Θα μπορούσαν άραγε στο μέλλον οι αστικές γειτονιές στη χώρα μας να παράγουν σε μία σταθερή βάση αυτοχθονίας και αυτοσυντήρησης τη δική τους τροφή; Ή τις δικές τους πρώτες ύλες από καλλιέργειες που χωρούν να αναπτύσσονται οργανωμένα και να δίνουν καρπούς ακόμα και σε ένα ασφυκτικά δομημένο περιβάλλον; Ο δήμος Νεάπολης Συκεών στη Θεσσαλονίκη, αν και ένας από τους πλέον πυκνοκατοικημένους δήμους στην Ελλάδα, απαντά με βεβαιότητα πως ναι!
Σε μια έκταση μόλις ενός στρέμματος γης στην περιοχή Στρεμπενιώτη ο εν λόγω Καλλικρατικός δήμος (βορειοανατολικά της Θεσσαλονίκης) δημιουργεί το πρώτο βρώσιμο δάσος στην χώρα μας φυτεύοντας πάνω από 700 δέντρα και φυτά. «Μπορεί αυτός ο χώρος να φαντάζει πολύ μικρός» λέει η αντιδήμαρχος Πρασίνου και Περιβάλλοντος, κ. Παρή Γενίτσαρη, «ωστόσο θα επέμβει καθοριστικά και στο μικροκλίμα της περιοχής αλλά και στις ανάγκες των δημοτών μας». Στόχος του δήμου, όπως με ενημερώνει, ήταν «αφ’ ενός να μπει στο παιχνίδι της περιβαλλοντικής ανάπλασης ο παράγοντας βιοποικιλότητα και αφ’ ετέρου να δημιουργηθεί ένας ισχυρός πόλος έλξης νέων ανθρώπων που πασχίζουν να έρθουν σε επαφή με τη φύση παρ’ ότι ζουν μέσα σε ένα πνιγερό αστικό περιβάλλον». Κοινός παρονομαστής σε όλα αυτά; Η συγκομιδή και ο διαμερισμός των καρπών αυτής της ιδιότυπης δασικής έκτασης, διαδικασίες που «ούτως ή άλλως» όπως μου εξηγεί η κ. Γενίτσαρη «συνοδεύονται μέχρι στιγμής από πλήθος πιθανών σεναρίων». Ισχυρότερο όλων, η διανομή της σοδιάς στις ασθενέστερες κοινωνικά και οικονομικά τάξεις μέσω του κοινωνικού παντοπωλείου του δήμου.
Από την άλλη, οι αγροτικές εργασίες (από το κλάδεμα και τη λίπανση μέχρι τη συγκομιδή) θα είναι υπόθεση πρωτίστως των εργαζομένων στο τμήμα Πρασίνου του δήμου (εκπαιδεύονται πάνω σε αυτό), δευτερευόντως των ίδιων των κατοίκων της περιοχής αλλά ενδεχομένως και των παιδιών των γειτονικών σχολείων που συμμετείχαν άλλωστε και στη φύτευση των δέντρων. Ένα γαϊτανάκι ποικίλων κοινωνικών και κοινοτικών αλληλεπιδράσεων που φέρνει στο κέντρο του το αίτημα για επιστροφή στη φύση!
Ένα δάσος διαφορετικό απ’ όλα τ’ άλλα
Μπορεί η πρωτοβουλία του βρώσιμου δάσους να ανήκει στο δήμο Νεάπολης Συκεών, όμως για την υλοποίηση του project υπεύθυνη είναι η περιβαλλοντική οργάνωση Mamagea, η οποία δραστηριοποιείται στους τομείς της βιώσιμης αρχιτεκτονικής και της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. «Στηριχτήκαμε στις αρχές της Περμακουλτούρας, της εφαρμοσμένης δηλαδή επιστήμης που στοχεύει στο σχεδιασμό ενός αειφόρου πλάνου ζωής» μου εξηγεί ο κ. Περικλής Χατζηνάκος, διευθυντής της Mamagea και συμπληρώνει: «Στόχος μας εδώ, η δημιουργία ενός κοινοτικού τροφοπαραγωγικού αλσυλλίου εντός αστικού περιβάλλοντος στο οποίο η σχολική κοινότητα αλλά και η ευρύτερη γειτονιά θα παίζουν σταθερά πρωταγωνιστικό ρόλο».
Έτσι λοιπόν πριν από μερικές εβδομάδες, μια ηλιόλουστη Κυριακή, μικροί και μεγάλοι, γονείς, παιδιά και εκπαιδευτικοί από το 5ο Γυμνάσιο Νεάπολης Συκεών καθώς και άνθρωποι της γειτονιάς έδωσαν ραντεβού στη χωμάτινη έκταση του δήμου με τους ανθρώπους της Mamagea και της τοπικής αυτοδιοίκησης προχωρώντας σε φυτεύσεις δέντρων (κερασιές, συκιές, βερικοκιές, αχλαδιές κλπ.), θάμνων (κουμαριές, γκότζι μπέρι, σμέουρα, ιπποφαές κλπ.), αρωματικών (π.χ. δεντρολίβανο, δυόσμος, φασκόμηλο, θυμάρι, ρίγανη) αλλά και αρκετών οπωροκηπευτικών (όπως μαρούλια, σκόρδα, λάχανα, κρεμμύδια, γλυκοπατάτες, κουνουπίδια και μπρόκολα). «Τώρα» λέει ο κ. Χατζηνάκος «μιας και δεν έχει ακόμα μεγαλώσει το φύλλωμα των δέντρων αρκετά υπάρχει χώρος για να αναπτυχθούν οι καλλιέργειες των λαχανικών μας. Έτσι, και ενώ μακροπρόθεσμα περιμένουμε να αποδώσουν τα δέντρα που έχουμε φυτεύσει (όπως και κάποιοι θάμνοι που πολλοί εξ αυτών ήδη αποδίδουν καλλιεργητικά), πολύ πιο σύντομα -σχεδόν άμεσα- θα αρχίσουμε να συλλέγουμε τα πρώτα λαχανικά μας. Από την άλλη, σε 5 με 10 χρόνια θα αρχίσουμε να αφαιρούμε τις δασικές μας καλλιέργειες, καθώς πιστεύουμε πως μέχρι εκείνη τη στιγμή θα έχουν ήδη διαμορφώσει τις ιδανικές συνθήκες για τα υπόλοιπα τροφοπαραγωγικά φυτά: θα τους έχουν προσφέρει δηλαδή σκιά αλλά και χρήσιμη οργανική ύλη, στοιχεία αναγκαία για την ανάπτυξή τους».
Στην ίδια έκταση αναμένεται να προστεθούν ακόμα ένα ειδικά διαμορφωμένο κιόσκι, κομποστοποιητές, ροές ανακύκλωσης, ενώ σύμφωνα με την αντιδήμαρχο Πρασίνου «στόχος του δήμου είναι το βρώσιμο δάσος να αποτελέσει και ένα μικρό κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και να διαμορφωθεί εν μέρει και ως χώρος αναψυχής, βόλτας και απόδρασης των δημοτών από την γκρίζα καθημερινότητα της πόλης».
