Παραμονή των Φωτών σε όλη την Κρήτη ψήνουν οσπριάδα ή παλικαριά ή Φωτοκόλυβα ή παπούδια. Ημέρα νηστείας και προετοιμασίας του σώματος για να δεχθεί τον αγιασμό. Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση και τους λαϊκούς μύθους, εκείνο το βράδυ είναι ανοικτοί οι ουρανοί και τα ζώα έχουν ανθρώπινη λαλιά. Έτσι οι άνθρωποι για να μην κάνουν παράπονα στον Θεό τα ζώα τους και του πουν ότι τα εκμεταλλεύονται τα καλόπιαναν με αυτό το υπέροχο φαγητό με τα άφθονα σπόρια. Εξαγόραζαν, λοιπόν, την σιωπή τους έχοντας απασχολημένο το στόμα των ζώων με αυτή την εξαιρετική νοστιμιά. Από αυτό το ίδιο φαγητό σκορπούσαν και στην καλλιεργήσιμη γη για να φάνε τα πούλια και να μη τσιμπολογούν τους σπόρους που μόλις είχαν σπείρει και ακόμη δεν είχαν προλάβει να φυτρώσουν.
Ανήμερα σε κάθε γωνιά της Κρήτης αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας, παλικάρια και κοπελιές που το λέει η καρδιά τους βουτάνε για να πιάσουν τον Σταυρό. Αψηφούν το κρύο και τα παγωμένα νερά προκειμένου να έρθουν σε επαφή με το Θείο. Οι ιερείς που γυρίζουν στους δρόμους με την αγιαστούρα τους και τον βοηθό τους και περνούν απ’ όλα τα σπίτια για να αγιάσουν είναι μία εικόνα που συναντάμε παντού.
Ο αγιασμός των κουδουνιών
Στη νότια Κρήτη το έθιμο της ευλογίας των κουδουνιών των ζώων επικρατεί μέχρι και σήμερα. Οι κτηνοτρόφοι θεωρούν ότι ο αγιασμός των κουδουνιών είναι κάθαρση και ευλογία για το κοπάδι. Στα Σφακιά και στα Καπετανιανά Χανιών αλλά και σε άλλα χωριά μας οι κτηνοτρόφοι πηγαίνουν τα κουδούνια των ζώων τους δίπλα στο σταυρό του αγιασμού για να τα αγιάσουν.
