Από τη στιγμή που χτυπά το κουδούνι, το σχολικό κυλικείο γίνεται ένας μικρός «πειρασμός» για κάθε μαθητή. Οι μυρωδιές από τυρόπιτες, οι πολύχρωμες συσκευασίες σνακ και τα δροσερά ποτά, συνθέτουν ένα σκηνικό που δύσκολα αφήνει ασυγκίνητο ένα παιδί. Ωστόσο, ο ρόλος του κυλικείου δεν είναι να θυμίζει μίνι μάρκετ, αλλά να προσφέρει ασφαλή, θρεπτικά και ισορροπημένα τρόφιμα. Εκεί ακριβώς μπαίνει η δική μας ευθύνη ως γονείς, αλλά και ως κοινωνία, ώστε να μάθουμε στα παιδιά τι να επιλέγουν και κυρίως τι να αποφεύγουν.
Ως χημικός MSc και πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια του ΕΦΕΤ σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας τροφίμων, γνωρίζω ότι πίσω από κάθε φαινομενικά «αθώο» προϊόν, κρύβεται συχνά μια μικρή διατροφική παγίδα. Ας δούμε λοιπόν σε τι πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας να λένε «όχι», όταν βρίσκονται μπροστά από τον πάγκο του κυλικείου.
Σχολικό κυλικείο και αναψυκτικά
Μπορεί να μοιάζουν με εύκολη λύση για να «ξεδιψάσει» ένα παιδί στο διάλειμμα, όμως τα αναψυκτικά και τα ζαχαρούχα ποτά είναι γεμάτα θερμίδες, ζάχαρη και οξέα που φθείρουν τα δόντια. Δεν είναι τυχαίο ότι η Υγειονομική Διάταξη απαγορεύει ρητά τη διάθεσή τους στα σχολικά κυλικεία. Το ίδιο ισχύει και για τα «φρουτοποτά» και τα «νέκταρ», που πολλές φορές μπερδεύουν τους καταναλωτές. Χυμός θεωρείται μόνο εκείνος που γράφει 100% φυσικός χυμός στη συσκευασία.
Το σωστό μήνυμα προς τα παιδιά είναι πως η δίψα σβήνει με νερό. Όλα τα υπόλοιπα ροφήματα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως περιστασιακή απόλαυση, όχι ως καθημερινή συνήθεια.
Ενεργειακά ποτά: απαγορευμένος «πειρασμός»
Τα ενεργειακά ποτά, με τις εντυπωσιακές συσκευασίες τους, συχνά γοητεύουν τους εφήβους που ταυτίζουν την κατανάλωσή τους με αντοχή και δύναμη. Στην πραγματικότητα, η υψηλή περιεκτικότητά τους σε καφεΐνη μπορεί να προκαλέσει αϋπνία, νευρικότητα και γαστρεντερικές ενοχλήσεις στα παιδιά. Γι’ αυτό και απαγορεύεται η διάθεσή τους στα σχολικά κυλικεία.
Είναι σημαντικό οι μαθητές να μάθουν ότι τα ενεργειακά ποτά, δεν προσφέρουν «ενέργεια» με τη διατροφική έννοια, αλλά διεγείρουν προσωρινά τον οργανισμό, με δυνητικά επικίνδυνες συνέπειες.
Γλυκίσματα και σνακ με κρυφή ζάχαρη και λιπαρά
Η τυρόπιτα και το κουλούρι είναι παραδοσιακές εικόνες του σχολικού κυλικείου. Όμως, όταν η πίτα είναι φτιαγμένη με βούτυρο ή υδρογονωμένα λίπη, όταν ένα μπισκότο ξεχειλίζει από γέμιση σοκολάτας και η ζύμη του είναι φτιαγμένη με φοινικέλαιο, αλλά και όταν το πακέτο των κριτσινιών κρύβει υπερβολικό αλάτι, τότε το παιδί καταναλώνει θερμίδες χωρίς πραγματική θρεπτική αξία
Η νομοθεσία θέτει σαφή όρια, τα μπισκότα δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 10 γρ. ζάχαρης και λιπαρών ανά 100 γρ. προϊόντος, ούτε τα 0,5 γρ. νατρίου. Κι όμως, τα παιδιά συχνά έλκονται από τα «απαγορευμένα» snacks του περιπτέρου. Εδώ χρειάζεται ενημέρωση και συνειδητή επιλογή.
Σάντουιτς: λέμε όχι σε αλλαντικά
Το σάντουιτς είναι ίσως η πιο πρακτική και δημοφιλής επιλογή στο κυλικείο. Όμως δεν είναι όλα ίδια. Η Υγειονομική Διάταξη επιτρέπει τη χρήση μόνο βραστής γαλοπούλας χαμηλών λιπαρών και νατρίου, ενώ όλα τα υπόλοιπα αλλαντικά αποκλείονται. Ο λόγος είναι απλός, τα αλλαντικά περιέχουν συντηρητικά, νιτρικά άλατα και συχνά υψηλές ποσότητες κορεσμένων λιπαρών. Για να μη βάλουμε στο τραπέζι και τις οδηγίες του ΠΟΥ, ο οποίος κατατάσσει τα πολύ επεξεργασμένα κρεατοσκευάσματα, στις τροφές που μπορεί να οδηγήσουν σε καρκινογενέσεις.
Έτσι, το μήνυμα προς τα παιδιά πρέπει να είναι σαφές, ένα σάντουιτς με τυρί, λαχανικά και ίσως κοτόπουλο ψητό ή μπιφτέκι, είναι σίγουρα προτιμότερο από ένα σάντουιτς με σαλάμι, μπέικον ή ζαμπόν, προϊόντα δεν έχουν θέση ούτε στο κυλικείο, ούτε στο lunch box.
Τσίχλες, καραμέλες και λοιπές «παγίδες τσέπης»
Είναι ίσως τα πιο ελκυστικά στο μάτι ενός μικρού μαθητή, αλλά και τα πιο ανούσια διατροφικά. Οι τσίχλες και οι καραμέλες απαγορεύονται ρητά από τον κατάλογο επιτρεπόμενων ειδών σε κάθε σχολικό κυλικείο. Δεν προσφέρουν καμία θρεπτική αξία, ενώ η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης, σχετίζεται με τερηδόνα και αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας. Αποτελούν, δε, τρομερή παγίδα για τα παιδιά μικρότερης ηλικίας, καθώς μπορεί να οδηγήσουν σε πνιγμό.
Τα «κρυφά» ευπαθή τρόφιμα
Δεν αρκεί μόνο να ξέρουμε τι επιτρέπεται ή τι απαγορεύεται. Χρειάζεται και να γνωρίζουμε πώς συντηρούνται σωστά τα τρόφιμα. Ένα γιαούρτι ή ένα σάντουιτς με τυρί πρέπει να βρίσκεται πάντα στο ψυγείο, σε θερμοκρασία κάτω από 5°C.
Αν μείνουν για ώρα σε θερμοκρασία δωματίου, υπάρχει κίνδυνος ανάπτυξης μικροοργανισμών. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να αναγνωρίζουν πότε ένα τρόφιμο δείχνει αλλοιωμένο, περίεργη μυρωδιά, αλλαγή χρώματος, ή συσκευασία που έχει φουσκώσει.
Αντιστοίχως, οι πίτες και η πίτσα πρέπει να διατηρούνται σε θερμοθάλαμο πάνω από τους 60°C. Είναι μικρές λεπτομέρειες που όμως κάνουν τη διαφορά ανάμεσα σε ένα ασφαλές σνακ και μια τροφική δηλητηρίαση.
Ο ρόλος του σχολείου και της οικογένειας
Το σχολείο έχει έναν διπλό ρόλο: όχι μόνο να προσφέρει ασφαλή και υγιεινά τρόφιμα, αλλά και να εκπαιδεύει έμμεσα τα παιδιά στη σωστή διατροφή. Ένα κυλικείο που τηρεί τον νόμο γίνεται παράδειγμα θρεπτικής συμπεριφοράς. Ωστόσο, η οικογένεια παραμένει ο βασικός διαμορφωτής των συνηθειών. Αν στο σπίτι κυριαρχούν τα αναψυκτικά και τα γλυκά, δύσκολα το παιδί θα επιλέξει το φρούτο στο σχολείο.
Η συνέπεια, η ενημέρωση και η προσωπική στάση των γονιών είναι το ισχυρότερο «μάθημα» που μπορεί να πάρει ένα παιδί.
Μαθαίνοντας να λέμε «όχι»
Το σχολικό κυλικείο μπορεί να είναι σύμμαχος ή εχθρός της υγείας των παιδιών. Η νομοθεσία θέτει σαφή όρια, αλλά η πραγματική πρόκληση είναι να μάθουμε στα παιδιά μας να κάνουν τις σωστές επιλογές. Να αναγνωρίζουν τις παγίδες και να λένε «όχι» στα αναψυκτικά, στα ενεργειακά ποτά, στα αλλαντικά και στα γλυκά με κρυφή ζάχαρη. Γιατί η υγιεινή διατροφή δεν είναι μόνο θέμα απαγορεύσεων. Είναι κυρίως θέμα παιδείας και αυτή ξεκινά από το σπίτι, συνεχίζεται στο σχολείο και τελικά ακολουθεί τα παιδιά σε όλη τους τη ζωή.
Διαβάστε επίσης:
Το ισορροπημένο ταπεράκι για το σχολείο με συνδυασμούς που αγαπούν τα παιδιά
