Γνωρίζαμε πάντοτε ότι τα τρόφιμα μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεσή μας, λόγω της επίδρασής τους στη χημεία του εγκεφάλου και τους νευροδιαβιβαστές. Πώς όμως ακριβώς το κάνουν αυτό και τι ρόλο μπορεί να παίζουν να μικρόβια που ζουν στο έντερο μας; Για να βάλουμε τα θέματα σε μία σειρά, ζητήσαμε απαντήσεις από τον βιοεπιστήμονα κ. Νίκο Κυρπίδη.
Καθημερινά καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις, να λύσουμε προβλήματα ή να ξεδιαλύνουμε μπερδεμένες καταστάσεις. Αναζητάμε ενέργεια για να εργαστούμε και συγκέντρωση για να μελετήσουμε. Νυστάζουμε ενώ πρέπει να παραμείνουμε ξύπνιοι, είμαστε ανήσυχοι όταν πεινάμε, τρώμε και ηρεμεί η ψυχή μας. Το μικροβίωμα του εντέρου, με ό,τι τρώμε και ό,τι πίνουμε, επηρεάζει άμεσα την υγεία του εγκεφάλου μας και διαμορφώνει τη διάθεσή μας, άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά.
Νίκος Κυρπίδης, Φωτογραφία: KOMVOS https://komvos-node.org
Αυτό που γνωρίζουμε σήμερα είναι ότι τα μικρόβια στο έντερο (που αποτελούν αυτό που αποκαλούμε μικροβίωμα του εντέρου), μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεση μέσω της επικοινωνίας του άξονα εντέρου- εγκεφάλου. Αυτή η επικοινωνία μελετάται ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια και έχει δείξει ότι το υγιές μικροβίωμα του εντέρου μας μπορεί να επηρεάσει θετικά την ψυχική υγεία με διάφορους τρόπους.
Ένα παράδειγμα είναι η παραγωγή νευροδιαβιβαστών. Ορισμένα μικρόβια του εντέρου παράγουν νευροδιαβιβαστές όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και το GABA (γ-αμινοβουτυρικό οξύ). Αυτές οι χημικές ουσίες παίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της διάθεσης. Είναι ενδιαφέρον ότι περίπου το 90% της σεροτονίνης του σώματος παράγεται στο έντερο. Επίσης το μικροβίωμα μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των φλεγμονών παράγοντας λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας (SCFAs) όπως το βουτυρικό οξύ, το οποίο μειώνει τη φλεγμονή στο σώμα και τον εγκέφαλο. Η χρόνια φλεγμονή έχει συνδεθεί με διαταραχές της διάθεσης, όπως η κατάθλιψη και το άγχος.
Επίσης, έχει βρεθεί ότι το μικροβίωμα βοηθά στην ρύθμιση του άξονα υποθάλαμου- υπόφυσης- επινεφριδίων, κρατώντας τις αντιδράσεις στο στρες υπό έλεγχο. Έτσι, ένα μη ισορροπημένο μικροβίωμα μπορεί να ενεργοποιήσει υπερβολικά αυτόν τον άξονα, αυξάνοντας τα επίπεδα κορτιζόλης, που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη διάθεση.
Γνωρίζουμε επίσης ότι το μικροβίωμα του εντέρου παίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο συνδέεται στενά με την ψυχική υγεία. Οι ανισορροπίες στη χλωρίδα του εντέρου μπορούν να οδηγήσουν σε φλεγμονές και δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού, που συνδέονται με την κατάθλιψη και το άγχος.
Συνολικά, πάρα πολλές μελέτες υποστηρίζουν την ιδέα ότι ένα ισορροπημένο μικροβίωμα μπορεί να βελτιώσει την ψυχική υγεία, υποδεικνύοντας ότι τα προβιοτικά, τα πρηβιοτικά και μια διατροφή πλούσια σε ίνες μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση της υγείας του εντέρου και, κατ’ επέκταση, στη βελτίωση της διάθεσης.
Ποιος είναι ο Νίκος Κυρπίδης
Ο Νίκος Κυρπίδης είναι βιοεπιστήμονας που μελετά την προέλευση της ζωής, την επεξεργασία πληροφοριών, τη βιοπληροφορική, τη μικροβιολογία, τη μεταγονιδιωματική και την επιστήμη μικροβιώματος. Είναι ερευνητής στο Εθνικό Εργαστήριο του Μπέρκλεϋ, επικεφαλής του Υπερπρογράμματος Προκαρυωτικών Οργανισμών και ηγείται του προγράμματος Επιστήμης Δεδομένων Μικροβιώματος στο Ινστιτούτο Γονιδιώματος του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ. Ηγήθηκε της ανάπτυξης πρωτοποριακών συστημάτων διαχείρισης δεδομένων στη μικροβιακή γονιδιωματική και μεταγονιδιωματική. Αυτά, περιλαμβάνουν συστήματα διαχείρισης δεδομένων και επιμέλειας έργων που αφορούν στα γονιδιώματα, όπως η βάση δεδομένων Genomes OnLine (GOLD) και συστήματα συγκριτικής γονιδιωματικής όπως το ERGO και τα ολοκληρωμένα μικροβιακά γονιδιώματα (IMG).
