Δείπνο στη βυζαντινή Θεσσαλονίκη, ένα ξεχωριστό ημερολόγιο

Πώς θα ήταν ένα μεγάλο οικογενειακό τραπέζι στη γιορτή του Αγίου Δημητρίου στη βυζαντινή Θεσσαλονίκη; Ο αρχαιολόγος-ιστορικός Δρ. Παναγιώτης Καμπάνης αποτυπώνει στο Ημερολόγιο του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, «Δείπνο στη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη», μια κουζίνα θαυμαστή και συνεχή στο χρόνο.

Είναι σπάνια χαρά να συναντά κανείς ανθρώπους που αγαπούν τόσο αυτό που κάνουν, που δεν πτοούνται από τις δυσκολίες των καιρών. Και ο Δρ. Παναγιώτης Καμπάνης ανήκει σε αυτή την υπέροχη πάστα ανθρώπων.

Αρχαιολόγος-ιστορικός, προϊστάμενος του τμήματος αρχαιολογικών συλλογών του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, λάτρης της βυζαντινής ιστορίας και της Θεσσαλονίκης, όπου γεννήθηκε, αλλά πάνω από όλα ερευνητής. Με μια εξίσου σπάνια ιδιότητα, την ιερή περιέργεια των ανθρώπων που θέλουν να ζωντανέψουν την ιστορία.

Και από μια τυχαία αφορμή ξεκίνησαν όλα αναζητώντας τον πλούτο της άγνωστης βυζαντινής κουζίνας της Θεσσαλονίκης. Μια παράδοση αιώνων, που κρατούσε το νήμα από την αρχαιότητα και αναδείχθηκε από τους λόγιους μοναχούς στα λαμπρά χρόνια της βυζαντινής περιόδου.

Βυζαντινό δείπνο

Δίπλα, όμως, στα επιτεύγματα της αυτοκρατορίας υπήρχε και η καθημερινή ιστορία. Η ιστορία των ανθρώπων που συγκεντρώνονταν γύρω από ένα τραπέζι, γιόρταζαν τις νίκες, σχεδίαζαν το μέλλον και συζητούσαν πάνω από ένα πιάτο.

Και μπορεί αυτές οι συνήθειες να μην είχαν την προσοχή που τους άξιζε αλλά είναι εξίσου καθοριστικές για τη ζωή των ανθρώπων. Και αυτός ήταν και ο σκοπός του Δρ. Παναγιώτη Καμπάνη όταν ξεκίνησε. Να αποκαλύψει την άγνωστη ιστορία. Για τη Θεσσαλονίκη κατά κύριο λόγο, αλλά στην πραγματικότητα για όλη την Ελλάδα γιατί μπορεί η Θεσσαλονίκη να ήταν εμπορικός κόμβος, αλλά αυτή η παράδοση πέρασε σε όλη την κουζίνα της χώρας μπολιάζοντας την ταυτότητα της μέχρι τις μέρες μας.

Η έρευνα διαρκεί σχεδόν 10 χρόνια, ακολουθούν διαλέξεις, άρθρα, πολλά από τα οποία μεταφράστηκαν στα βουλγάρικα, τα σέρβικα και τα ρωσικά και στο φάκελο, που κατατίθεται από τον Δήμο Θεσσαλονίκης στους Times της Νέας Υόρκης με βάση τον οποίο η Θεσσαλονίκη ανακηρύχτηκε μέγας γαστριμαργικός προορισμός, ανάμεσα στα άλλα περιλαμβάνεται και το κείμενο του για τη «Θεσσαλονίκη των Γεύσεων», καθώς και το ομώνυμο ντοκιμαντέρ, που επιμελήθηκε με τους σπουδαστές του τμήματος Εικονοληπτών και Δημοσιογράφων του Ι.Ε.Κ. Επανομής το 2005 και προβλήθηκε στο αμφιθέατρο του ΜΒΠ στο πλαίσιο των εκδηλώσεων: «Ευρώπη, μια κοινή κληρονομιά: Ο Πολιτισμός στο Τραπέζι, ποικίλες προσεγγίσεις της ιστορίας της διατροφής».

Και αυτή τη χρονιά επιστρέφει με ένα ακόμα εξαιρετικό δείγμα αυτής της δουλειάς, το Ημερολόγιο του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού για το έτος 2021 με τίτλο «Δείπνο στη βυζαντινή Θεσσαλονίκη», σε χρηματοδότηση του Σωματείου των Φίλων ΜΒΠ.

Ωστόσο, καθώς ο Δρ. Καμπάνης έχει όχι μόνο το χάρισμα του ερευνητή, αλλά και του αφηγητή εφευρίσκει την ευφυή ιδέα να στήσει ένα εικονικό δείπνο ανήμερα της γιορτής του αγίου Δημητρίου στη βυζαντινή Θεσσαλονίκη.

Λαχανοντολμάδες

Οι συνταγές, τα σκεύη, το σερβίρισμα, τα πιάτα, ακόμα και ο τρόπος που στήνονται πάνω στο τραπέζι περιγράφονται με βάση τις πηγές και αποσπάσματα ιστορικών ακολουθώντας μια τελετουργία που είναι κοινή μέχρι τις μέρες μας.

Και μπορεί το ενδιαφέρον να ήταν ερευνητικό αλλά όπως εξηγεί και ο ίδιος, Θεσσαλονικιός τρίτης γενιάς, με μια μίξη όπως όλοι οι κάτοικοι της πόλης, ανατολής και δύσης, ήθελε τα παιδιά του να μάθουν την ιστορία. Αυτή που είναι ζωντανή σε κάθε γωνιά της πόλης.

Κρασάτο λαγομαγείρεμα στιφάδο