Ένας ανήσυχος οινολόγος με όραμα και στόχους μετρά μια οινική πορεία 29 χρόνων και δύο οινοποιεία: το Κτήμα Βασιλείου και το Κτήμα Νέμειον. Αλλά και κάμποσα βραβευμένα κρασιά.
Ο Γιώργος Βασιλείου γεννήθηκε και μεγάλωσε στο οινοποιείο της οικογενείας του στα Μεσόγεια ακολουθώντας τα βήματα του παππού και του πατέρα του στην οινοποίηση. Η αγάπη του για το κρασί και το αμπέλι είναι περασμένη στο DNA του. Μετά τις σπουδές του στη Γαλλία ξεκίνησε το 1986 να πειραματίζεται με την ποικιλία Σαββατιανό. Ο έμπειρος οινοποιός μίλησε στο olivemagazine.gr για την πορεία του Αττικού αμπελώνα, την αξιοποίηση των γηγενών ποικιλιών αμπέλου, τις διεθνείς τάσεις στο κρασί αλλά και τα οφέλη του οινοτουρισμού.
Ο Αττικός αμπελώνας έχει μεγάλη ιστορία αλλά έχει ταλαιπωρηθεί για διάφορους λόγους, ωστόσο εξακολουθεί να δίνει καρπούς. Τι πιστεύεις για το μέλλον του;
Η Αττική φημίζεται για το κλίμα της. Η ισοροπία υγρασίας – ξηρότητας αυτής της περιοχής, η εγγύτητά της με το Αιγαίο και η σχεδόν διαρκής ηλιοφάνεια την καθιστούν ιδανική για την καλλιέργεια του αμπελιού, όχι μόνο πανευρωπαϊκά αλλά παγκοσμίως. Αυτός ήταν, άλλωστε, ο λόγος που το αμπέλι -όπως και η ελιά- φύονται και καλλιεργούνται εδώ από την αρχαιότητα.
Στην Αττική συναντάμε και σήμερα ελιές με ηλικία που ξεπερνά τα 500 χρόνια. Τα αμπέλια δεν φτάνουν, βέβαια, αυτές τις ηλικίες. Αυτό όμως δεν αλλάζει το γεγονός πως ο αττικός αμπελώνας υπήρξε και παραμένει από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους της Ελλάδας.
Η εισβολή της φυλλοξήρας στην Ευρώπη πριν από ενάμιση αιώνα δημιούργησε πολλά προβλήματα στους αμπελουργούς, τα οποία επιλύθηκαν μετά από επανειλημμένες και υψηλού κόστους προσπάθειες, με τη φύτευση ποικιλιών ανθεκτικών στη φυλλοξήρα. Στην Ελλάδα είχαν καταστραφεί σχεδόν στο σύνολο τους οι καλλιέργειες του αμπελιού. Ο αττικός αμπελώνας ξαναφυτεύτηκε στη δεκαετία του ‘60 και επελέγησαν οι ποικιλίες Σαββατιανό και Ροδίτης.
Πιστεύεις στις δυνατότητες του Σαββατιανού;
Η αρχόντισσα της περιοχής των Μεσογείων είναι το Σαββατιανό που καλλιεργείται κατεξοχήν και σήμερα. Παλαιότερα οι οινοποιοί πίστευαν ότι αυτή η ποικιλία δεν είχε άλλες δυνατότητες εκτός από την παραγωγή ρετσίνας. Ένα κρασί τυπικό της αττικής γης μεν, αλλά του οποίου η κατανάλωση τότε κυριαρχούσε στις λαϊκές τάξεις. Σήμερα, όμως, λόγω της βελτίωσης των μεθόδων καλλιέργειας, της σύγχρονης τεχνογνωσίας και των εφαρμογών της υψηλής τεχνολογίας στην οινοποίηση, από αυτή την ποικιλία παράγουμε υψηλής ποιότητας μονοποικιλιακούς οίνους. Το άρωμα αυτών των κρασιών, η πλούσια γεύση τους και η επίγευση, είναι εφάμιλλη των καλύτερων γαλλικών, καλιφορνέζικων και αυστραλιανών κρασιών. Το Σαββατιανό είναι μια πολυδύναμη ελληνική ποικιλία από την οποία παρασκευάζονται οίνοι λευκοί, οίνοι γλυκείς και φυσικά το πλέον ονομαστό κρασί της Αττικής -ονομασίας προέλευσης κατά παράδοση- η νέας γενιάς ρετσίνα, η οποία πλέον εξάγεται σε όλο τον κόσμο και αποκτά όλο και καλύτερη φήμη.
Δηλαδή στο μέλλον των Μεσογείων θα υπάρχει πάντα το αμπέλι και το κρασί;
Στην περιοχή των Μεσογείων μετά την κατασκευή του αεροδρομίου και της Αττικής οδού, απαγορεύεται κάθε οικιστική ανάπτυξη στην περιοχή Γ2, οπότε θα παραμείνει για πολλά χρόνια αμιγώς αγροτική περιοχή. Επομένως, απαντώντας ευθέως στην ερώτηση, λέω ότι πιστεύω πως το μέλλον του αττικού αμπελώνα έχει εξαιρετικές προοπτικές. Και το αποδεικνύω επενδύοντας σε αυτό. Ήδη όταν ξεκίνησε η οινική επανάσταση στην Ελλάδα, τη δεκαετία του ’90, το κτήμα Βασιλείου έφτιαξε το 1994, σε συνεργασία με τον γνωστό οινολόγο Θανάση Φακορέλη, το Fume Αμπελώνες Βασιλείου που έχει πάρει μέσα σε 20 χρόνια 40 βραβεία σε διεθνείς διαγωνισμούς. Η παρουσία αυτού του Σαββατιανού στο διεθνές προσκήνιο συνέβαλε στην αλλαγή του οινικού χάρτη της Αττικής. Έτσι, πολλοί οινοποιοί μπήκαν στο συναγωνισμό αναβαθμίζοντας την ποικιλία Σαββατιανό ποιοτικά.
Η παραγωγή του είναι 10.000 φιάλες το χρόνο από τον αμπελώνα της οικογένειας στην περιοχή Κοκκιναρά. Το έδαφος είναι κοκκινόχωμα και ο τρύγος γίνεται το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου. Από το 1994 μέχρι σήμερα το κτήμα παράγει και άλλα κρασιά από την ποικιλία Σαββατιανό, αλλά το Fume Βασιλείου είναι η “ατμομηχανή”, το Ambassador wine της Αττικής. Το κύριο χαρακτηριστικό του είναι το άρωμά του από βανίλια, κάστανο και λευκή σοκολάτα.
Ποια είναι τα στοιχεία που καθορίζουν την παραγωγική δυναμικότητα των δύο οινοποιείων;
Το Κτήμα Βασιλείου και το Κτήμα Νέμειον είναι δύο εταιρείες ανεξάρτητες μεταξύ τους, αν και ανήκουν και οι δύο 100% στην οικογένεια Βασιλείου. Το Κτήμα Βασιλείου αποτελείται από 160 στρέμματα στην περιοχή των Μεσογείων. Είναι φυτεμένα με την ποικιλία Σαββατιανό κατά 90% και με τις ποικιλίες Ασύρτικο – Ροδίτης – Μαλαγουζιά κατά 10%. Στο Κτήμα Βασιλείου παράγουμε μόνο τα λευκά κρασιά μας και η ετήσια παραγωγή είναι περίπου 120.000 χιλιάδες φιάλες.
Το Κτήμα Νέμειον Α.Ε πήρε το όνομα του από την περιοχή όπου βρίσκεται στον ομώνυμο αρχαιολογικό χώρο ο ναός του Δία. Είναι μία περιοχή αμιγώς αγροτική, όπου εδώ η «βασίλισσα» είναι το Αγιωργήτικο. Οι ιδιόκτητοι αμπελώνες βρίσκονται στις περιοχές Κούτσι – Πετρί – Ασπρόκαμπος σε υψόμετρο από 400 έως 650 μέτρα. Σε αυτό το υψόμετρο γίνονται τα μεγάλα κρασιά της Νεμέας. Το Κτήμα δημιουργεί αποκλειστικά κρασιά που παλαιώνουν για χρόνια στο βαρέλι και μετά στη φιάλη, χωρίς κανένα συμβιβασμό στην ποιότητα. Από τα 150 στρέμματα του ιδιόκτητου αμπελώνα παράγονται 12.000 φιάλες του «Ηγεμών», που έχει καθιερωθεί και εξάγεται με το ελληνικό του όνομα «Hgemon», 8.000 φιάλες «Κτήμα Νέμειον», 55.000 φιάλες «Νεμέα» και 10.000 φιάλες «Pluton”.
Παρουσίασες πρόσφατα νέες ετικέτες, πώς τις υποδέχτηκε η αγορά;
Το “Siban” είναι μονοποικιλιακός οίνος, Σαββατιανό, με αρώματα αχλαδιού, μπανάνας, βανίλιας με λεμονάτη επίγευση. Η «Selini» είναι συνδυασμός τριών ελληνικών προικισμένων ποικιλιών, Σαββατιανό, Μαλαγουζιά, Ασύρτικο με πλούσια αίσθηση ώριμων γλυκών φρούτων και εσπεριδοειδών. Το “Astra” είναι πρόρωγος Αγιωργήτικο από τον Ασπρόκαμπο Νεμέας, ένα αρωματικό και φρουτώδες κρασί. Το «Pluton» είναι 100% Merlot. Φρέσκο, με έντονα αρώματα κερασιού και δαμάσκηνου που συνοδεύει κρέας και λιπαρά τυριά. Τα τέσσερα αυτά κρασιά συμπληρώνουν την υπάρχουσα γκάμα των κρασιών της οικογένειας και εκτός από την υψηλή ποιότητα ιδιαίτερα αποδεκτό έγινε από τους οινόφιλους και το πρωτοποριακό design των ετικετών.
Εκτιμάς ότι οι Έλληνες παραγωγοί αξιοποιούν και προωθούν τον υπάρχοντα ποικιλιακό πλούτο των γηγενών ποικιλιών; Ποια θέση έχουν στη στρατηγική σας οι ελληνικές ποικιλίες και τι κινήσεις κάνετε;
Είμαστε ο μόνος αγροτικός κλάδος που έχει στρατηγικό σχέδιο όσον αφορά στο προϊόν με το οποίο ασχολείται. Αφού περάσαμε δια πυρός και σιδήρου, καταφέραμε να φτιάξουμε το New wines of Greece και να αναγνωρισθούν 4 ελληνικές ποικιλίες- Αγιωργήτικο, Μοσχοφίλερο, Ασύρτικο, Ξυνόμαυρο- ως πρεσβευτές της Ελλάδας στο εξωτερικό. Επιβάλλεται ένας ακόμα πρεσβευτής να γίνει το Σαββατιανό. Θεωρώ ότι οι γηγενείς ποικιλίες είναι υπερεπαρκείς για να κατακτήσουν το εξωτερκό και πάνω σε αυτές να χτιστεί το όνομα του ελληνικού κρασιού. Αυτό φυσικά είναι δύσκολο, επίπονο και χρονοβόρο. Και κυρίως θέλει πίστη στον ελληνικό αμπελώνα. Οι ελληνικές ποικιλίες είναι μοναδικές και χαρακτηρίζονται από την υψηλή τους ποιότητα. Νομίζω, λοιπόν, ότι ο ελληνικός αμπελώνας πρέπει να απαρτίζεται κατά 80% από γηγενείς ποικιλίες και μόνο κατά 20% από ξενικές. Είναι σημαντικό οι Έλληνες οινοποιοί να συνειδητοποιήσουν ότι η καλλιέργεια μιάς διεθνούς ποικιλίας θα τους αφήνει πάντα εκτός αγοράς, καθώς οι ξένοι θα είναι πάντα πιο ανταγωνιστικοί όσον αφορά τις τιμές. Αντίθετα, η καλλιέργεια γηγενών ποικιλιών θα τους δίνει το προβάδισμα της μοναδικότητας του προϊόντος.
Η πλειονότητα των καταναλωτών θεωρεί ότι το ελληνικό κρασί είναι υπερτιμημένο και στρέφεται στο χύμα ή σε οικονομικές ετικέτες του Νέου Κόσμου. Ποια είναι η άποψη σου;
Πολλοί νομίζουν πως το «χύμα» είναι φθηνό. Αυτό δεν ισχύει. Πολύ περισσότερο δεν είναι αγνό. Τουναντίον μάλιστα. Εμφιαλωμένο σημαίνει ελεγμένο και εγγυημένο. Με φροντίδα οινολόγων και οινοπαραγωγών και πιστοποιήσεις. Αυτό ισχύει γενικά και πολύ περισσότερο σε περιόδους κρίσης. Για την υπερτιμολόγηση του ελληνικού κρασιού την ευθύνη φέρει κατά κύριο λόγο ο εστιάτορας που αγοράζει στην τιμή των 5-6 ευρώ τη φιάλη και την πουλάει στα 20 ευρώ, αντί των 14-15 ευρώ το πολύ. Έτσι, ο Έλληνας καταναλωτής δεν θα έχει λόγο να στραφεί σε κρασιά άλλων χωρών, αφού της δικής του χώρας του εξασφαλίζουν ποιότητα, γεύση και καλή τιμή.
Ποιες είναι οι διεθνείς τάσεις στο κρασί και πως προσαρμόζεται με αυτές η εταιρία σας;
Διεθνώς υπάρχουν δύο ειδών κατηγορίες κρασιών. Η πρώτη είναι τα φθηνά κρασιά, με τιμή 3 έως 4 ευρώ η φιάλη. Αυτά πρέπει να είναι ελαφριά, γλυκόπιοτα, αρωματικά και πάνω από όλα η ποιότητα να ξεπερνά την τιμή τους. Η δεύτερη κατηγορία είναι τα ακριβά, καλά κρασιά. Αυτά εκτός από υψηλή ποιότητα πρέπει να συνοδεύονται από έναν μύθο για να μπορέσουν να στηρίξουν την τιμή τους. Η περίοδος που διανύουμε πιστεύω πως ευνοεί την πρώτη κατηγορία που χαρακτηρίζεται επίσης από την πρώτη εντύπωση που αφήνουν το μπουκάλι και η ετικέτα καθώς και από την «επανάσταση» του βιδωτού πώματος, του stelvin. Το stelvin εμφανίστηκε πριν από 30 χρόνια στην Αυστραλία, η οποία -μαζί με τον Καναδά- θεωρείται από τις πιο προοδευτικές αγορές του πλανήτη. Εκεί, με το βιδωτό πώμα κατάφεραν να λύσουν τα προβλήματα που σχετίζονταν με το κόστος του φελλού, εξασφαλίζοντας την ποιότητα του κρασιού και κερδίζοντας την εμπιστοσύνη του καταναλωτή. Η εξάπλωση αυτής της τεχνολογίας είναι ραγδαία σε όλο τον κόσμο.
Πως πιστεύεις ότι θα μπορούσε να ανοίξει ο δρόμος για τον οινοτουρισμό;
Για ν’ ανοίξει ο δρόμος για τον οινοτουρισμό βασική προϋπόθεση είναι η σύμπραξη όλων των οινοποιείων της περιοχής σε ένα κοινά αποδεκτό πρόγραμμα και όχι 2-3 οινοποιεία σε ένα μεμονωμένο και περιορισμένο πρόγραμμα. Επίσης, βασική προϋπόθεση είναι να φτιάξουμε κρασί υψηλών προδιαγραφών από τις γηγενείς ποικιλίες της Αττικής – Σαββατιανό, Ροδίτη, Ασύρτικο, Μαλαγουζιά – να έχουμε ιδιόκτητους αμπελώνες και επισκέψιμα οινοποιεία. Τα οφέλη από τα οινοτουριστικά προγράμματα είναι μεγάλα όχι μόνο σε επίπεδο οικονομικό αλλά και αναγνωρισιμότητας του προϊόντος. Το κτήμα Βασιλείου έχει ήδη μεγάλη επισκεψιμότητα με 12.000 οινόφιλους το χρόνο. Καθημερινά γίνονται ξεναγήσεις, γευστικές δοκιμές, πολιτιστικά δρώμενα και προβάλλεται πολυθέαμα κρασιού στον πολυχώρο οινικών εκδηλώσεων του κτήματος. Προϋπόθεση για να αγαπήσουμε αληθινά τα κρασιά της Αττικής είναι να τα γνωρίσουμε από κοντά.
Μετά από μια επιτυχημένη οινική πορεία υπάρχει κάποιο φιλόδοξο όνειρο σε αναμονή;
Δύο είναι τα όνειρα που έχω σε εξέλιξη εδώ και πολλά χρόνια. Τα τελευταία 30 χρόνια συλλέγω, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, αντικειμένα ιστορικής και αισθητικής αξίας που σχετίζονται με το κρασί. Μερικά από αυτά εκτίθενται ήδη στο χώρο του οινοποιείου στο Κορωπί.
Το δεύτερο όνειρο εν εξελίξει είναι η προβολή της ποικιλίας Σαββατιανό, σε ποιοτικό εμφιαλωμένο κρασί, παγκοσμίως αφού μπορεί να τιμήσει την Ελλάδα στις διεθνείς αγορές και να κατακτήσει και τους πιο απαιτητικούς γευσιγνώστες αρκεί να φροντίσει κάποιος την ποιότητα του κρασιού και την εμφάνιση της φιάλης. Αυτό κάνω εδώ και 29 χρόνια και είναι ένα όνειρο που ξέρω πια ότι γίνεται πραγματικότητα!
