Μπαίνοντας εκ νέου σε μία ακόμη σχολική χρονιά, ένα είναι το θέμα που συζητείται και προβληματίζει πάρα πολλούς γονείς, το lunch box. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει πληθώρα πληροφοριών στο δίκτυο, αλλά και σε σελίδες και περιοδικά, με πεντανόστιμες συνταγές. Τι γίνεται όμως με το θέμα της υγιεινής και ασφάλειας των τροφίμων αυτών; Μπορούμε άραγε να είμαστε σίγουροι ότι το φαγητό των παιδιών, θα συντηρηθεί αναλλοίωτο για 6 με 8 ώρες και θα μπορεί να καταναλωθεί με ασφάλεια;
Δεδομένου ότι στα περισσότερα σχολεία δεν προσφέρεται μαγειρεμένο φαγητό, αλλά και η δυνατότητα αναθέρμανσης του φαγητού δεν είναι εφικτή, καλό είναι να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά την προετοιμασία, αλλά και να αναζητήσουμε λύσεις που θα μας βοηθήσουν να προσφέρουμε θρεπτικά και υγιεινά τρόφιμα.
Συμβουλές για την Ασφάλεια των Τροφίμων
Η σωστή προετοιμασία στο σπίτι υγιεινών και ασφαλών γευμάτων ή πρόχειρου φαγητού (σάντουιτς) είναι το σημείο κλειδί. Πως θα το πετύχουμε αυτό; Ακολουθώντας τις ορθές πρακτικές μεταφοράς από το σπίτι στο σχολείο (π.χ. διατήρηση ψυκτικής αλυσίδας για τα τρόφιμα που αλλοιώνονται εύκολα), αλλά και τις πρακτικές ορθής διατήρησης των γευμάτων στο σχολείο μέχρι τη στιγμή της κατανάλωσης.
Προμήθεια
Οι πρώτες ύλες που προμηθευόμαστε πρέπει να είναι καλής ποιότητας. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνουμε στα τρόφιμα που αλλοιώνονται εύκολα. Φροντίζουμε να επιλέγουμε προμηθευτές που φέρουν πιστοποιήσεις για την υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων. Ελέγχουμε, στο μέτρο του δυνατού, τα τρόφιμα όταν τα αγοράζουμε, για να βεβαιωθούμε ότι δε φέρουν σημάδια αλλοίωσης τόσο στο τρόφιμο όσο και στη συσκευασία τους. Η ημερομηνία ανάλωσή τους δεν πρέπει να έχει περάσει. Εξετάζουμε τις επιχειρήσεις πώλησης, αναφορικά με την καθαριότητα των χώρων τους, αλλά και τις συνθήκες συντήρησης των τροφίμων που εμπορεύονται.
Συντήρηση
Οι πρώτες ύλες από τη στιγμή της προμήθειάς τους μέχρι τη στιγμή της χρήσης τους, πρέπει να συντηρούνται σωστά:
- Τρόφιμα ζωικής προέλευσης και λοιπά ευπαθή τρόφιμα συντηρούνται σε θερμοκρασία μικρότερη ή ίση των 5 °C ή όπως καθορίζει ο παρασκευαστής τους σε χωριστά ράφια του ψυγείου.
- Τρόφιμα που θα καταναλωθούν ως έχουν, όπως κομμένες σαλάτες και μαγειρεμένα γεύματα τοποθετούνται στα άνω ράφια του ψυγείου με μεμβράνη προστασίας ή μέσα σε κατάλληλους περιέκτες.
- Τα μη ευπαθή τρόφιμα διατηρούνται σε καθαρούς θαλάμους χωρίς υψηλά επίπεδα υγρασίας και θερμοκρασίας (ξηρή αποθήκευση). Καλό είναι τα τρόφιμα ξηράς αποθήκης να μην τοποθετούνται στο ψυγείο, καθώς η αυξημένη υγρασία επιτρέπει την ανάπτυξη μικροοργανισμών.
Προετοιμασία
Η προετοιμασία των γευμάτων στο σπίτι πρέπει να γίνεται σωστά. Χρησιμοποιούμε καθαρό εξοπλισμό και καθαρούς πάγκους. Πλένουμε τα χέρια μας συχνά κατά την προετοιμασία των γευμάτων. Χρησιμοποιούμε διαφορετικές επιφάνειες επεξεργασίας για τα ωμά ζωικά τρόφιμα και τα κρατάμε μακριά από τα φυτικά τρόφιμα ή από τα έτοιμα προς κατανάλωση προϊόντα.
Το μαγείρεμα των φαγητών πρέπει να γίνεται σωστά, σε θερμοκρασίες δηλαδή που δεν επιτρέπουν την επιβίωση παθογόνων μικροοργανισμών. Τα μαγειρεμένα φαγητά που δεν καταναλώνονται άμεσα (εντός δύο ή τριών ωρών μετά το τέλος του μαγειρέματος) πρέπει να μπαίνουν στο ψυγείο.
Τα πρόχειρα γεύματα με ψωμί, αλλαντικά, τυριά, κ.ά., (σάντουιτς) καλό είναι να παρασκευάζονται λίγο πριν μεταφερθούν στο σχολείο. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, πρέπει να διατηρούνται σε κατάλληλο δοχείο και μέσα στο ψυγείο.
Καλό είναι τόσο τα μαγειρεμένα γεύματα, όσο και τα πρόχειρα γεύματα με ψωμί, αλλαντικά, τυριά, κ.ά. (σάντουιτς), να μεταφέρονται σε κατάλληλες για τρόφιμα συσκευασίες, που να μπορούν να κλείνουν καλά. Ιδανικά μέσα σε ισοθερμικά δοχεία, με χρήση παγοκύστεων (φορητό ψυγείο), ώστε να διατηρηθεί όσο το δυνατό καλύτερα η ψυκτική αλυσίδα των τροφίμων και κυρίως των τροφίμων που αλλοιώνονται εύκολα (θερμοκρασία μικρότερη ή ίση των 5 °C). Σε περίπτωση που υπάρχει δυνατότητα μεταφοράς ζεστού φαγητού (thermo-box), σε θερμοκρασία άνω των 60 °C, θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα διατήρησης του ζεστού γεύματος και στο σχολείο μέχρι να καταναλωθεί.
Χειρισμοί στο σχολείο
Τα μαγειρεμένα γεύματα και ιδιαίτερα εκείνα που περιέχουν συστατικά που χαλάνε εύκολα, πρέπει να τοποθετούνται άμεσα σε ψυγείο μετά την μεταφορά τους στο σχολείο και να διατηρούνται σε θερμοκρασία μικρότερη ή ίση των 5 °C μέχρι την ώρα που θα καταναλωθούν. Τα ψυγεία πρέπει να διαθέτουν μόνιμα θερμόμετρα, και να παρακολουθείτε η θερμοκρασία τους σε τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να διατηρείται η αλυσίδα ψύξης. Αποφεύγουμε να αφήνουμε τα τρόφιμα σε θερμοκρασία περιβάλλοντος είτε είναι χειμώνας είτε καλοκαίρι, καθώς σε αυτές τις θερμοκρασίες οι παθογόνοι μικροοργανισμοί πολλαπλασιάζονται ταχύτατα.
Εάν υπάρχει δυνατότητα αναθέρμανσης του φαγητού, αυτό πρέπει να φτάνει εσωτερικά τη θερμοκρασία των 70 βαθμών. Τρόφιμα που έχουν ξαναζεσταθεί πρέπει να καταναλώνονται το συντομότερο δυνατό. Αν χρησιμοποιείτε φούρνο μικροκυμάτων για την αναθέρμανση, το τρόφιμο πρέπει να είναι τοποθετημένο σε κατάλληλο για τον σκοπό αυτό δοχείο και ο δίσκος του φούρνου μικροκυμάτων πρέπει να περιστρέφεται.
Τέλος δεν ξεχνάμε και το ρόλο του παιδιού, οπότε για να έχουμε το «κεφάλι μας ήσυχο», συζητάμε με τα παιδιά μας για την ασφάλεια των τροφίμων, ώστε να μην «ξεχνιούνται» τα τρόφιμα μέσα στην τσάντα και να παραμένουν σε ακατάλληλες θερμοκρασίες.
