Μία παλιά ινδιάνικη παροιμία λέει: «Δεν κληρονομούμε τη γη από τους προγόνους μας, τη δανειζόμαστε από τα παιδιά μας». Η γη, όμως, της Χαλάστρας, με τους απέραντους καταπράσινους ορυζώνες της, στις παραποτάμιες εκτάσεις του Αξιού ποταμού και με ένα ευλογημένο αγρο-οικοσύστημα, μοναδικής αξίας και αισθητικής στην Ελλάδα, δεν δανείζεται απλά από τις επόμενες γενιές. Κληροδοτείται, πρωτίστως, από εκείνους που αγάπησαν εξ’ αρχής αυτόν τον τόπο, τον κατανόησαν βαθιά και δεσμεύτηκαν να μην τον εγκαταλείψουν ποτέ.
Έτσι ακριβώς λειτούργησε η ιστορία και για την οικογένεια Κράββα, μία από τις πρώτες οικογένειες της περιοχής που ασχολήθηκε σοβαρά με το θέμα της ορυζοκαλλιέργειας και πλέον μετρά τρεις γενιές στα χωράφια της Χαλάστρας. «Όταν το 1950, μία ομάδα Αμερικανών, μέσω του σχεδίου Μάρσαλ, ανακοίνωνε στους πατεράδες μας, που τότε είχαν ζώα στην περιοχή, ότι το έδαφος εδώ είναι εξαιρετικά γόνιμο για την καλλιέργεια ρυζιού, εμείς γελούσαμε. Τους παίρναμε για τρελούς» αναπολεί ο κύριος Νίκος που μετρά μέχρι σήμερα κάτι παραπάνω από επτά δεκαετίες στα χωράφια της οικογένειάς του.
Και όντως, πώς θα μπορούσαν να πάρουν στα σοβαρά ένα τέτοιο σενάριο από τη στιγμή που η περιοχή αν και πολύ γόνιμη, καθώς προερχόταν από προσχώσεις του ποταμού Αξιού, δεν μπορούσε να φιλοξενήσει κανένα είδος καλλιέργειας, λόγω της υψηλής συγκέντρωσης αλατιού; « Όλη η περιοχή ήταν μία στέπα ακαλλιέργητη» θυμάται ο κ. Νίκος.
Η ιστορία, όμως, έδειξε ότι οι Αμερικανοί είχαν απόλυτο δίκιο. «Το ρύζι» μου εξηγεί «φάνηκε στην πορεία ότι ευνοείται σκανδαλωδώς από το μικροκλίμα της περιοχής. Επιπλέον, τα νερά του Αξιού, κουβαλούν πολλές φερτές ύλες οι οποίες μαζί με τα λιπάσματα που χρησιμοποιούμε, λειτουργούν ως το αλατοπίπερο της γης. Γι’ αυτό και το ρύζι μας είναι τόσο νόστιμο».
Σήμερα τα χωράφια του κ. Νίκου έχουν περάσει στα χέρια του γιού του Κωνσταντίνου που είναι απόφοιτος της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής Θεσσαλονίκης, έχει BSc Agricultural Business από το California State University και MBA από το Imperial College του Λονδίνου.
Ο ίδιος αφού δραστηριοποιήθηκε επιχειρηματικά σε Ευρώπη και Αμερική, επέστρεψε στον τόπο του εφαρμόζοντας στους ορυζώνες της Χαλάστρας, τη Γεωργία Ακριβείας, ένα σύστημα διαχείρισης αγρού που βασίζεται στην πληροφορία και την τεχνολογία. «Τον μπόλιασα από μικρό και ερωτεύτηκε τη γεωργία» μου λέει ο κ. Νίκος. «Δεν το έχει σε τίποτα τη μία να φοράει τις γαλότσες του και την άλλη, το παπιγιόν του»!
Τα 1300 στρέμματα ρυζιού που καλλιεργεί σήμερα ο Κωνσταντίνος Κράβας στην Χαλάστρα είναι η πρώτη εκµετάλλευση µεγάλης καλλιέργειας στην Ελλάδα και μία από τις πρώτες στην Ευρώπη που εφαρµόζει πλήρως και ολοκληρωµένα, από το 2016, τη Γεωργία Ακριβείας. Μάλιστα, το παράδειγµά του, έχει παρουσιαστεί µεταξύ άλλων στη Γενική ∆ιεύθυνση Γεωργίας της ΕΕ στις Βρυξέλλες και στο Οικονοµικό Φόρουµ των ∆ελφών.
Τρακτέρ με GPS, μετεωρολογικοί σταθμοί, δορυφορικοί χάρτες με εδαφολογικά δεδομένα, drones που ραντίζουν με ακρίβεια μικρογραμμαρίου, λιπασματοδιανομείς που ρίχνουν όσο χρειάζεται το έδαφος του κάθε χωραφιού, είναι μερικά από τα «υπερόπλα» που προστίθενται στα χέρια του σύγχρονου ορυζοπαραγωγού χάρη σε αυτό το πρωτοποριακό σύστημα αγροκαλλιέργειας .
Όσο για το πως βλέπει ο κ. Νίκος, ως αγρότης παλιάς κοπής, αυτή την εξέλιξη; «Οι νέες τεχνολογίες είναι το θαύμα. Είναι αυτό για το οποίο όταν μου μιλούσε ο γιος μου δεν το πίστευα και δεν το καταλάβαινα. Δεν πίστευα δηλαδή ότι η θεριζοαλωνιστική την ώρα που αλωνίζει θα διαβάζει το έδαφος και στο τέλος θα μου δίνει ψηφιακά αποτελέσματα που δείχνουν για παράδειγμα, ότι από αυτό το κομμάτι των 50 στρεμμάτων πήρα 1000 κιλά ρύζι ή από εκείνη τη γωνία πήρα άλλα 800» λέει εντυπωσιασμένος ο κ. Νίκος.
Περικλής και Αλέξανδρος Κράββας-Ετοιμάζοντας την 4η γενιά ορυζοπαραγωγών
Εκτός όμως από τον Κωνσταντίνο, στο τιμόνι της νεότερης γενιάς ορυζοπαραγωγών της οικογένειας Κράββα, βρίσκονται και τα αδέρφια Περικλής και Αλέξανδρος, με μία μακρά και επίμονη πορεία στους ορυζώνες του πατέρα τους, που τους έχει οδηγήσει στο να καλλιεργούν αυτή τη στιγμή, γύρω στα 2000 στρέμματα στην ευρύτερη περιοχή της Χαλάστρας.
«Μπαίνουμε στα χωράφια κάθε μέρα από τις 5.30 το πρωί. Γυρίζουμε σπίτι μας όταν πλέον δύει ο ήλιος, λασπωμένοι και κουρασμένοι αλλά απόλυτα ικανοποιημένοι από αυτό που μας έχει δώσει η γη μας» εξηγεί ο Περικλής Κράββας, την ίδια ώρα που ο Αλέξανδρος συμπληρώνει: «Το χωράφι δεν γνωρίζει από άδειες και Σαββατοκύριακα. Αυτά ίσως μόνο τον Αύγουστο που γεννάει το στάχυ και χωρά ένα μικρό περιθώριο ανάπαυλας μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου με αρχές του Οκτώβρη που επιστρέφουμε στα κτήματα πιο ενεργά για τη συγκομιδή του ρυζιού».
Το γεγονός βέβαια ότι συνεταιρίζονται έχει την ευκολία, όπως μου εξηγούν, ότι πλέον οι περισσότερες δουλειές μοιράζονται. «Συνήθως ο ένας έχει την επίβλεψη των ορυζώνων και ο άλλος είναι υπεύθυνος για την μηχανική καλλιέργεια. Και όλο αυτό, εναλλάξ» εξηγεί ο Περικλής. «Και οι δύο όμως» μου λέει ο Αλέξανδρος «γνωρίζουμε καλά όλα τα στάδια της καλλιέργειας. Άλλωστε αν δεν ξέρεις σφαιρικά τη δουλειά πώς θα μπορέσεις να επιβλέψεις, να καθοδηγήσεις και να αξιολογήσεις τους εργάτες σου;»
Εκτός από την περιοχή της Χαλάστρας, τα αδέρφια έχουν καταφέρει να επεκτείνουν τους ορυζώνες τους και στα Κύμινα αλλά και στη Σίνδο. Όπως μου εξηγούν, η γη τους αρδεύεται μέσω του τοπικού δικτύου του Οργανισμού Εγγείων Βελτιώσεων που διαχειρίζεται το νερό και το μοιράζει σε όλους τους αγρότες στον κάμπο δίκαια, ανάλογα με τα στρέμματα που κατέχουν. «Το νερό που χρησιμοποιούμε, δεν το πετάμε» μου λέει ο Περικλής. «Το παίρνουν τα χωράφια και έπειτα με ειδικές αντλίες σε ειδικά φράγματα, ανακυκλώνεται και το ξαναδουλεύουμε». Η διασφάλιση του νερού, άλλωστε όπως και οι σωστές κλιματικές συνθήκες είναι δύο από τα μεγαλύτερα, όπως και οι δύο μου εξηγούν, άγχη τους για να μπορέσουν να εξασφαλίσουν μία εγγυημένη παραγωγή, η οποία κατά μέσο όρο αγγίζει τους 2.000 τόνους ρύζι ανά έτος, με μία μικρή απόκλιση της τάξης του 10%. «Θέλουμε να βρέχει στα βουνά, ώστε να κατεβαίνει από εκεί νερό και κυρίως να μην επικρατούν ακραίες θερμοκρασίες, δηλαδή ούτε πολύ υψηλές, πάνω από 30-35° C, αλλά ούτε και πολύ χαμηλές» μου λέει ο Αλέξανδρος.
Όσο για το πώς έκλεισε παραγωγικά το 2022; «Πέρσι ήταν μία αρκετά καλή χρονιά. Είχαμε αρκετό νερό, καλές παραγωγές και πετύχαμε και καλές τιμές» μου λέει ο Περικλής. Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα προβλέψεις τους για το 2023, η παραγωγή εκτιμούν ότι θα είναι εξίσου καλή όμως αναφορικά με τις τιμές… «κάνε με μάντη να σε κάνω πλούσιο» λέει με περιπαικτική διάθεση ο Αλέξανδρος και μου εξηγεί: «Η αγροτική ζωή έχει πολλά σκαμπανεβάσματα. Κυρίως στο θέμα της διάθεσης του προϊόντος μας. Να μείνουν αθέριστα τα χωράφια μας δεν υπάρχει περίπτωση. Να μείνουν όμως απούλητα τα ρύζια μας, υπάρχει».
Εδώ και 3 χρόνια, τα αδέρφια Κράββα, εφαρμόζουν στους ορυζώνες τους την Γεωργία Ακριβείας. Αν και παραδέχονται ότι όλη αυτή η συνθήκη εκσυγχρονισμού, είναι εξαιρετικά βοηθητική στην όλη παραγωγική διαδικασία, αλλά και προσοδοφόρα, ωστόσο, λένε με σιγουριά, πως κάτι ακόμα λείπει: «Σε δύο με τρία χρόνια το σύστημα θα δουλεύει ρολόι. Αυτό που βλέπουμε προς ώρας είναι ότι η μηχανή δεν μπορεί να αντικαταστήσει ακόμα τέλεια, το έμπειρο ανθρώπινο μάτι» παρατηρεί ο Περικλής.
Όσο για το τι θέλουν να τους φέρει το μέλλον; «Θέλουμε να περάσουμε από την παραγωγή, στην ξήρανση, στην αποθήκευση, στην μεταποίηση και τέλος στην εμπορία τόσο των δικών μας προϊόντων όσο και των προϊόντων των υπολοίπων ορυζοπαραγωγών της περιοχής. Η γραφειοκρατία όμως είναι τεράστια» μου λέει ο Περικλής, δίνοντας πάσα στον Αλέξανδρο για να κλείσει την κουβέντα μας σε έναν πιο αισιόδοξο τόνο: «Εύχομαι και τα παιδιά μας να ακολουθήσουν τα χνάρια μας. Ήδη τα παίρνουμε κοντά μας στα χωράφια, όπως έκανε και ο πατέρας μας με εμάς. Μακάρι, μεγαλώνοντας, να αγαπήσουν αυτή τη γη όπως την αγαπήσαμε και εμείς».
