Τα μικροπλαστικά, αυτά τα μικροσκοπικά πλαστικά σωματίδια, των οποίων το μέγεθος δεν ξεπερνά τα 5 χιλιοστά, έχουν καταφέρει να κατακλύσουν το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων και των τροφών και ποτών που καταναλώνουμε καθημερινά.
Παρόλο που η έρευνα για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των μικροπλαστικών στην υγεία του ανθρώπου βρίσκεται σε εξέλιξη, και ενώ δεν υπάρχουν μετρήσεις για «ασφαλείς» ποσότητες αυτών στον οργανισμό μας, μια μελέτη του New England Journal of Medicine (NEJM) που δημοσιεύτηκε το 2024 συνδέει την παρουσία των μικροπλαστικών στην αρτηριακή πλάκα με τον αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων.
Οι ερευνητές έχουν συνδέσει την έκθεση σε μικροπλαστικά και νανοπλαστικά με την εμφάνιση φλεγμονών, με την ανοσολογική απορρύθμιση και με διαταραχές στον μεταβολισμό.
Παρόλα αυτά, η έρευνα για τις πραγματικές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, αφού δεν υπάρχουν καθορισμένα «όρια» ασφαλείας. Όμως, το ότι δεν υπάρχουν «όρια», δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κίνδυνοι.
Προκειμένου οι αναγνώστες να καταλάβουν από πού μπορεί να προέρχεται η έκθεση σε μικροπλαστικά, η έρευνα παρουσιάζει μία λίστα με τρόφιμα και ποτά, στα οποία υπάρχει καταγεγραμμένη η παρουσία τους -από το χαμηλότερο ώς το υψηλότερο φορτίο ανά μερίδα.
Ωστόσο, το θέμα δεν είναι μόνο ο αριθμός των σωματιδίων. Οι ερευνητές μετρούν την ποσότητα πλαστικού περιέχεται στα τρόφιμα και όχι -ακόμα- τις βλάβες μπορεί να προκαλέσει.
Μικροπλαστικά: ποιους κινδύνους κρύβει η λέξη «micro»
Σε αυτό το σημείο η έρευνα γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρουσα: Στην τοξικολογία, είναι σύνηθες να παρατηρείται αυτό που είναι γνωστό ως καμπύλη απόκρισης δόσης σε σχήμα U, δηλαδή χαμηλές δόσεις ορισμένων ουσιών μπορούν να έχουν δυσανάλογες επιδράσεις (όπως και οι υψηλές δόσεις), ειδικά όταν πρόκειται για ενδοκρινικούς διαταράκτες ή φλεγμονώδεις παράγοντες (π.χ. καταστάσεις κατά τις οποίες το σώμα αντιδρά σε μια ασθένεια, τραυματισμό ή κάτι ξένο, όπως μικρόβια ή τοξικές χημικές ουσίες).
Ο Δρ. Raffaele Marfella, κύριος συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε: «Αυτή η έννοια είναι σημαντική όταν εξετάζουμε την έκθεση σε μικροπλαστικά, ιδιαίτερα όσον αφορά στη φλεγμονή των αγγείων και στις συστημικές ανοσολογικές αποκρίσεις. Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι η χρόνια έκθεση, ακόμα και σε χαμηλά επίπεδα μικροπλαστικών και νανοπλαστικών -όπως πολυαιθυλένιο και πολυβινυλοχλωρίδιο- μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων».
Ακόμα δεν έχουμε διαπιστώσει τι πραγματικά σημαίνει η λέξη «micro» όταν αναφερόμαστε σε χρόνια έκθεση. Αλλά το να γνωρίζουμε σε ποιες περιπτώσεις μπορούν να εμφανιστούν τα μικροπλαστικά στο πιάτο μας, είναι ένας έξυπνος τρόπος για να ξεκινήσουμε.
Είτε μιλάμε για μία μικρή γουλιά, είτε για μία μικρή μπουκιά, αυτές είναι ορισμένες από τις πλέον καταγεγραμμένες πηγές έκθεσης σε μικροπλαστικά στη διατροφική αλυσίδα.
7 τρόφιμα και ποτά με το μεγαλύτερο ποσοστό μικροπλαστικών
1. Θαλασσινό αλάτι: περιέχει 0,4-5,8 σωματίδια ανά κουταλάκι του γλυκού (5 γρ.)
Λόγω της ρύπανσης των ωκεανών, έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη μικροπλαστικών στο θαλασσινό αλάτι. Μελέτη του 2023, που ανέλυσε 13 ευρωπαϊκές μάρκες, εντόπισε επίπεδα από 74 έως 1.155 σωματίδια ανά κιλό, με τα παραδοσιακά συγκομισμένα άλατα να περιέχουν σημαντικά λιγότερα επίπεδα. Ο πιο κοινός τύπος πλαστικού είναι το τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο (PET), που χρησιμοποιείται για την κατασκευή πλαστικών μπουκαλιών. Αν και οι επιπτώσεις στην υγεία παραμένουν ασαφείς, το θαλασσινό αλάτι μπορεί να συμβάλλει στη συνολική έκθεση.
Τι να προτιμήσετε: Επιλέξτε ορυκτό αλάτι ή ροζ αλάτι Ιμαλαΐων, που είναι λιγότερο πιθανό να έχουν μολυνθεί από σύγχρονα μικροπλαστικά. Εν τούτοις, εάν συνεχίσετε να επιλέγετε θαλασσινό αλάτι, προτιμήστε μάρκες με παραδοσιακές μεθόδους συγκομιδής ή εταιρείες που υπόκεινται σε ανεξάρτητο έλεγχο ποιότητας.
2. Μπύρα: περιέχει από 2 έως 79 σωματίδια ανά λίτρο
Μικροπλαστικά έχουν ανιχνευθεί σε διάφορα δείγματα μπίρας, που προήλθαν είτε μέσω μολυσμένων πηγών νερού ή κατά τη διαδικασία της ζυθοποίησης. Μια μελέτη σε 24 γερμανικές μάρκες μπίρας εντόπισε ίνες, θραύσματα και κοκκώδη υλικά σε όλα τα δείγματα, με μετρήσεις από 2 έως 79 σωματίδια ανά λίτρο. Αντίστοιχη μελέτη στο PLOS ONE βρήκε μικροπλαστικά σε όλες τις 12 μάρκες μπίρας που εξετάστηκαν σε ΗΠΑ και Καναδά.
Τι να προτιμήσετε: Στηρίξτε τοπικές μικρές ζυθοποιίες που δίνουν έμφαση στη βιωσιμότητα και χρησιμοποιούν φιλτραρισμένο νερό. Ο περιορισμός της κατανάλωσης μπίρας και η ενυδάτωση με φιλτραρισμένο νερό μπορούν, επίσης, να μειώσουν τη συνολική έκθεση.
3. Εμφιαλωμένο Νερό: περιέχει από 325 έως 10.000 σωματίδια ανά λίτρο
Μελέτες δείχνουν ότι το εμφιαλωμένο νερό μπορεί να περιέχει σημαντικό αριθμό μικροπλαστικών, προερχόμενων κυρίως από τη συσκευασία και τη διαδικασία εμφιάλωσης. Δείγματα εμφιαλωμένου νερού περιείχαν κατά μέσο όρο 325 σωματίδια ανά λίτρο, με κάποια να φτάνουν τις 10.000.
Τι να προτιμήσετε: Προτιμήστε φιλτραρισμένο νερό βρύσης, αποθηκευμένο σε δοχεία από ανοξείδωτο ατσάλι ή γυαλί. Ποτέ μην πίνετε νερό από πλαστικό μπουκάλι που έχει εκτεθεί στον ήλιο.
4. Οστρακοειδή: περιέχουν από 7,6 ώς 10,7 σωματίδια ανά γραμμάριο (γαρίδες), και περίπου 1,4 ανά γραμμάριο (στρείδια)
Οστρακοειδή όπως οι γαρίδες, τα μύδια, οι αχιβάδες και τα στρείδια είναι φίλτρα τροφοδοσίας και συσσωρεύουν μικροπλαστικά, τα οποία στη συνέχεια μεταφέρονται στον καταναλωτή.
Τι να προτιμήσετε: Μπορείτε να διευρύνετε τις πηγές πρωτεΐνης σας, επιλέγοντας φυτικές πρωτεΐνες, όπως πουλερικά και ψάρια, από πηγές με χαμηλότερη μόλυνση. Μελέτες έδειξαν ότι ψάρια και θαλασσινά από την Αυστραλία περιέχουν λιγότερα μικροπλαστικά.
5. Ρύζι: περιέχει έως 13 μικρογραμμάρια πλαστικού ανά 100 γραμμάρια προ μαγειρεμένου (στιγμιαίου) ρυζιού, ή 3 έως 4 μικρογραμμάρια ανά 100 γρ. πλυμένου ρυζιού
Το ρύζι, αν και φαίνεται «καθαρό», περιέχει πλαστικά όπως πολυαιθυλένιο, πολυπροπυλένιο και PET στο 95% των δειγμάτων. Το στιγμιαίο ρύζι περιέχει τέσσερις φορές περισσότερο πλαστικό από το απλό, φτάνοντας τα 13 μικρογραμμάρια ανά 100 γραμμάρια.
Τι να προτιμήσετε: Επίλεξε ρύζι χύμα ή ελάχιστα επεξεργασμένο και ξεπλύνετέ το καλά πριν το μαγείρεμα. Αποφύγετε το στιγμιαίο και επιλέξτε βιολογικές ποικιλίες για μειωμένη έκθεση σε μικροπλαστικά και καλύτερη μεταβολική υγεία.
6. Μήλα και καρότα: έως 44,6 εκατ. σωματίδια ανά μήλο / έως 14,7 εκατ. ανά 150 γραμμάρια καρότου
Τα μικροπλαστικά δεν περιορίζονται στην επιφάνεια, αλλά απορροφώνται και από τους ιστούς των φυτών. Μια μελέτη του 2020 διαπίστωσε ότι μήλα και καρότα είχαν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις, με τα μήλα να είναι πρώτα μεταξύ των φρούτων και τα καρότα πρώτα μεταξύ των λαχανικών.
Τι να προτιμήσετε: Επιλέξτε χύμα προϊόντα, από τοπικές γεωργικές καλλιέργειες. Πλύνετε καλά τα φρούτα και τα λαχανικά και, ει δυνατόν, καθαρίστε τα. Η επιλογή εποχικών και βιολογικών προϊόντων μειώνει τη μακροχρόνια έκθεση σε μικροπλαστικά.
7. Τσάι: 1 φακελάκι περιέχει έως 11,6 δισεκατομμύρια σωματίδια
Ορισμένα φακελάκια τσαγιού, όταν βράζουν, απελευθερώνουν στο ρόφημα δισεκατομμύρια μικροπλαστικά και νανοπλαστικά.
Τι να προτιμήσετε: Επιλέξτε το λεγόμενο «τσάι του βουνού» ή τσάι σε βιοδιασπώμενη συσκευασία.
Τέλος, η έρευνα υπογραμμίζει πως η μείωση της έκθεσης στα μικροπλαστικά απαιτεί τη λήψη συνειδητών αποφάσεων ως προς τα ποτά και τρόφιμα που καταναλώνουμε. Επιλέγοντας εναλλακτικές με χαμηλότερο κίνδυνο επιμόλυνσης και στηρίζοντας βιώσιμες πρακτικές, συμβάλλουμε στην προστασία τόσο της υγείας μας όσο και του περιβάλλοντος. «Σε μία εποχή όπου το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται διαρκώς, η ενημέρωση σάς δίνει την ευκαιρία να λαμβάνετε αποφάσεις που ενισχύουν τη ζωτικότητα και παρατείνουν τη μακροζωία σας» καταλήγουν οι ερευνητές.
Διαβάστε επίσης:
Θερμοκήπια: Επηρεάζεται η γεύση και η θρεπτική αξία; – Ένας ειδικός εξηγεί
Διατροφή μετά το Πάσχα: Πώς να επιστρέψετε στις σωστές διατροφικές σας συνήθειες
