Η μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης και η τέταρτη όλης της Ελλάδας, το πάλαι ποτέ ενετικό λιμάνι του Χάνδακα ή απλά το Ηράκλειο Κρήτης, μάς συστήνεται ξανά τονίζοντας την πλούσια παράδοση και την ιστορία του πριν μας φανερώσει τις πιο νόστιμες γωνιές του.
Αγαπημένο για τους ντόπιους, δημοφιλές για τους ξένους τουρίστες και για πολλά χρόνια σχεδόν ουδέτερο για τους υπόλοιπους Έλληνες, που θεωρούσαν το Ηράκλειο απλώς το μεγαλύτερο λιμάνι της Κρήτης στο οποίο έφτανες από τον Πειραιά με το καράβι ύστερα από ένα ολονύχτιο ταξίδι, για να συναντήσεις την αφετηρία των καλοκαιρινών σου διακοπών. Ίσως το πρόγραμμα να χωρούσε πρωινό καφέ και μπουγάτσα στα Λιοντάρια, μια σύντομη βόλτα στα αξιοθέατα της πόλης και λίγο περπάτημα μέσα σε δαιδαλώδεις δρόμους και δρομάκια πριν πάρεις την εθνική οδό του νησιού. Κι όμως, το Ηράκλειο τα τελευταία χρόνια αλλάζει συνεχώς διάθεση, λες και προσπαθεί να πετάξει από πάνω της το χαρακτήρα της τσιμεντούπολης και να συστηθεί από την αρχή, τονίζοντας πρώτα πρώτα την παράδοση και την ιστορία της.
Έχει γίνει μια πολύ μεγάλη προσπάθεια να αξιοποιηθεί η παραλιακή, πεζοδρομήθηκαν αρκετοί δρόμοι στο κέντρο της πόλης και πλέον η πόλη προσφέρεται για ατελείωτες περαντζάδες στις οποίες, αν προσθέσεις το εξαιρετικό φαγητό, τον αρχαιολογικό πλούτο και τις κοντινές παραλίες, έχεις αμέσως τη βάση των καλοκαιρινών σου διακοπών. Άλλωστε από αξιοθέατα και ιστορία άλλο τίποτα, αφού το Ηράκλειο μοιάζει σαν ένα πελώριο πολιτιστικό πάρκο. Από τα απομεινάρια του μινωικού πολιτισμού στην Κνωσό μέχρι τη βυζαντινή εποχή, τα ενετικά κτίσματα και τα σύγχρονα νεοκλασικά, υπάρχουν παντού γωνιές που μαγνητίζουν τον επισκέπτη.
Αγαπημένη μου διαδρομή η βόλτα μέσα από την αγορά μέχρι τα Λιοντάρια, την πλατεία με την κρήνη Μοροζίνι δηλαδή που κοσμούν τέσσερα λιοντάρια, και από εκεί ευθεία κάτω στην πεζοδρομημένη 25ης Αυγούστου μέχρι την παραλιακή και το φρούριο Κούλε. Στο δρόμο σου συναντάς τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου (Δημοτική Πινακοθήκη), τη Λότζια που στεγάζει το δημαρχείο και το ναό του Αγίου Τίτου που αξίζει να επισκεφτείς, (άλλωστε προσφέρονται για ατελείωτες φωτογραφίες). Αφού επισκεφτείς το φρούριο -φρόντισε να επιστρέψεις βράδυ για μια βόλτα στο λιμενοβραχίονα- και χαζέψεις λίγο τη θάλασσα, ανηφόρισε ξανά πίσω την 25ης Αυγούστου και κάνε δεξιά στους πεζόδρομους Κοραή – Περδικάρη – Δαιδάλου – Μίλατου – Ιδαίου Άνδρου όπου βρίσκονται συγκεντρωμένες πάμπολλες καφετέριες και όλος ο… καλός ο κόσμος του Ηρακλείου, ενώ οι πάντα προσεγμένες και περιποιημένες μικρές και μεγάλες κυρίες της πόλης φροντίζουν και δίνουν καθημερινώς το “παρών”, χαρίζοντας μάλιστα δίκαια το προσωνύμιο “πασαρέλα” στην περιοχή.
Αξίζει να δεις επίσης:
* Τα ενετικά τείχη της πόλης με τις εντυπωσιακές πύλες
* Το Ιστορικό Μουσείο
* Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
* Το απίστευτο ενυδρείο CretΑquarium, (ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης)
* Το Αρχαιολογικό Μουσείο
* Τον αναστηλωμένο Ναό Πέτρου & Παύλου
* Τον τάφο του Καζαντζάκη, πάνω στα ενετικά τείχη
* Τα Νεώρια στο ενετικό λιμάνι
Λίγη ιστορία
Το Ηράκλειο έλκει το όνομά του από τους μινωικούς χρόνους, όταν οι Μινωίτες έφτιαξαν ένα παραθαλάσσιο οικισμό και ένα μικρό λιμάνι και το ονόμασαν Ηράκλειο, προς τιμήν του Ιδαίου Ηρακλή -και όχι του γνωστού γιου του Δία. Μια άλλη ονομασία του ήταν “Χάνδακας” και προέκυψε ως εξής: κατά τη διάρκεια της κατάληψης του Ηρακλείου από Σαρακηνούς Άραβες η πόλη οχυρώθηκε με τείχος με λίθινη βάση και πλίνθινο σώμα, που περιβαλλόταν από μια βαθιά τάφρο (khandaq). Το οχυρό ονομάστηκε Rabdh el Khandaq, δηλαδή Φρούριο της Τάφρου ή Χάνδακας πιο εξελληνισμένα. Το 961 μ.Χ. η πόλη πέρασε στα χέρια των Βυζαντινών και όταν η βυζαντινή αυτοκρατορία καταλύθηκε από τους Βενετούς, η στρατηγική θέση του Χάνδακα εκτιμήθηκε και ορίστηκε ως πρωτεύουσα του βασιλείου της Κρήτης. Για περίπου 250 χρόνια η πόλη άνθισε και εξελίχθηκε σε μια ευρωπαϊκή μεγαλούπολη, γνωστή και ως Βενετία της Ανατολής. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453μ.Χ.) ο κίνδυνος επίθεσης από τους Τούρκους ήταν άμεσος και οι Ενετοί κάλεσαν τον καλύτερο μηχανικό τους, τον Michele Sanmicheli, να κατασκευάσει τα νέα τείχη της πόλης που, βασισμένα στα παλιά αραβικά, κατέληξαν να γίνουν τα πιο ολοκληρωμένα και επιβλητικά που κατασκευάστηκαν ως τότε σε όλη την Ευρώπη. Στην είσοδο του λιμανιού δεσπόζει το επιβλητικό Castello del Molo ή Κούλες όπως είναι η τούρκικη ονομασία του. Θυμίζει κάτι από το ένδοξο ενετικό Ηράκλειο, έχοντας όμως και μια σκοτεινή πλευρά, μια και στα κελιά του βασανίστηκαν πολλοί Κρήτες επαναστάτες.
Και από παραλίες;
Οι παραλίες κοντινής απόστασης ίσως να μη σου φανούν και πολύ ενδιαφέρουσες, γι’ αυτό θα πρέπει να οδηγήσεις λίγο πριν φτάσεις σε μέρος που θα ευχαριστηθείς πραγματικά το μπάνιο σου. Στις top επιλογές η παραλία της Αγίας Πελαγίας, οι γειτονικές Ψαρομούρα και Λυγαριά και μετά το αεροδρόμιο ο Καρτερός και οι Γούβες, όλες τους σχεδόν καθημερινά γεμάτες κόσμο. Πολύ δημοφιλείς, ειδικά μεταξύ των ξένων επισκεπτών του νησιού και η Χερσόνησος, τα Μάλια και η Σταλίδα. Εναλλακτικά there will always be… Αμμουδάρα, για μια κοντινή βουτιά σε ένα industrial σκηνικό με φουγάρα της ΔΕΗ, το Παγκρήτιο Στάδιο και εκστασιασμένους σέρφερ.
Γαστρονομικό οδοιπορικό
Πρέπει να ομολογήσω ότι η ποιότητα του φαγητού στην Κρήτη με εκπλήσσει κάθε, μα κάθε φορά και είναι ελάχιστα τα παραδείγματα όλα αυτά τα χρόνια που κάθισα κάπου και δεν ευχαριστήθηκα το φαγητό μου. Μπορεί η κάποτε διάσημη κρητική διατροφή να μην ισχύει πλέον 100%, αλλά το σίγουρο είναι ότι η ποιότητα των προϊόντων παραμένει κορυφαία. Εδώ, λοιπόν, θα βρεις εξαιρετικής ποιότητας ελαιόλαδο, τραγανά πεντανόστιμα κρίθινα παξιμάδια, πλούσια ωριμασμένη γραβιέρα, μοναδικά χόρτα και βότανα, ζυμαρικά και αλλαντικά με ονόματα περισσότερο ή λιγότερο γνωστά και καλά κρασιά. Πολλά από αυτά θα τα βρεις κάνοντας μια βόλτα στην κεντρική αγορά της πόλης στην οδό 1866. Θυμίζει αμυδρά παζάρι άλλης εποχής ή έστω άλλης χώρας και στο μαχαλά του ανακατεύονται πολλά και ανόμοια μαγαζιά με σουβενίρ, ρούχα, κοσμήματα και πάγκοι με βότανα και μυρωδικά από τον Ψηλορείτη, τυριά, παξιμάδια, ολόφρεσκα ψάρια και θαλασσινά και όλα τα καλά του τόπου. Ανάμεσα τους και πολλά μεζεδοπωλεία για μια στάση για τσικουδιά και παραδοσιακά μεζεδάκια.
Και ένα μίνι λεξικό τοπικών γεύσεων:
* Αβρωνιές: Τις λένε και άγρια σπαράγγια, ανήκουν σε ένα είδος αναρριχητικού φυτού, έχουν μια ελαφρώς πικρή γεύση και ταιριάζουν τέλεια με αβγά.
* Απάκι: Καπνιστό χοιρινό, κατά τη γνώμη μου το καλύτερο από όλα τα αντίστοιχα ελληνικά προϊόντα.
* Ασκορδουλάκοι: Τίποτα παραπάνω από βολβούς τουρσί, παραδοσιακό συνοδευτικό της τσικουδιάς.
* Ασκόλυμπροι: Άγρια χόρτα με νόστιμα αγκαθωτά φύλλα και λευκή ρίζα, all time classic μαγειρεμένοι με κουκιά.
* Κουκουβάγια: Ο γνωστός ντάκος με βάση από κριθαρένιο παξιμάδι, ελαιόλαδο, φρέσκια ντομάτα, ρίγανη και ξινομυζήθρα.
* Χοχλιοί: Τα γνωστά και όχι τόσο αγαπημένα σε πολλούς σαλιγκάρια, συνήθως μαγειρεμένα “μπουμπουριστά”, στο τηγάνι δηλαδή με αλάτι, δεντρολίβανο και ξίδι.
* Ξινόχοντρος: Τραχανάς από αλεσμένο σιτάρι και ξινισμένο γάλα.
* Στάκα: H τσίπα του πρόβειου γάλακτος όταν ζεσταθεί. Αποτελεί βασικό συστατικό στο πιλάφι, ενώ ταιριάζει απίστευτα στα τηγανητά αβγά.
Πού θα φας καλά στο Ηράκλειο
Ξεκινώντας να πω δυο λόγια για τα καλά μαγαζιά του Ηρακλείου έχω βάσιμες υποψίες ότι όλο και κάποιο αξιόλογο εστιατόριο θα αφήσω εκτός λίστας, γιατί αυτά που αξίζει να επισκεφτείς είναι πραγματικά πάρα μα πάρα πολλά, αλλά θα κάνω μια προσπάθεια να πω δυο λόγια για τα πιο ξεχωριστά.
Τα σικάτα
Στην καρδιά του Ηρακλείου, στη διάσημη Κοραή βρίσκεις το Λούκουλο. Εδώ και χρόνια λοιπόν ο Λούκουλος κακομαθαίνει ντόπιους και περαστικούς μέσα στο όμορφο νεοκλασικό του κτίριο ή έξω στη δροσερή αυλή του, με ένα μενού βασισμένο σε αγνά κρητικά υλικά, πολλά από τα οποία είναι βιολογικά. Τεράστια ποικιλία ορεκτικών και μεζέδων, σχάρα και ξυλόφουρνος έτοιμα να τυλίξουν στη ζεστασιά τους τα καλύτερα κρέατα και τα θαλασσινά, αλλά και πολλά πρωτότυπα πιάτα. Αν πάλι θέλεις ψάρι αριστοτεχνικά μαγειρεμένο θα πας στις 7 θάλασσες. Στο ατμοσφαιρικό του περιβάλλον απολαμβάνεις ξεχωριστές συνταγές με ψάρια και θαλασσινά, όπως φιλέτο φαγκρί τυλιγμένο με προσούτο και σερβιρισμένο με ασκολύμπρους και spring rolls με γαρίδες και λαχανικά. Εκεί βρίσκεις και sushi σε φιλικές τιμές, ενώ δε λείπουν και κάποιες προτάσεις με κρέας.
Για παραδοσιακές γεύσεις
Στο Μεράστρι (Χρυσοστόμου 17, Ηράκλειο, τηλ. 2810 221910) θα γευτείς μοναδικές νοστιμιές της κρητικής κουζίνας. Εδώ βασιλεύει ο ξυλόφουρνος και η παράδοση δίνει οδηγίες για γεύσεις σπάνιες, διαφορετικές, που θα θυμάσε για καιρό. Από το ζυμωτό ψωμί, το ελαιόλαδο και τη στάκα, στο βραστό ζυγούρι που λιώνει στο στόμα με γαμοπίλαφο, κατσικάκι οφτό, σαρικοπιτάκια με ξινομυζήθρα και ένα σωρό άλλα καλούδια, όλα μέσα στην απλότητά τους πιάτα υψηλής γαστρονομίας.
Για τσικουδιά και μεζεδάκια
Η γειτονιά του Αγίου Τίτου γνωρίζει τα τελευταία χρόνια μεγάλες δόξες, με τα μεζεδοπωλεία που βρίσκεις γύρω από το ναό να είναι καθημερινά γεμάτα κόσμο, με παρέες όλων των ηλικιών να διασκεδάζουν με καλό φαγητό συνοδεία τσικουδιάς ή κρασιού. Στην τελευταία επίσκεψη στην περιοχή ανακάλυψα ανάμεσά τους Το σπίτι (Αγίου Τίτου 22, Ηράκλειο, τηλ. 2810 334383), ένα από τα καλύτερα μεζεδοπωλεία της πόλης! Εκεί δοκιμάζεις φοβερά μεζεδάκια και αν επιλέξεις το μενού της παρέας κινδυνεύεις να φύγεις σκασμένος, έχοντας ξοδέψει ελάχιστα για το φαγητό και το ποτό σου. Στα συν και η καλή μουσική και τα lives που πετυχαίνεις κατά καιρούς. Η αγορά στην οδό 1866 μπορεί να είναι γνωστή κυρίως για τα μαγαζιά με παραδοσιακά προϊόντα, αλλά τα τελευταία χρόνια τα μεζεδοπωλεία της κερδίζουν συνεχώς δόξα. Ανάμεσα τους βρίσκεις το χαριτωμένο Πενήντα Πενήντα (http://peninta-peninta.gr/) με τις χρωματιστές καρέκλες, τα χασαπόχαρτα για σουπλά και μια μεγάλη ποικιλία από ζουμερούς, χρωματιστούς και αρωματικούς μεζέδες.
Λίγο έξω από την πόλη
Αν θέλεις να συνδυάσεις καλό φαγητό με άπλετη θέα στη θάλασσα και πανοραμική θέα της πόλης του Ηρακλείου θα πας στο κοντινό χωριό Ροδιά (μόλις 16χλμ από την πόλη του Ηρακλείου), που είναι γνωστό για τις πολλές ταβέρνες του. Πολύ καλή επιλογή ανάμεσα τους είναι και η ταβέρνα Απέραντο Γαλάζιο (τηλ. 694 2244432). Από τη βεράντα και τα παράθυρά του θαυμάζεις πραγματικά το απέραντο γαλάζιο του κρητικού πελάγους, ενώ στο τραπέζι σου προσγειώνονται νόστιμα πιάτα της ελληνικής κουζίνας, με πολύ προσεγμένα υλικά. Στις Γούβες πάλι και στην πρώην αμερικανική βάση βρίσκεις την ταβέρνα Κρήτες που όπως μαρτυράει και το όνομα της επενδύει στην κρητική κουζίνα, βάζοντας στο πιάτο σου νόστιμες παραδοσιακές συνταγές, όπως χορτοπιτάκια, τυροπιτάκια, απάκι, κολοκυθοκεφτέδες, αρνάκι με σταμναγκάθι και κουνέλι λεμονάτο. Πολύ καλό το αρνάκι στον ξυλόφουρνο.
Και μια απαραίτητη στάση για μπουγάτσα
Η στάση για μπουγάτσα στα Ηράκλειο είναι αδιαπραγμάτευτη -η κατανάλωση της μπουγάτσα άλλωστε είναι πρωτοχρονιάτικο έθιμο εδώ- και αν αναρωτιέσαι που να καθίσεις η Μπουγάτσα Κιρκόρ (τηλ. 2810 242705) στα Λιοντάρια είναι πάντα μια κλασική και αγαπημένη επιλογή Λειτουργεί από το 1922 όταν ο Αρκινάζ Χοσεφπιάν πρωτάνοιξε το μαγαζάκι, δίνοντας το όνομα του γιού του Κιρκόρ και κάνοντας γνωστή τη γεύση της μπουγάτσας. Δοκίμασε μπουγάτσα με αριστουργηματικό φύλλο, υπέροχη βελούδινη κρέμα ή φρέσκια μυζήθρα, άχνη ζάχαρη και κανέλα, χαζεύοντας τον κόσμο να περνάει από την πλατεία. Μπορεί να μείνεις εκεί για ώρες…
