Η Σπάρτη απλώνεται μεταξύ των δύο μεγάλων ορεινών όγκων, του Ταΰγετου και του Πάρνωνα. Τόπος εύφορος κι ευλογημένος, μια πλούσια πεδιάδα με αρωματικά περιβόλια και τον ποταμό Ευρώτα να την αγκαλιάζει.
Εκεί βασίλευσε ο Μενέλαος, ο μικρότερος αδελφός του Βασιλιά Αγαμέμνονα και σύζυγος της Ωραίας Ελένης. Εκεί ήταν βασιλιάς ο Λεωνίδας και αρχηγός του πιο δυνατού στρατού της εποχής. Γαστρονομική μόδα εκείνο τον καιρό ήταν ο διάσημος μέλας ζωμός, μια πηχτή σούπα από χοιρινό αίμα, κρέας, ξίδι και κριθάρι, αλλά από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι…
Άγαλμα προς τιμήν των Σπαρτιατών στην κεντρική πλατεία
Σήμερα, η Σπάρτη είναι μια σύγχρονη πόλη, με μεγάλες πλατείες, παραδοσιακά και νεοκλασικά σπίτια, το απαραίτητο τσιμέντο που έπεσε παντού στην Ελλάδα αλλά και μεγάλους δρόμους και δεντροφυτεμένους με… φοίνικες! Η πεδιάδα που απλώνεται γύρω της είναι καταπράσινη από ελιές, πορτοκαλιές, λεμονιές, με ορεινούς όγκους να στέκουν επιβλητικοί στο βάθος.
Μυστράς
Έξι χιλιόμετρα έξω από τη Σπάρτη, σε έναν βραχώδη λόφο, βρίσκεται η ερειπωμένη καστροπολιτεία του Μυστρά. Η ιστορία του Μυστρά αρχίζει από τα μέσα του 13ου αιώνα όταν συμπληρώθηκε η κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Φράγκους. Το κάστρο χτίστηκε το 1249 από τον Γουλιέλμο Β΄ Βιλεαρδουίνο στην κορυφή του λόφου που είχε στρατηγική θέση και αποτελούσε σημαντικό οχυρό. Αργότερα έπεσε στα χέρια των Βυζαντινών όπου έχτισαν εκεί τον Μυστρά, ως πρωτεύουσα του Δεσποτάτου. Η καστροπολιτεία είχε συνεχόμενη πορεία έως και το 1953 αποτελώντας κέντρο των γραμμάτων και των τεχνών.
Υπέροχο σύγκλινο
Γαστρονομικό οδοιπορικό
Με εξαίρεση ίσως το φρέσκο ψάρι θάλασσας που και πάλι μπορείς να βρεις σε απόσταση λίγων μόνο χιλιομέτρων, η κοιλάδα της Σπάρτης μαζί με τα γύρω χωριά έχει πραγματικά όλα τα καλά του κόσμου. Καλό κρέας, λουκάνικα και το φημισμένο σύγκλινο, φρέσκο γάλα και τυροκομικά, φρέσκια πέστροφα και σολομό, ζυμαρικά, ελαιόλαδο, εσπεριδοειδή, βότανα και αρωματικά, κρασί και αποστάγματα. Οι τοπικές συνταγές περιλαμβάνουν κολοκυθοκορφάδες, μπαρδουνιώτικο κόκορα στην κατσαρόλα με σάλτσα ντομάτας και κύβους από κεφαλοτύρι, πιταρούδες, όπως λένε τις λοιπές χορτόπιτες, λαλάγγια, καγιανά και τσιγαρολάχανα.
Όμορφη γωνίτσα στην “Κάππαρη”
Στα καλύτερα τραπέζια της Σπάρτης
Μέσα στη Σπάρτη, λοιπόν, αξίζει να κάνεις μια στάση στην Κάππαρη (Γκορτσολόγου Ηλία 77, τηλ. 2731 300520), για ελληνική – μεσογειακή κουζίνα, κρέας αλλά και θαλασσινούς μεζέδες. Δοκίμασε ψαρονέφρι με λιαστή ντομάτα και γραβιέρα, κόκορα κρασάτο, δυνατή σπαλομπριζόλα αλλά και ποικιλία από vegetarian πιάτα όπως πιταρούδες με χόρτα, τσιγαρολάχανα και καβουράκια (αγριοράδικα). Αναπάντεχη έκπληξη η σούπερ γαριδομακαρονάδα και το ριζότο θαλασσινών.
Τσιπουράδικο το 50 με μοναδική ατμόσφαιρα και γεύσεις
Μεγάλες στιγμές με καλούς φίλους πέρασα και στο Τσιπουράδικο το 50 (Ευαγγελιστρίας 50, Σπάρτη, τηλ. 27310 83585). Ζεστός, όμορφος, παρεΐστικος χώρος, πολύ τσίπουρο πολλοί μεζέδες. Από μπροστά μου πέρασε και εξαφανίστηκε γίδα βραστή, προβατίνα σχάρας, ζουμερό κεμπάπ, χοιρινή τηγανιά, παστουρμαδόπιτα και, για τους ακόμα πιο μερακλήδες, πατσάς και πηχτή! Ό,τι πρέπει για χειμώνα με μπόλικο τσιπουράκι!
Από τα πιο παλιά μαγαζιά της Σπάρτης είναι και ο Loucoulos (Κ. Παλαιολόγου 140, τηλ. 27310 20777) που σερβίρει πολύ καλή πίτσα και κάποιες πειραγμένες ελληνικές γεύσεις.
Ένα από τα πιάτα του “Melies”
Στον πανέμορφο λόφο στην Κοκκινόραχη της Σπάρτης, εκεί που ο ορίζοντας δεν έχει τέλος και η πόλη είναι απλωμένη στα πόδια σας, σε αυτό το μοναδικό τοπίο βρίσκεται το ολοκαίνουριο ξενοδοχείο Melies. Εκεί ξεκινάς τη μέρα σου με παραδοσιακό ελληνικό πρωινό, φρέσκα αβγά, ζυμωτό ψωμί, ομελέτα, τοπικά αλλαντικά και χειροποίητη μαρμελάδα. Αξίζει να το επισκεφθείς και για το εστιατόριό του για να δοκιμάσεις πιάτα όπως το κοτόπουλο με μέλι και μουστάρδα, ψαρονέφρι με μπίρα, φιλετάκια κοτόπουλου με τζίντζερ, την παραδοσιακή χειμωνιάτικη σαλάτα Λακωνίας με σύγκλινο, κρεμμύδι, πορτοκάλι και ντόπιο ελαιόλαδο και να γλυκαθείς με χειροποίητο μιλφέιγ και ζουμερή καρυδόπιτα σοκολάτας. Ο πιο φρέσκος χώρος της πόλης με την πιο ωραία θέα!
Ζεστά χειμωνιάτικα βράδια με καλό φαγητό
Στην Τρύπη πρέπει να περάσεις από τον Βοζόλα (τηλ. 27310 98340) για γιγάντια ομελέτα με φρέσκα αβγά, σύγκλινο και χοντρή τηγανητή πατάτα και άλλα σπιτικά μεζεδάκια. Στα Πικουλιάνικα πάλι, κάτω από τον Μυστρά, με υπέροχη θέα σε όλη την κοιλάδα της Σπάρτης θα πας στο εστιατόριο Χρώματα (τηλ. 27310 23995, 6976 683050). Ελληνική δημιουργική κουζίνα, πολύ καλή διάθεση και ατμόσφαιρα, λαχταριστά πιάτα όπως οι κολοκυθοκεφτέδες κίτρινης κολοκύθας, πίτα της ώρας με αντίδια και μυρωδικά στον φούρνο, σέσκουλα τσιγαριαστά με άγρια χόρτα και αβγά ορτυκιού ποσέ, χειροποίητα μυζηθροπιτάκια, γεμιστά κρεμμύδια φούρνου, ορτύκι στη σχάρα (έχουν δικό τους εκτροφείο ορτυκιών), μοσχαράκι μαγειρεμένο σε ρόδι, πράσο και πουρέ πατάτας και γλυκός αποχαιρετισμός με μους σοκολάτας και πορτοκαλόπιτα με παγωτό. Στην ίδια γειτονιά και το Veil Bistrot (τηλ. 27310 29350) για καφέ, τσάι ή κρασάκι, με εξίσου εντυπωσιακή θέα και πολλά σπιτικά γλυκά, όπως cheesecake, σουφλέ σοκολάτας και αμυγδαλόπιτα.
Κανθαρέλες σαλάτα στο “Μπαλκόνι του Ταϋγέτου”
Η πρώτη στάση που έκανα στον νομό, πάντως, ήταν στο Γεωργίτσι, και συγκεκριμένα στο Μπαλκόνι του Ταϋγέτου (τηλ. 27310 61062). Ένας όμορφος ξενώνας που οργανώνει πολλά γαστρονομικά events. Γιορτή τσίπουρου, κυνήγι μανιταριών, wine tasting και έχει μια κουζίνα γεμάτη τοπικές λιχουδιές. Σαλάτα με καισαρικό μανιτάρι σε κρασί και πετιμέζι, χοιρινή τηγανιά με πορτσίνι, αρνάκι φρικασέ με πατάτες και κυδώνια, αγριογούρουνο κατσαρόλας σε κόκκινο κρασί με χοντρό μακαρόνι, καπνιστή πέστροφα από το Καστόρι με άγριες κανθαρέλες, μια εκπληκτική σπαγγέτι με καπνιστή πέστροφα, γάλα και ελαιόλαδο αλλά και πιάτα όπως χοιρινό με σάλτσα κάστανου, αρνάκι φούρνου πάνω σε κλωνάρια ρίγανης και πολλά άλλα. Στο τέλος του γεύματος κράτησε χώρο για τις 3 τούρτες έκπληξη! Φράουλα, Μπανάνα-Πραλίνα ή Λεμόνι. Λίγο πιο κάτω στο Γεωργίτσι βρίσκεται και ο Μύθος της γεύσης (τηλ. 27310 61589), που φημίζεται για το μπιφτέκι αγριογούρουνο, τον μαγειρευτό λαγό και την ειδικότητα στο μαγείρεμα του κυνηγιού!
Τα ντόπια προϊόντα που θα δοκιμάσεις & θα αγοράσεις
Ας ξεκινήσουμε από το ποιοτικό χοιρινό κρέας και τα προϊόντα του στο οποίο έχει μεγάλη παράδοση η Σπάρτη, με άξιο εκπρόσωπο την εταιρεία Τσικάκης-Γιαννόπουλος (Λεύκη Ανωγείων, τηλ. 27310 44265). Στις αρχές του 1970, ο Λάμπρος Τσικάκης και ο Γεώργιος Γιαννόπουλος δημιούργησαν μια μικρή παραδοσιακή χοιροτροφική μονάδα λίγο έξω από τη Σπάρτη, στους πρόποδες του Ταϋγέτου, σε ένα μικρό χωριό, τη Λεύκη Ανωγείων. Γρήγορα η εταιρεία έγινε γνωστή στην ελληνική αγορά για την ποιότητα των χοιρινών παραγωγής της και σταδιακά επεκτάθηκε και στα χοιρινά αλλαντικά και λουκάνικα. Ξεναγήθηκα στο χώρο καπνίσματος του μοναδικού σύγκλινου αλλά και του χοιρινού παστού, δοκίμασα λουκάνικο με πορτοκάλι, καταπληκτικό σκορδάτο αλλά και με ένα πάπρικα που αποτελεί εξαιρετικό μεζέ. Μια μονάδα πρότυπο με ξεχωριστά προϊόντα τα οποία είναι προσεγμένα από το πρώτο βήμα της παραγωγής ως το τελευταίο.
Ο κύριος Γεροντίδης εν δράσει…
Στο Καστόρι, στις πηγές του Αγίου Μάμα βρίσκεται το ιχθυοτροφείο του Γιάννη Γεροντίδη, από το οποίο ξεκινούν τα προϊόντα G-Fish (Καστόρι Λακωνίας, τηλ. 27310 26164). Πρωτοξεκίνησε το 1969 ως μια από τις πρώτες μονάδες εκτροφής πέστροφας στην Ελλάδα. Το μοναδικό πλεονέκτημα των εγκαταστάσεων είναι ότι οι πηγές ξεκινάνε στην είσοδο του ιχθυοτροφείου που έχει πάντα καθαρό τρεχούμενο νερό, ένα ασύγκριτο πλεονέκτημα για τη διαμόρφωση και τη γεύση του ψαριού. Είναι το μοναδικό σημείο στην Ελλάδα που γίνεται εκτροφή φρέσκου σολομού, μικρού αλλά πεντανόστιμου, ταϊσμένου με βιολογικές τροφές. Στην αγορά θα βρεις σολομό και πέστροφα καπνιστή και μαριναρισμένη, άλειμμα πέστροφας με μυρωδικά, τορτελίνια με γέμιση πέστροφα ή σολομό και σκέτο ή καπνιστό χαβιάρι σολομού.
Το Αρτοποιείο Ο Ταΰγετος (Καστόρι Λακωνίας, τηλ. 27310 57500) στο κέντρο του Καστορίου με έναν παμπάλαιο ξυλόφουρνο κάνει μυρωδάτο ψωμί, καταπληκτικά παξιμάδια και κουραμπιέδες!
Ελαιόλαδο Molon Lave σε λακωνική σαλάτα
Υπάρχουν πάρα πολλές ετικέτες ελαιολάδου στη Σπάρτη και τις γύρω περιοχές. Έτυχε και ήρθα σε επαφή με τη Molon Lave (Αρχιδάμου 48, Σπάρτη, τηλ. 2731 101397), μια εταιρεία που ένωσε 517 παραγωγούς της Λακωνίας για να φτιάξουν ένα έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ΠΓΕ από Αθηνολιά σε μεγαλύτερο ποσοστό, Κορωνέϊκη και Μανιατάκι. Ένα λάδι καθαρό, που δεν ανακατεύεται με παλαιότερες σοδιές. Παράγεται με φυσικές μεθόδους ψυχρής έκθλιψης που του χαρίζει υπέροχη γεύση, χρώμα και άρωμα, έχει μοναδικά οργανοληπτικά συστατικά και οξειδώνεται πολύ δύσκολα χωρίς να χάνει τα χαρακτηριστικά του.
Στάση στα Γαλακτοκομικά Βουλουμάνου (Αγ. Νίκωνος 104, Σπάρτη, τηλ. 27310 28308) για εξαιρετικό πρόβειο και αγελαδινό γιαούρτι, κρέμα και ρυζόγαλο. Μια μικρή επιχείρηση που πρωτοξεκίνησε το 1942 και φτιάχνει με απόλυτη συνέπεια αυτές τις 4-5 γεύσεις.
Τα Ζυμαρικά Σπάρτης (Γυθείου 67, Πάροδος Μαυρομιχαλαίων, τηλ. 27310 82740) έχουν μια πορεία 20 χρόνων στην πόλη. Παλιά οικογενειακή επιχείρηση στην οποία όλα γίνονται με μεράκι. Συνολικά 15 κωδικούς με το λαχανάκι, τη χυλοπίτα και τον τραχανά να είναι αυτά με τη μεγαλύτερη ζήτηση. Θα βρεις και ζυμαρικά ολικής αλέσεως αλλά και με αλεύρι ζέας και, ενώ όλα είναι με φρέσκο γάλα και αβγά, υπάρχουν και τα ζυμωμένα με σπανάκι, πάπρικα και τσουκνίδα.
Τοπικά προϊόντα στο “Γέννημα Θρέμμα”
Στο Γέννημα θρέμμα (Κ. Παλαιολόγου 126, Σπάρτη, τηλ. 27313 02351) βρίσκεις συγκεντρωμένα όλα τα καλούδια της περιοχής αλλά και τοπικά προϊόντα από όλη την Ελλάδα. Ντόπιο λάδι, μέλι, βότανα από Ταΰγετο και Πάρνωνα, ζυμαρικά αλλά και όσπρια, ρύζια και άλευρα και τους διάσημους και αγαπημένους Χυμούς Λακωνία (Αμυκλές, 4ο χλμ. ΕΟ Σπάρτης – Γυθείου, τηλ. 27310 44781) από ζουμερά πορτοκάλια της περιοχής. Εδώ βρίσκεις και κρασιά του Κτήματος Θεοδωρακάκου (17ο χλμ. Σπάρτης-Γυθείου, τηλ. 27310 36555), το λευκό από τη ντόπια ποικιλία Κυδωνίτσα και το ερυθρό από 100% Μαυρούδι. Το οινοποιείο είναι επισκέψιμο και αξίζει να κάνεις μια στάση κατόπιν συνεννόησης.
Όλα τα γαλακτοκομικά της Πελοποννήσου τα συναντάς συγκεντρωμένα στα Τυροκομικά Φλώρος (Κλεομβρότου 51, Σπάρτη, τηλ. 27310 23676). Δοκίμασε γραβιέρα από το Χρύσαφα του Καράμπελα, κατσικίσιο τυρί άλμης από το χωριό Γεράκι, Φέτα Μονεμβασίας από τη Συκεά Λακωνίας, αλλαντικά και λουκάνικα ντόπια αλλά και από Αρκαδία – Μεσσηνία, αποστάγματα, παξιμάδια, ζυμαρικά και πολλά παραδοσιακά προϊόντα από όλη τη χώρα.
Extra Tips
Δεν πρέπει να φύγεις από τη Σπάρτη χωρίς ένα πέρασμα από το Μουσείο Ελιάς και Ελαιολάδου (Όθωνος-Αμαλίας 129, Σπάρτη, τηλ. 27310 89315), για να μάθεις τα πάντα για την ιστορία του υγρού χρυσού της ελληνικής γης.
Την περίοδο συγκομιδής ελιάς ο Σύλλογος Φίλων Ταΰγετου “Η Λουσίνα”, με έδρα το Καστόρι, κάνει τη γιορτή μπουκουβάλας, όπως λένε το φρεσκοψημένο ψωμί στα κάρβουνα με μπόλικο φρέσκο ελαιόλαδο από πάνω.
Φωτογραφίες: Ηλίας Φουντούλης
