Ας θυμηθούμε λίγο τα παλιά μας ήθη κι έθιμα του γιορτινού τραπεζιού που έχουν αντικατασταθεί με καινούρια, ευρωπαϊκής κοπής και κουλτούρας, κι ας μαγειρέψουμε όπως τότε, με κέφι, μουσικές και με ό,τι έχει το ψυγείο!
Λίγο ο Τσελεμεντές, λίγο περισσότερο η γαλλική μόδα που στρογγυλοκάθισε στο τραπέζι του νέου αστού γύρω στη δεκαετία του ’60, και χωρίς να το καταλάβουμε χάσαμε το πνεύμα των ελληνικών γιορτών. Τέρμα τα χοιροσφάγια και η γουρνοχαρά, τέρμα οι κρεατοπρασόπιτες με το φλουρί, πάει το κεντητό χριστόψωμο, και λίγοι ακόμη ξέρουν τι γεύση έχει ο πασπαλάς. Τα γεμάτα πορτοφόλια μιας κοινωνίας χορτάτης βοήθησαν στη συνέχεια οι γιορτές μας να γίνουν πιο κοσμοπολίτικες: η κότα έγινε γαλοπούλα, η σοκολάτα αντικατέστησε τη μελαχρινή και τον σπιτικό μπακλαβά, τα πατέ τις τηγανιές.
Από το τραπέζι στο χωριό, στα τραπέζια με catering
Η γαστρονομία έγινε μόδα, τα περιοδικά βοήθησαν στην όψη και τη γεύση ενός νέου τραπεζιού, η γιορτή ξέχασε το χωριό – για την ακρίβεια δεν ήθελε να το έχει ούτε ακουστά! Τα καλέσματα έγιναν επίσημα, εκτός από την οικογένεια άνοιξαν την πόρτα τους σε σχέσεις φιλικές, σχέσεις επαγγελματικές και γενικά δημόσιες σχέσεις, τα χριστουγεννιάτικα δέντρα στα πλούσια σπίτια απέκτησαν ντεκορατέρ και τα τραπέζια catering. Το τραπέζι μας άρχισε να πεινά για φουαγκρά, γαλλική σαμπάνια και ρώσικο χαβιάρι, πάβλοβες με φράουλες και κόκκινα φρούτα, καπνιστούς σολομούς, μπρικ και ελβετικά ελάφια, μαρόν γκλασέ μέσα σε γαλλικές σαντιγί, βολ-ο-βάν και γουρουνόπουλο με το μήλο στο στόμα, τις πιο τζάμπο γαρίδες, αστακό en gelée και γαλλικό κονιάκ για τη χώνεψη.
Μέσα στην αφθονία που δεν δίσταζε να πετάξει στα σκουπίδια ένα ολόκληρο περισσευάμενο φιλέτο και στις αναθυμιάσεις των γαλλικών Merlot, το πνεύμα των Χριστουγέννων κάπου ζαλίστηκε, κάπου έχασε το δρόμο και το νόημά του, έμεινε αστραφτερό περιτύλιγμα χωρίς ουσία, έγινε παγωμένα φιλιά, ευχές τυπικές, τα υπερ-φωτισμένα σαλόνια τύφλωσαν τη θέα μας, δεν μπορούσαμε πια να δούμε το Κοριτσάκι με τα Σπίρτα εκεί έξω, στον σκοτεινό δρόμο της αγάπης.
Μετά στριμωχτήκαμε, δυσκολευτήκαμε. Ο κόσμος έπαψε να είναι αυτό που είχαμε μάθει τις τελευταίες δεκαετίες. Ο κόσμος δεν θα είναι ποτέ πια ο ίδιος. Μαζί και οι γιορτές, μαζί και το φαγητό μας, αφού το πιάτο πρώτο προδίδει το πορτοφόλι και τις οικονομικές συνθήκες μιας χώρας. Μέσα στα συντρίμμια θα πρέπει να εφεύρουμε ξανά τον εαυτό μας, ξανά τη χώρα, ξανά τη χαρά μας. Κι όταν όλα χάνονται κάτω από τα πόδια σου, η παράδοση, οι σίγουρες αξίες που είναι σαν την αγκαλιά της μάνας, είναι το στέρεο δέντρο που θα εμπνεύσει το επόμενο βήμα, την επόμενη γιορτή που δεν θα μοιάζει με τις άλλες αλλά θα είναι η δική μας γιορτή.
Η εξέλιξη της παράδοσης
Αν ξεφυλλίσεις το ελληνικό εδεσματολόγιο των Χριστουγέννων, θα χορτάσει το μάτι και η όρεξή σου με κότες βραστές, λαχανοντολμάδες, χοιρινές μακαρονάδες κοκκινιστές με πελτέ, δίπλες και μελομακάρονα, τραχανοτυρόπιτες και χοιρινό με λάχανο, φρικασέ και ζυγούρια στη γάστρα, φρέσκα λουκάνικα και γαλατόπιτες, κιμάδες ρολό, κυδώνια στο φούρνο. Όλες οι παραδόσεις του κόσμου ξέρουν να στήνουν το κέφι και το τραπέζι με το τίποτα, με συνταγές απλές, με τα υλικά της καθημερινότητας, όσα βγάζει το μποστάνι, το δάσος και η στάνη. Γλέντια μιας άλλης αφθονίας όπου δεν μετρά το χρήμα, η φράουλα και το μάνγκο μέσα στο χειμώνα και η επίδειξη, αλλά η αγάπη, η συντροφιά, η χαρά, όπως μας τη δίδαξε ο Παπαδιαμάντης.
Η καμπάνα χτύπησε και ο ήχος της φέτος έρχεται να μας ξυπνήσει από την ντροπή: όχι, όλοι δεν έχουμε και όλοι θα γιορτάσουμε! Αυστηρά μαζί με όσους αγαπάμε αληθινά. Θα ανοίξουμε τα σαλόνια και τις κουζίνες μας, θα βάλουμε ρεφενέ την πίτα και το χοιρινό, θα πλάσουμε κουραμπιέδες και θα τους πάμε πεσκέσι, θα μαγειρέψουμε εύκολα, έξυπνα και γρήγορα. Ένα τραπέζι αξέχαστο δεν θέλει ποσότητα, θέλει μόνο νοστιμιά και ομορφιά. Εσύ μπορεί να προτιμήσεις να μαγειρέψεις το χοιρινό όπως το έκανε η μαμά σου, σερβίροντας ατόφια την παράδοση. Έχεις, όμως και μια δεύτερη επιλογή, αυτή της νέας μοντερνιτέ. Η παράδοση, λένε, όπως και η γλώσσα, πρέπει να εξελίσσεται για να μην πεθάνει. Χιλιάδες εκπομπές, περιοδικά και ένα κατάφορτο διαδίκτυο θα σου δείξουν τον νέο -παγκόσμιο- δρόμο που επιστρέφει στις παραδοσιακές αξίες, ξεχνώντας πίσω του τα ακριβά υλικά. Οι καλύτεροι σεφ του κόσμου σερβίρουν φακές στα μενού τους, γιατί όχι κι εσύ; Μια σαλάτα φακή με έναν καπνιστό κολιό και λίγα μυρωδικά είναι ένα ολόφρεσκο πιάτο που κλείνει το μάτι στην παράδοση αλλά με ένα μικρό ρετούς στο ντεκόρ, κοιτάζει κατάματα το μέλλον.
Απενοχοποίηση τώρα, αυτό είναι το νόημα της νέας γιορτής. Ακόμη κι όταν λείπει το κρέας, ένα τεράστιο ταψί με ροδοκόκκινες πατάτες, ωραία παρουσιασμένο, μαγειρεύει το πάρτι. Αυτό έλεγαν οι έκπτωτες αρχόντισσες Πολίτισσες, που η μοίρα τις έριξε στα λασπόνερα της προσφυγιάς.
Ας μαγειρέψουμε τη δική μας γιορτή! Με κέφι και μουσικές και με ό,τι έχει το ψυγείο!
5 Χριστουγεννιάτικα γλυκά που θα σε φέρουν πιο κοντά στην παράδοση:
