Από τον νερουλά, τον παγοπώλη και τον γαλατά, που άφησαν το δικό τους αποτύπωμα στη σύγχρονη ιστορία διανέμοντας πόρτα-πόρτα τα αγαθά τους, στη δική μας καθημερινότητα και τις ψηφιακές υπηρεσίες πωλήσεων.
Τι θα θέλατε να παραγγείλετε σήμερα; Σουβλάκι, σούσι, πίτσα ή μπέργκερ; Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι μεσολάβησε και πόσα πράγματα χρειάστηκε να αλλάξουν, για να φτάσουμε σήμερα να παραγγέλνουμε φαγητό και να το παραλαμβάνουμε στον τόπο της επιλογής μας, χωρίς τηλεφωνική επικοινωνία και μόνο με ελάχιστα κλικ ή ακόμα και με τη συνεισφορά της Τεχνητής Νοημοσύνης;
Είναι δύσκολο να σκεφτούμε ότι το food delivery (παραγγελία και παράδοση φαγητού), που έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, δεν ήταν τόσο συνηθισμένο πριν από μερικά χρόνια. Για την ακρίβεια, δεν υπήρχε καν αυτή η δυνατότητα. Η ταχύτατη εξέλιξή του οφείλεται στο γεγονός ότι προσαρμοζόμαστε πολύ γρήγορα σε ό,τι κάνει τη ζωή μας πιο εύκολη.
Από τη διανομή του γαλατά στις ψηφιακές πλατφόρμες
Πίσω στον χρόνο, επαγγέλματα που χάθηκαν, όπως ο νερουλάς, ο παγοπώλης και ο γαλατάς, άφησαν το δικό τους αποτύπωμα στην Iστορία διανέμοντας πόρτα-πόρτα τα πολύτιμα αγαθά με παραγγελίες που βασίζονταν κυρίως σε μόνιμους πελάτες και λιγότερο σε τυχαίους, ευκαιριακούς. Από εκείνες τις εποχές χρειάστηκε να γίνουν πολλές αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική ταυτότητα των Ελλήνων, για να περάσουμε στις αρχές της δεκαετίας του ’80 στην άνθηση της διαφήμισης μέσω τηλεόρασης, περιοδικών και φυλλαδίων.
Στις αρχές του ’90 οι νοικοκυραίοι είχαν ήδη τακτοποιήσει τα φυλλάδια διανομής γρήγορου και εύκολου φαγητού σε μόνιμο σημείο της κουζίνας, στο σεκρετέρ του χολ ή στο γραφείο της γραμματείας. Κάποιοι, περισσότερο επιμελείς, διατηρούσαν ντοσιέ, με τους διαφημιστικούς καταλόγους φαγητού να χωρίζονται σε κατηγορίες, ανάλογα με το είδος. Το μενού μέχρι τότε περιλάμβανε κυρίως σουβλάκια, κοτόπουλο σχάρας, πίτσα και μακαρονάδες φούρνου. Τα μαγέρικα διέθεταν φαγητό σε πακέτο, όμως δεν υποστηριζόταν από υπηρεσία παράδοσης.
Μέχρι τις αρχές του 2000 το delivery ακολουθούσε το παραδοσιακό μοντέλο, όπου οι καταναλωτές έδιναν την παραγγελία τους τηλεφωνικά ή απευθείας από το κατάστημα, η οποία έφτανε στην πόρτα από το προσωπικό της επιχείρησης. Από το 2004 και έπειτα η ανάπτυξη του Διαδικτύου δημιούργησε ψηφιοποιημένους καταλόγους και μια πρώτη μορφή online παραγγελιοληψίας.
Μετά τη δεκαετία του 2010, λόγω της αλλαγής των δημογραφικών στοιχείων και του πολυάσχολου τρόπου ζωής, οι προβλέψεις έδειχναν ότι η αγορά delivery θα σημείωνε μεγάλη ανάπτυξη. Τότε, παρουσιάστηκαν στην αγορά οι πρώτες επιχειρήσεις επικεντρωμένες, αποκλειστικά, στο delivery φαγητού και στην αναβάθμιση της παροχής υπηρεσιών παραγγελίας και διανομής online. Ωστόσο, δεν είχε προβλεφθεί από κανέναν η απροσδόκητη πανδημία, η οποία έδωσε ακόμη μεγαλύτερη ώθηση εκτοξεύοντας τους αριθμούς.
Πώς επηρέασε η πανδημία τις προτιμήσεις μας
Λόγω των συνεπειών του COVID-19, τα εστιατόρια έκλεισαν τις πόρτες τους για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ την ίδια περίοδο η κοινωνική απόσταση και η εργασία από το σπίτι άλλαξαν την καθημερινή ρουτίνα και τον τρόπο που καταναλώνουμε. Η πανδημία αποδεκάτισε τη μαζική εστίαση και δημιούργησε τεράστια ζήτηση για delivery τροφίμων. Τα εστιατόρια, στην προσπάθεια για επιβίωση, ενεργοποίησαν την υπηρεσία delivery προσαρμόζοντας το μενού στις απαιτήσεις του φαγητού σε πακέτο. Η έρευνα «Food Service Market Monitor 2022» της Deloitte αποκαλύπτει ότι μεταξύ 2020-2021 τα εστιατόρια ταχείας εξυπηρέτησης που υποστηρίζονταν από υπηρεσίες delivery σημείωσαν την υψηλότερη αύξηση πωλήσεων, συγκριτικά με το διάστημα 2016-2020. To fast food της μέχρι πρότινος ακαταμάχητης τριάδας σουβλάκι – πίτσα – burger απειλήθηκε από τις θεματικές κουζίνες, με το σούσι να κερδίζει ολοένα μεγαλύτερο μερίδιο.
Αυτή η ευκαιρία δεν πέρασε απαρατήρητη από τους καταξιωμένους σεφ και έφερε σε δίλημμα τους επιχειρηματίες που υπηρετούσαν την υψηλή γαστρονομία. Οι κουζίνες-φάντασμα (ghost kitchen) έκαναν το ντεμπούτο τους, παρουσιάζοντας εκλεπτυσμένες παρασκευές και γεύματα ειδικά σχεδιασμένα μόνο για delivery. Σύμφωνα με το Euromonitor, οι κουζίνες-φάντασμα θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια παγκόσμια αγορά 1 τρισ. δολαρίων έως το 2030.
Η ικανοποίηση του καταναλωτή σε πρώτο πλάνο
Στη μετά πανδημία εποχή, μετά την επαναλειτουργία, η κοινωνική απόσταση και η εργασία από το σπίτι έδειξαν τις αλλαγές στην καθημερινή ρουτίνα, στις διατροφικές συνήθειες και στον τρόπο κατανάλωσης αγαθών. Η διαταραχή της υγείας έφερε στο προσκήνιο την επιτακτική ανάγκη για ποιότητα και η οικονομική αστάθεια ζητούσε προσιτές τιμές. Η αναζήτηση τροφίμων με ισορροπημένη σχέση ποιότητας – τιμής έγινε τρόπος ζωής και την πληροφορία μπορούσαν να την αντλήσουν οι καταναλωτές εύκολα μέσα από τις ψηφιακές πλατφόρμες delivery φαγητού. Οι επιχειρήσεις εστίασης που είναι καταχωρημένες οφείλουν να διατηρούν λογικές τιμές προκειμένου να διατηρήσουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα.
Delivery σε φρέσκα τρόφιμα
Στην Ελλάδα έχουν μείνει ελάχιστες επιχειρήσεις που εμμένουν αποκλειστικά στον παραδοσιακό τρόπο πωλήσεων, την ίδια στιγμή που οι online πλατφόρμες έχουν ήδη καταχωρισμένες περισσότερες από 2.000 επιχειρήσεις και εξυπηρετούν 100 διαφορετικά σημεία της χώρας παραδίδοντας σχεδόν τα πάντα. Και δεν σταματούν εκεί. Πέρα από τα έτοιμα γεύματα, στις λίστες τους παρέχουν υπηρεσίες delivery υποστηρίζοντας όλες τις κατηγορίες τροφίμων. Μαναβική, κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, delicatessen, κάβες, βιολογικά προϊόντα και ζαχαροπλαστεία, όλα με online delivery.
Η τεχνητή νοημοσύνη στην υπηρεσία του delivery
Στο άμεσο μέλλον θα δούμε την τεχνολογία να επεμβαίνει όλο και περισσότερο στον τρόπο με τον οποίο επιλέγουμε τα γεύματά μας και ειδικά μενού θα σχεδιάζονται σύμφωνα με τις επιθυμίες, τις διατροφικές απαιτήσεις και τις σύγχρονες γαστρονομικές τάσεις.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη, αν και σε πρώιμο στάδιο, έχει ήδη αρχίσει να δείχνει τα σημάδια της κάνοντας το delivery όλο και πιο αυτοματοποιημένο και έξυπνο. Οι αλγόριθμοι βελτιώνουν συνεχώς την εμπειρία των χρηστών. Προτείνουν εστιατόρια, μενού και συνδυασμούς άλλων φαγητών, αναλύουν την κίνηση στους δρόμους και τις τοποθεσίες παράδοσης, για να καθορίσουν τις πιο αποτελεσματικές διαδρομές στους οδηγούς που παραδίδουν τα φαγητά και, το σημαντικότερο, διασφαλίζουν την ποιότητα των τροφίμων ελέγχοντας τις θερμοκρασίες, τις συνθήκες και τα πρότυπα ασφάλειας και υγείας. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται ο χρόνος παράδοσης, εξοικονομούνται πόροι και βελτιώνεται η συνολική απόδοση της διαδικασίας παράδοσης.
Τι επιλέγουν οι καταναλωτές
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, μετά την οικονομική κρίση και την πανδημία οι Έλληνες στρέφονται όλο και περισσότερο σε εναλλακτικές λύσεις που θα αντικαταστήσουν τις μέχρι πρότινος συνήθειες. Η αλλαγή των διατροφικών προτύπων και οι προσπάθειες εξοικονόμησης χρημάτων είχαν ως αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι να προτιμούν το φαγητό στο σπίτι αντί να φάνε έξω. Επιπλέον, οι online αγορές τροφίμων παρουσίασαν σημαντική αύξηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με το 25% των Ελλήνων να είναι έτοιμο να αγοράσει τα τρόφιμα διαδικτυακά, σε αντίθεση με το χαμηλό 2% που ίσχυε το 2019. Αξίζει να σημειωθεί ότι η προτίμηση στο delivery έχει αποδειχθεί ανθεκτική ακόμη και μετά τη χαλάρωση των περιορισμών.
Ο καφές κατέχει τη θέση που premium αγαθά δεν έχουν καταφέρει να αποκτήσουν στο παιχνίδι του delivery, και πώς θα μπορούσαν άλλωστε, αφού από τη φύση της η διανομή του φαγητού σε πακέτο καταστρέφει το μεγαλύτερο μέρος της εμπειρίας.
