Η φύση έχει τον τρόπο της να µας στέλνει µηνύµατα µε τα χρώµατα που έχει επιλέξει να «ντύσει» συγκεκριµένα είδη του ζωικού και φυτικού βασιλείου. Με τον ίδιο τρόπο, λοιπόν, που ένα χρώµα εκπέµπει απαγορευτική προειδοποίηση, όπως το έντονο µπλε στο δηλητηριώδη δεντροβάτη βάτραχο του Σουρινάµ, έτσι και το έντονο κόκκινο «διαφηµίζει» τις ευεργετικές ιδιότητες συγκεκριµένων φρούτων και λαχανικών.
Τι σηµαίνει λοιπόν το κόκκινο χρώµα;
Σηµαίνει ότι το κόκκινο φρούτο ή λαχανικό που έχουµε µπροστά µας περιέχει διάφορα αντιοξειδωτικά, πολυφαινόλες, βιταµίνες και πολλά ιχνοστοιχεία και ότι, ανάλογα µε την περίπτωση, µπορεί να περιέχει και κάποια µοναδικά θρεπτικά συστατικά επιπλέον.
Λυκοπένιο το θαυµατουργό
Ανήκει στην ευρύτερη οικογένεια των φυτοχηµικών ουσιών και, εκτός από την ντοµατούλα στην οποία βρίσκεται άφθονο, λυκοπένιο συναντάµε και στα κόκκινα γκρέιπφρουτ, τα κόκκινα σταφύλια, την γκουάβα, την παπάγια, τις κόκκινες πιπεριές και το καρπούζι. Τι είναι όµως το λυκοπένιο και ποια η δράση του;
Πρόκειται για ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό που ουσιαστικά εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου -υπεύθυνες για την καταστροφή κυττάρων και ιστών- που δηµιουργούνται στη διάρκεια του χρόνου κατά το µεταβολισµό των κυττάρων. Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου αλλοιώνουν το DNA του οργανισµού, επιταχύνουν τη γήρανση και µεταξύ άλλων προκαλούν αρτηριοσκλήρυνση και καρδιαγγειακές παθήσεις.
Όµως οι ευεργετικές δράσεις του λυκοπενίου δεν σταµατούν εδώ. Το λυκοπένιο προστατεύει επίσης το δέρµα από τις υπεριώδεις ακτίνες του ηλίου, ρίχνει τα επίπεδα της «κακής» (LDL) χοληστερίνης στο αίµα, ενώ διάφορες έρευνες έχουν αποδείξει ότι προστατεύει από κάποιες µορφές καρκίνου, διαβήτη και οστεοπόρωσης, από διαταραχές στην όραση και από την ανδρική υπογονιµότητα.
Η κυριότερη πηγή λυκοπενίου για τον άνθρωπο είναι η ντοµάτα και όλα τα παράγωγά της, ακόµα και το κέτσαπ, οι έτοιµες σάλτσες ζυµαρικών, ο χυµός ντοµάτας σε κονσέρβα κ.λπ. Αυτό συµβαίνει γιατί στην περίπτωση της ντοµάτας ισχύει το εξής παράδοξο: σε αντίθεση µε άλλα φρούτα και λαχανικά όπου κατά το µαγείρεµα η ποσότητα των θρεπτικών συστατικών µειώνεται, το µαγείρεµα της ντοµάτας αυξάνει το ποσοστό λυκοπενίου και το καθιστά µέχρι και τέσσερις φορές πιο βιολογικά διαθέσιµο από ό,τι το λυκοπένιο που περιέχεται στη φρέσκια ντοµάτα. Αυτό συµβαίνει γιατί αρχικά το λιώσιµο και στη συνέχεια το µαγείρεµα απελευθερώνουν το λυκοπένιο από τα φυτικά κύτταρα της ντοµάτας και έτσι µπορεί να απορροφηθεί πιο εύκολα από το πεπτικό µας σύστηµα, ειδικά αν συνδυάζεται µε ελαιόλαδο.
Ανθοκυανίνες
Υδροδιαλυτές χηµικές ενώσεις που ανάλογα µε το pH τους εµφανίζονται κόκκινες, µπλε ή µοβ. Χαρίζουν κόκκινο χρώµα στα κεράσια, τις φράουλες, τα σµέουρα, το κόκκινο λάχανο. Οι τροφές που περιέχουν ανθοκυανίνες έχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, βοηθούν στην ανανέωση του κολλαγόνου του δέρµατος, µειώνουν τις ρυτίδες και συµβάλλουν στην καλύτερη λειτουργία, τόνωση και ενίσχυση των τριχοειδών αγγείων.
Ελλαγικό οξύ
Θα το συναντήσετε στις φράουλες, τα κράνα και σε άλλα φρούτα της οικογένειας των µούρων, στα κόκκινα σταφύλια και τα ρόδια. Είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό και σύµφωνα µε έρευνες συµβάλλει στην επιβράδυνση των µηχανισµών που οδηγούν σε δηµιουργία κάποιων µορφών καρκίνου. Στην Αµερική, µάλιστα, κυκλοφόρησαν πολλά σκευάσµατα βασισµένα στο ελλαγικό οξύ, τα οποία προωθούνταν σαν «θεραπευτικά» κατά του καρκίνου αλλά σύντοµα η πώλησή τους απαγορεύτηκε.
Κουερσετίνη
Εδώ έχουµε να κάνουµε µε ένα φυτοχηµικό αντιοξειδωτικό µε πολλές ιδιότητες. Καταπραΰνει τις αλλεργίες και το άσθµα, περιορίζει τη δράση ιών όπως εκείνη του έρπητα, ενώ κάνει καλό στην καρδιά, ρίχνει την «κακή» χοληστερίνη και βοηθά στην καύση σωµατικού λίπους. Θα τη βρείτε στη φλούδα του κόκκινου µήλου, στα κόκκινα κρεµµύδια και τα κόκκινα σταφύλια.
Ρεσβερατρόλη
Η ρεσβερατρόλη είναι ένας τύπος πολυφαινόλης που ονοµάζεται φυτοαλεξίνη και παράγεται από συγκεκριµένα φυτά όταν βρεθούν σε συνθήκες εκτάκτου ανάγκης µετά από τραυµατισµό, µόλυνση ή επίθεση από ξένο σώµα. Προφυλάσσει από καρδιαγγειακές παθήσεις και φλεγµονές, ενώ υπάρχουν θετικά στοιχεία για την αντικαρκινική δράση τους, κυρίως στον τοµέα της πρόληψης. Πού συχνάζει; Στη φλούδα και το σπέρµα κόκκινων σταφυλιών και στα βατόµουρα.
Λαχανικά στο χρώμα του πάθους…
* Ντοµάτα: Βασίλισσα της καλοκαιρινής διατροφής, γεµάτη βιταµίνες και πάνω από 20 θρεπτικά συστατικά. Ξεχωρίζει για την αφθονία της σε λυκοπένιο και περιέχει επίσης βιταµίνη Α, πολλές του συµπλέγµατος Β και κυρίως Β2 (ριβοφλαβίνη) και Β9 (φολικό οξύ), βιταµίνη Ε, χρώµιο, σελήνιο, σίδηρο, χαλκό, µαγγάνιο και πολλές φλαβονοειδείς ουσίες όπως κατεχινικό οξύ, φλαβόνη, φλαβονόλη, καµφερόλη και κερκετίνη.
* Κόκκινη πιπεριά: Μισή ωµή κόκκινη πιπεριά περιέχει διπλάσια ποσότητα βιταµίνης C από ένα πορτοκάλι. Πλούσια επίσης σε βιταµίνες Α και Β6, βοηθά τη λειτουργία του εγκεφάλου και ενισχύει το σώµα στην παραγωγή σεροτονίνης και νορεπινεφρίνης που επηρεάζουν θετικά τη διάθεσή µας, καθώς και στην παραγωγή µελατονίνης που ρυθµίζει το βιολογικό µας ρολόι. Επίσης περιέχει λυκοπένιο, λουτεΐνη και ζεαξανθίνη.
* Κόκκινο κρεµµύδι: Οι ανθοκυανιδίνες τού χαρίζουν το κόκκινο χρώµα, ενώ είναι πλούσιο και σε φλαβονοειδή σουλφιδικά συστατικά, βιταµίνες C, K, B9 και πολλά ιχνοστοιχεία. Πρόκειται για ισχυρό αντιφλεγµονώδες που κάνει καλό στην καρδιά, στα οστά αλλά κακό στην… αναπνοή!
* Κόκκινο λάχανο: Οφείλει το χρώµα του στις ανθοκυανίνες, περιέχει βιταµίνες Α, Β9, Β καροτίνη, C, Κ και ποτάσιο. Είναι γνωστό από την αρχαία Ρώµη σαν το ιδανικό φάρµακο κατά της βρογχίτιδας.
* Ραντίτσιο: Κάθε δαγκωνιά από τα τραγανά και πικρούτσικα φύλλα του θα σας προσφέρει µπόλικη βιταµίνη Α, βιταµίνη C, ασβέστιο και πολλές φυτικές ίνες, ενώ παράλληλα γίνονται συνεχώς έρευνες για τις αντικαρκινικές ιδιότητές του.
* Ραπανάκι: Είναι γεµάτο από βιταµίνη C και µπόλικο κάλιο. Έχει αντισηπτικές ιδιότητες, κάνει καλό στα αρθριτικά και τους ρευµατισµούς, χρησιµοποιείται ως φυσικό αντιπυρετικό, ενώ καθαρίζει το αίµα και τονώνει το συκώτι διευκολύνοντας τη λειτουργία του.
* Παντζάρι: Εξαιρετική πηγή βιταµινών της οµάδας Β, πλούσιο σε φώσφορο, σίδηρο, ιώδιο, θείο, ασβέστιο και µεταλλικά άλατα. Δρα ενάντια στη γρίπη, τη βρογχίτιδα και την αναιµία, καθαρίζει τα νεφρά και τη χολή, ενώ το ζουµί του καταπολεµά καρδιαγγειακά προβλήµατα, αρτηριοσκλήρυνση και υπέρταση.
* Ραβέντι: Φρούτο σύµφωνα µε τους Αµερικανούς, αλλά αγαπηµένο λαχανικό για τους Βρετανούς, που προτιµούν να το βάζουν να πρωταγωνιστεί σε γλυκές συνταγές όπως πίτες και τάρτες. Τρώγονται µόνο τα κοτσάνια του που µοιάζουν µε σέλινο αλλά έχουν κόκκινο χρώµα. Είναι γεµάτο βιταµίνες Β9, Κ, C και Ε, πολλά µέταλλα και ιχνοστοιχεία. Χρησιµοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια στην ιατρική για την καθαρτική δράση του.
Και από φρούτα;
* Φράουλα: Πλούσια σε φυτικές ίνες, βιταµίνες Β9, C και Κ, ιώδιο, ποτάσιο, µαγνήσιο, αν και το πιο ισχυρό συστατικό τους είναι το µαγγάνιο. Λειτουργεί σαν συνένζυµο που βοηθά το µεταβολισµό, δηµιουργεί συνδετικούς ιστούς, διευκολύνει την απορρόφηση σιδήρου από τον οργανισµό και ρυθµίζει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίµα.
* Κεράσι: Είναι πλούσιο σε ανθοκυανίνες γνωστές για τις αντιφλεγµονώδεις ιδιότητές τους, προστατεύει από την οστεοαρθρίτιδα και ανακουφίζει από τους πόνους της. Μάλιστα, σε µια έρευνα αναφέρεται ότι η κατανάλωση 35 κερασιών έχει τα αποτελέσµατα της ασπιρίνης στην ανακούφιση πόνων αρθρίτιδας. Επίσης, περιέχει σηµαντικές ποσότητες σιδήρου που τονώνει την ανανέωση της αιµογλοβίνης και έχει αντικαρκινικές ιδιότητες.
* Κόκκινο µήλο: Περιέχει φυτικές ίνες, βιταµίνες Α και C, στερόλες, ασβέστιο, φώσφορο, σίδηρο, κάλιο, φολικό οξύ, βιοτίνη, και πολλές ευεργετικές ιδιότητες για τον οργανισµό. Διατηρεί υγιή τα αιµοφόρα αγγεία, προστατεύει την καρδιά, βοηθά στην απώλεια βάρους, αποτρέπει τη δυσκοιλιότητα και διευκολύνει τη χώνεψη. Υπάρχει και παροιµία που επιβεβαιώνει όλα τα παραπάνω και ακόµα περισσότερα.
* Καρπούζι: Ξεχειλίζει από φυτικές ίνες, βιταµίνες A και C και είναι σηµαντική πηγή ποτάσιου. Απαραίτητο στη διατροφή µας ειδικά τους καλοκαιρινούς µήνες, έχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες και ειδικά ο χυµός του που ενυδατώνει το δέρµα και το προστατεύει από τον ήλιο. Επίσης, περιέχει τη φυτοχηµική ουσία σιτρουλίνη η οποία γεµίζει το αίµα µε ένα χηµικό που χαλαρώνει τα αγγεία και αυξάνει την κυκλοφορία του αίµατος.
* Κράνο: Ό,τι καλύτερο για τις λοιµώξεις του ουρογεννητικού συστήµατος µε άµεση δράση ενάντια σε ουρολοιµώξεις, κυστίτιδες και κολπίτιδες, µια και η κατανάλωσή του λειτουργεί σαν εµβόλιο για τον οργανισµό. Τονώνει το ανοσοποιητικό σύστηµα, έχει αντιβακτηριδιακή και αντιοξειδωτική δράση, σταµατά τη φθορά των κυττάρων και βοηθά στη δηµιουργία νέων, ωφελεί την καρδιά και περιέχει ελλαγικό οξύ.
* Κόκκινο σµέουρο: Ανακουφίζει από πόνους και λοιµώξεις, τονώνει τους µυς, έχει αντικαρκινική δράση και δρα κατά των καρδιακών παθήσεων, του διαβήτη και των αλλεργιών. Περιέχει πολλές αντιοξειδωτικές ιδιότητες σε σχέση µε τα υπόλοιπα φρούτα και είναι πηγή βιταµίνης C, µαγγανίου, ενώ είναι γεµάτο φυτικές ίνες.
* Ρόδι: Αν «σπάσουµε» το ρόδι θα βρούµε µέσα πολλές φυτικές ίνες, βιταµίνες, σίδηρο, κάλιο και µεγάλη αντιοξειδωτική δράση που οφείλεται στο συνδυασµό ανθοκυανίνων, τανινών και ελλαγικού οξέως. Κάνει καλό σχεδόν στα πάντα µε πολλές ευεργετικές ιδιότητες. Δεν έχει χαρακτηριστεί καθόλου τυχαία ως µία από τις σούπερ τροφές.
* Σαγκουίνι: Αν και εντελώς ασυνήθιστες στα εσπεριδοειδή, οι ανθοκυανίνες χαρίζουν αυτό το έντονο κόκκινο χρώµα σε όλα τα είδη πορτοκαλιών σαγκουίνι, εκτός από δύο ποικιλίες από τη λατινική Αµερική (Cara Cara Navels και Vainiglia Sanguignos), των οποίων το χρώµα οφείλεται στο λυκοπένιο. Πιο πλούσιο σε αντιοξειδωτικά λοιπόν από τα υπόλοιπα είδη πορτοκαλιού, το σαγκουίνι είναι γεµάτο φυτικές ίνες, βιταµίνες C, B9, Β1 (Θειαµίνη). Θεωρείται πολύ καλό σε δίαιτες καθώς πρόσφατα πειράµατα έδειξαν ότι η κατανάλωσή του βοηθά το σώµα να µη συσσωρεύει λίπος.
