Ξανθιές, καφετιές, μελαχρινές, μαύρες, Σουλτανίνες ή Κορινθιακές, με ή χωρίς επικάλυψη σοκολάτας, οι σταφίδες έχουν υψηλή θρεπτική αξία αντιστρόφως ανάλογη του μικροσκοπικού μεγέθους τους. Αυτός ο εξαιρετικά αρωματικός και γευστικός ξηρός καρπός, δεν αποτελεί απλώς ένα ακόμα συστατικό στις συνταγές, είναι μια πολύτιμη υπερτροφή με πλούσια γεύση και ακόμη μεγαλύτερη ιστορική σημασία.
Όλα ξεκίνησαν τυχαία το 2000 π.Χ.
Η ιστορία δείχνει ότι οι σταφίδες ανακαλύφθηκαν τυχαία όταν βρέθηκαν σε αποξηραμένη μορφή στα αμπέλια, περίπου το 2000 π.Χ. Οι τοιχογραφίες από την αρχαιότητα, μαρτυρούν ότι τα αποξηραμένα φρούτα καταναλώνονταν και χρησιμοποιούνταν ως διακοσμητικά στις χώρες της Μεσογείου. Οι ιστορικοί αναφέρουν ότι μεταξύ 120 – 900 π.Χ., οι αρχαίοι Φοίνικες έκαναν τα πρώτα βήματα στην καλλιέργεια του αμπελιού, στην Ισπανία και στην Ελλάδα. Την ίδια περίπου περίοδο, οι Αρμένιοι καλλιεργούσαν τους αμπελώνες στην Περσία. Στην Ισπανία καλλιεργούσαν σταφίδες με μεγάλο καρπό και κουκούτσι, ενώ στην Κόρινθο μαύρες και μικροσκοπικές, χωρίς κουκούτσια.
Στην Ελλάδα οι πρώτες αναφορές για την καλλιέργεια της κορινθιακής σταφίδας εμφανίζονται στα ομηρικά έπη, το 800 π.Χ. Οι Φοίνικες και οι Αρμένιοι τις χρησιμοποιούσαν σε ανταλλαγές με τους Έλληνες και τους Ρωμαίους, που την κατανάλωναν σε μεγάλες ποσότητες, με αποτέλεσμα να ανεβαίνει συνεχώς η αξία τους. Δίνονταν ως βραβεία σε αθλητικές εκδηλώσεις, ως δυναμωτική τροφή στους στρατιώτες, χρησιμοποιήθηκαν ως «νόμισμα» στο εμπόριο και ως «φάρμακο» που θεράπευε πάσα νόσο, από τις δηλητηριάσεις έως τα γηρατειά.
Καθώς περνούσαν τα χρόνια, γινόντουσαν όλο και πιο διάσημες στις χώρες της Ευρώπης. Στον 14ο – 16ο αιώνα αποτελούσαν σημαντικό μέρος της αγγλικής κουζίνας, όμως το κλίμα δεν τους επέτρεπε να τις αποξηράνουν. Την ίδια εποχή η αμπελουργία εξαπλώθηκε στη Γαλλία και τη Γερμανία και δεν έπαψε ποτέ να εξελίσσεται. Στην Αμερική τα πρώτα δείγματα εμφανίζονται στις αρχές του 18ου αιώνα.
Η Κορινθιακή Σταφίδα: ο μαύρος χρυσός της Ελλάδας
Στην Ελλάδα, μετά την Τουρκοκρατία, ο Ιωάννης Καποδίστριας επαναφέρει την καλλιέργειά της. Τον Αύγουστο του 1925 ιδρύεται ο Αυτόνομος Σταφιδικός Οργανισμός (Α.Σ.Ο.) με κύρια δραστηριότητα την προστασία της καλλιέργειας και εμπορίας κορινθιακής σταφίδας (Vitis vinifera L., var. Apyrena). Στις αρχές του 19ο αιώνα οι εξαγωγές άγγιζαν το 70% των συνολικών εξαγωγών της χώρας και στα τέλη του ίδιου αιώνα η σταφιδική κρίση αφήνει ανεξίτηλα τα σημάδια της. Το 2018 εγγράφεται ως στοιχείο στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. (https://ayla.culture.gr/i_kalliergeia_tis_mauris_korinthiakis_stafidas/).
Κορινθιακή Σταφίδα ΠΟΠ και ΠΓΕ
Στις 22 Νοεμβρίου 1993, η ονομασία «Βοστίτσα» αναγνωρίσθηκε ως Προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) για τη σταφίδα από την ποικιλία «μαύρη κορινθιακή» η οποία παράγεται στην Αιγιαλεία. Επιπλέον, από το έτος 2008, η σταφίδα που παράγεται στη νήσο Ζάκυνθο προστατεύεται με την Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης «Σταφίδα Ζακύνθου». Το 2011 καταχωρείται η «Σταφίδα Ηλείας» στη λίστα των προϊόντων Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ). Πέρα από την Αιγιαλεία, τη Ζάκυνθο και την Ηλεία, σήμερα, καλλιεργείται επίσης σε περιοχές της Λακωνίας, Μεσσηνίας, Αχαΐας και λιγότερο της Κεφαλονιάς.
Η σουλτανίνα: η «ξανθιά Καλλονή» της Κρήτης
Η σταφίδα που παράγεται στην Κρήτη προέρχεται από την «σουλτανίνα». Μια ποικιλία που άρχισε να έχει οικονομικό ενδιαφέρον μετά το 1922, όταν οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία έφτασαν στο νησί και ως έμπειροι αμπελοκαλλιεργητές, έδωσαν μεγάλη ώθηση στην αμπελουργία. Έτσι, η ξανθιά σταφίδα, που λέγεται ότι πήρε το όνομα προς τιμήν κάποιου Σουλτάνου, σταδιακά αντικατέστησε την ποικιλία «Ταχτά» που μέχρι τότε σταφιδοποιούσαν οι παραγωγοί του νησιού.
Κατά τον 20ο αιώνα η καλλιέργεια της Σουλτανίνας συνδέθηκε με την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη της Κρήτης. Στα οικονομικά οφέλη που προήλθαν από την εμπορία της «ξανθιάς καλλονής», όπως ονόμαζαν τότε τη σταφίδα που προέρχονταν από την ποικιλία Σουλτανίνα, στηρίχθηκε η οικονομική ανάπτυξη του νησιού. Το 2016, η «Σταφίδα Σουλτανίνα Κρήτης» προστίθεται στον κατάλογο των προϊόντων Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης – ΠΓΕ. Η κατάταξη των σταφίδων σε κατηγορίες γίνεται με κριτήρια το χρώμα, το μέγεθος, την περιεκτικότητα σε υγρασία και το ποσοστό μικρών σταφίδων και σκούρου χρώματος.
Υδατάνθρακες με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη
Η αποξηραμένη σταφίδα είναι μία τροφή με πολύτιμες θρεπτικές ιδιότητες. Επιστημονικές μελέτες που έχουν γίνει στο παρελθόν αποδεικνύουν την υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά, που σχετίζονται με τις ανθοκυανίνες και τα απλά φαινολικά είδη. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι θεωρούνται αποξηραμένα φρούτα με χαμηλό έως μέτριο γλυκαιμικό δείκτη παρά την υψηλή περιεκτικότητά τους σε υδατάνθρακες.
Ξήρανση στον ήλιο vs ξήρανση υπό σκιά
Το 2018 η Ιατρική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, ανακοίνωσε τα αποτελέσματα της μελέτης σχετικά με το πώς επηρεάζουν οι δύο παραδοσιακές μέθοδοι ξήρανσης, δηλαδή στον ήλιο και στη σκιά, την περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά και σάκχαρα. Αποδείχθηκε ότι η συνολική περιεκτικότητα σε φαινόλες, φλαβονοειδή και ανθοκυανίνες ήταν υψηλότερη στις κορινθιακές σταφίδες που αποξηράνθηκαν υπό σκιά σε σύγκριση με τις λιαστές και θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια ενδιαφέρουσα μέθοδος ξήρανσης ίσως και για άλλα αποξηραμένα φρούτα (DOI: 10.1002/jsfa.9263).
Εθνική ημέρα σταφίδας με επικάλυψη σοκολάτας
Η Καλιφόρνια καλλιεργεί και μεταποιεί τον μεγαλύτερο όγκο της παγκόσμιας παραγωγής σταφίδας και η 30η Απριλίου έχει αναγνωριστεί ως «Εθνική Ημέρα Σταφίδας», αφιερωμένη στα μικροσκοπικά σταφύλια που στεγνώνουν φυσικά στους αμπελώνες μόνο με το φως του ήλιου. Όμως, όπως φαίνεται αυτή η γιορτή δεν είναι αρκετή γιατί η 24η Μαρτίου είναι χαρακτηρισμένη ως «Εθνική Ημέρα Σταφίδων με Σοκολάτα». Αυτές οι σταφίδες που προς τιμήν τους γιορτάζουν οι ΗΠΑ, είναι επικαλυμμένες με σοκολάτα υγείας ή γάλακτος, λέγονται «raisinets» και συνοδεύουν το αγαπημένο σνακ του κινηματογράφου, το ποπ κορν.
10 προϊόντα σταφίδας που ξεχωρίσαμε
Κορινθιακή Σταφίδα ΠΟΠ Αιγιαλείας
To 1918 ιδρύεται η Ένωση Σταφιδικών Συνεταιρισμών και το 1923 η Σταφιδική Τράπεζα Βοστίτσης. Λίγα χρόνια αργότερα συγχωνεύονται και δημιουργούν την Παναιγιάλειο Ένωση Συνεταιρισμών (Π.Ε.Σ). Το 1848 ιδρύεται το πρώτο εργοστάσιο στην παραλία του Αιγίου και γράφει τη δική του ιστορία στην καλλιέργεια, τυποποίηση και εξαγωγή βιολογικής κορινθιακής σταφίδας. Το 1990 ιδρύονται νέα υπερσύγχρονα εργοστάσια και το 1998 αναγνωρίζεται ως ΠΟΠ. Όλα αυτά τα χρόνια οι επενδύσεις σε εγκαταστάσεις και σε επιστημονικές έρευνες που είναι επικεντρωμένες στη διατροφική αξία είναι αδιάκοπες. Το τελικό προϊόν είναι τρόφιμο υψηλών προδιαγραφών και τυποποιείται σε δύο εκδοχές. Στη συμβατική καλλιέργεια και στη βιολογική. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://www.pesunion.gr/.
Μαρμελάδα μαύρης σταφίδας Αιγιαλείας με πετιμέζι
Αυτή η βιολογική μαρμελάδα αποτελείται από 70% πολτό μαύρης Κορινθιακής σταφίδας Αιγιαλείας που έχει δέσει με 30% πετιμέζι από τον ίδιο καρπό. Εξαιτίας της φρουκτόζης έχει υψηλά ποσοστά ενέργειας, κατά την παρασκευή της δεν έχει προστεθεί κρυσταλλική ζάχαρη και είναι πλούσια σε κάλιο, μαγνήσιο και σίδηρο, βιταμίνη C, πολυφαινόλες και φυτικές ίνες. Είναι ιδανική πρόταση για δυναμωτικό πρωινό, αλλά ταιριάζει πολύ και με ποικιλίες τυριών. Αναζητήστε την στο https://www.healthtrade.gr/.
Βιολογική Κορινθιακή Σταφίδα Σκιάς
Η οικογένεια Παπαϊωάννου άρχισε να καλλιεργεί αμπελώνες στη Νεμέα το 1876. Οι μοναδικές εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής, σε συνδυασμό με την εμπειρία τους στην αμπελοκαλλιέργεια, αποτέλεσαν τη βάση για να αναπτυχθεί η Golden Black. Tα σταφύλια τοποθετούνται ένα προς ένα σε αυτοσχέδια σκιάδια και αφήνονται να αποξηραθούν για 20-25 ημέρες με φυσικό τρόπο. Στη συνέχεια μαζεύονται προσεκτικά και τοποθετούμε για 1-2 ημέρες στον ήλιο ώστε να τελειοποιηθεί η ξήρανση. Ο καρπός είναι μικροσκοπικός, δεν έχει κουκούτσι και διατηρείται ζουμερός και τραγανός. Μάθετε περισσότερα στο https://goldenblack.gr/.
Κορινθιακή σταφίδα με λευκή σοκολάτα και γιαούρτι
Το 2017, ο Γιώργος Μάζος με την τεχνογνωσία της Golden Black, ιδρύει τη Leonfinefoods με έδρα την Αρχαία Νεμέα Κορινθίας. Σκοπός της εταιρείας είναι η περαιτέρω ανάπτυξη προϊόντων με ναυαρχίδα τη μαύρη κορινθιακή σταφίδα. Μετά από έρευνα ετών, δημιουργεί την Κορινθιακή Σταφίδα με επικάλυψη σοκολάτας. Πρόκειται για βιολογικό προϊόν υψηλών προδιαγραφών και παράγεται με τρεις λαχταριστές επικαλύψεις: με σοκολάτα υγείας, με γάλακτος, με λευκή σοκολάτα και γιαούρτι. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://leonfinefoods.gr/.
Αποξηραμένο τσαμπί σταφύλι
Στην εταιρία «Γνήσιες Γεύσεις» η παράδοση φλερτάρει συνεχώς με την επιστήμη. Το τσαμπί σταφύλι προέρχεται από Σουλτανίνα της Κορίνθου το οποίο συλλέγεται στο ζενίθ της ωρίμανσής του. Η αποξήρανσή μαζί με το τσαμπί δίνει ένα ξεχωριστό ημίξηρο προϊόν και παραμένει ζουμερή και γλυκιά χωρίς οξύτητες. Είναι ιδανική πρόταση για να διακοσμήσει γλυκά ή να προστεθεί σε μια ποικιλία με παλαιωμένα τυριά. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://www.genuinetastes.com/.
Σταφίδα Ζακύνθου με σοκολάτα υγείας
Ο Ενιαίος Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζακύνθου (Ε.Α.Σ.) ιδρύθηκε το 1920 και απαρτίζεται από 27 μέλη – πρωτοβάθμιοι συνεταιρισμοί στους οποίους συμμετέχουν 2.150 αγρότες που τυποποιούν κορινθιακή σταφίδα, ελαιόλαδο και κρασί. Διαθέτει σταφιδεργοστάσιο, τυποποιητήριο ελαιόλαδου, οινοποιείο και πρατήριο. Η σταφίδα με επικάλυψη σοκολάτα υγείας δεν περιέχει ζάχαρη και αποτελεί ιδανικό σνακ για όλη την οικογένεια. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://zantecoopunion.com/.
Σταφιδίνη από Κορινθιακή σταφίδα
Στο χωριό Περιστέρι της Αμαλιάδας ο Γιάννης Αλεξόπουλος, καλλιεργεί τυποποιεί και εμπορεύεται κορινθιακή σταφίδα εκλεκτής ποιότητας. Η κορινθιακή σταφίδα Ilis Farm καλλιεργείται σε ένα ξεχωριστό μικροκλίμα, σε υψόμετρο 299 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε μια περιοχή που έχει ιστορία στη σταφίδα από τα αρχαία χρόνια. Πέρα από την τυποποίηση της σταφίδας, η επιχείρηση Ilis Farm παρασκευάζει και την σταφιδίνη από 100% κορινθιακή σταφίδα, αναβιώνοντας μια χαμένη υπερτροφή. Ουσιαστικά πρόκειται για συμπυκνωμένο σιρόπι σταφυλιού με ανώτερα θρεπτικά χαρακτηριστικά. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://ilisfarm1.webnode.gr/.
Μαρμελάδα σταφύλι με κανέλα
Η Asopia είναι μια αγροτική οικογενειακή επιχείρηση στην περιοχή Λαλιώτη, στην ημιορεινή Κορινθία, κοντά στο Κιάτο. Σε αυτή την εύφορη γη καλλιεργούν αμπέλια, βερίκοκα και λεμόνια και μεταποιούν τα προϊόντα τους με συνταγές βασισμένες στην παράδοση. Η χειροποίητη μαρμελάδα σταφύλι με κανέλα περιέχει σουλτανίνα, ζάχαρη, κανέλα και λεμόνι. Στην ίδια βάση παρασκευάζουν και μαρμελάδα σταφύλι με μαστίχα, δυο υπερτροφές μαζί. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://asopia.gr/.
Chutney μελαχρινής σταφίδας
Η οικογένεια Χριστοδούλου καλλιεργεί την «Πριγκίπισσα Σταφίδα» σε υψόμετρο περίπου 800μ, στην περιοχή Καίσαρι Κορινθίας. Σε αυτή την περιοχή με τον καθαρό αέρα αποξηραίνονται οι σταφίδες και στη συνέχεια τυποποιούνται σε καλαίσθητες συσκευασίες. Η σειρά με τα αλείμματα σταφίδας ξεχωρίζει για την ευρηματικότητα και τους συνδυασμούς των γεύσεων. Το Chutney μελαχρινής είναι ένα γλυκόξινο άλειμμα με βάση την κορινθιακή σταφίδα, χωρίς προσθήκη ζάχαρης. Ταιριάζει πολύ σε μπρουσκέτα με λευκό ανάλατο τυρί, δίνει έξτρα γεύση σε μαρινάρισμα κρεάτων και συνοδεύει φιλέτα ψητών κρεάτων και μανιταριών. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο http://www.prigipissastafida.gr/.
10. Θρεψίνη με κακάο
Η σταφυλόκρεμα είναι μια πυκνή και βελούδινη κρέμα που παρασκευάζεται με κορινθιακή σταφίδα και ταχίνι. Κατά το παρελθόν αποτελούσε μοναδικό γλύκισμα για τα παιδιά και ήταν γνωστότερο με την ονομασία «θρεψίνη». Η Αναγνωστίδου Φωτεινή αναβιώνει την παράδοση και την προσεγγίζει δίνοντας μία νότα νεοτερισμού με την προσθήκη κακάο. Έτσι έχουμε ένα άλειμμα πλούσιο σε ενέργεια, ιδανικό για το πρωινό γεύμα μιας κουραστικής ημέρας. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://threpsini.wordpress.com/.
