είναι ένα ταξίδι στον κόσμο των παραδοσιακών χιώτικων αποσταγμάτων, τότε η συμπληρωματική περιήγηση στο μικρό λαογραφικό μουσείο της Ποτοποιίας Στουπάκη, ολοκληρώνει με τον ιδανικότερο τρόπο το ταξίδι από το παρελθόν στο σήμερα, γίνεται ένα αφήγημα παμπάλαιων παραδόσεων που συγκινούν ως τις μέρες μας.
Ο ιδιότυπος μουσειακός χώρος δεν είναι άλλος από εκείνον όπου ξεκίνησε το τολμηρό εγχείρημα στην αυγή του 20ού αιώνα ο προπάππος Γιάννης, μια ιδέα που γεννήθηκε 15 χρόνια πριν, προκειμένου να αξιοποιηθεί η παλιά μονάδα απόσταξης. Ο αυθεντικός εξοπλισμός, παλιά αντικείμενα-οικογενειακά κειμήλια και έπιπλα εποχής, αφηγούνται κατά ένα μέρος την ιστορία της συγκεκριμένης αποσταγματοποιίας, ενώ αναβιώνουν τις εργασίες του παλαιού ελαιοτριβείου, ζωντανεύουν την αίθουσα ενός σχολείου, γίνονται αναφορά στον τρόπο ζωής και τις συνήθειες μιας εποχής που αν και μακρινή, μας έχει ευτυχώς κληροδοτήσει την αυθεντική της γεύση.
