Ο Ιωάννης Γ. Κακός, Τεχνολόγος Τροφίμων, MSc, αναδεικνύει όσα συχνά παραβλέπουμε για τον ασφαλή τρόπο αγοράς καθημερινών αγαθών από τις υπεραγορές και πως αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα για την υγεία των καταναλωτών.
Η βασική υποχρέωση των υπηρεσιών ελέγχου, της βιομηχανίας τροφίμων και του λιανεμπορίου, είναι η προσφορά ασφαλών και υγιεινών τροφίμων. Η αλλοίωση των τροφίμων μπορεί να συμβεί σε κάθε στάδιο, από την αποθήκη και το σύστημα διανομής έως το σπίτι του καταναλωτή. Γι’ αυτό, ο καταναλωτής πρέπει να είναι προσεκτικός τόσο κατά την προμήθεια όσο και κατά την αποθήκευση των τροφίμων στο σπίτι.
Ως καταναλωτές, μαθαίνουμε να αγοράζουμε σωστά, καθώς τα τρόφιμα αποτελούν σημαντικό μέρος του οικονομικού προϋπολογισμού κάθε νοικοκυριού. Πριν από κάθε αγορά, πρέπει να επιβεβαιώνουμε τις πραγματικές μας ανάγκες και την επάρκεια αποθηκευτικών χώρων. Στην πράξη, είναι προτιμότερο να προμηθευόμαστε μόνο τα απαραίτητα τρόφιμα μέσω συχνών αγορών σε μικρότερες ποσότητες, αποφεύγοντας τις δελεαστικές προσφορές, αντί για μαζικές αγορές μία φορά την εβδομάδα.
Βασικοί κανόνες για πριν και κατά την αγορά
– Ξεκινάτε τις αγορές σας με μη τρόφιμα, όπως καθαριστικά και είδη υγιεινής και ολοκληρώστε με τα τρόφιμα. Αυτόν τον κανόνα τηρείτε και κατά την τοποθέτηση των προϊόντων στους περιέκτες μεταφοράς, καθώς και κατά την αποθήκευσή τους στο σπίτι. Είναι σημαντικό να αποφεύγετε την ανάμειξη εκτεθειμένων τροφίμων με τυποποιημένα (π.χ. καθαριστικών με τρόφιμα), για να αποτραπεί η επιμόλυνση.
– Η προμήθεια των προϊόντων πρέπει να γίνεται με βάση την ικανότητα διατήρησης της αλυσίδας ψύξης. Προτιμήστε πρώτα τρόφιμα που δεν απαιτούν συγκεκριμένες συνθήκες ψύξης ή κατάψυξης, όπως όσπρια, ζυμαρικά, κονσερβοποιημένα τρόφιμα, νερό και αναψυκτικά. Ιδανικά, τα τρόφιμα που χρειάζονται θερμοκρασιακή διατήρηση τα προμηθεύεστε τελευταία, πριν κατευθυνθείτε στο ταμείο.
– Πριν αγοράσετε οποιοδήποτε τρόφιμο, ελέγχετε προσεκτικά τη συσκευασία για φθορές, όπως αν είναι κατεστραμμένη, φουσκωμένη ή οξειδωμένη (σκουριασμένη). Διογκωμένες ή φουσκωμένες συσκευασίες αποτελούν ένδειξη μικροβιακής δραστηριότητας. Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει χυμούς φρούτων, αλλαντικά, μη επεξεργασμένα τυροκομικά, γαλακτοκομικά προϊόντα κ.α.
– Κατά την επιλογή των προϊόντων, ελέγξτε προσεκτικά την ημερομηνία λήξης και προτιμήστε αυτά με τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Κατανοήστε τις έννοιες που περιγράφουν τον χρόνο ζωής του προϊόντος, όπως «ανάλωση έως…» ή «κατανάλωση κατά προτίμηση πριν από…». Ιδανικά, προμηθευτείτε προϊόντα κοντά στην ημερομηνία παραγωγής τους.
– Κατά την προμήθεια ζωικών προϊόντων, δίνετε ιδιαίτερη προσοχή στη σωστή διατήρηση των τροφίμων σε κατάλληλες προθήκες, τηρώντας τους κανόνες ορθής αποθηκευτικής πρακτικής. Ελέγξτε σχολαστικά, ώστε τα τρόφιμα να μην είναι εκτεθειμένα στον ήλιο και να παραμένουν επαρκώς προστατευμένα.
– Κατά την προμήθεια κατεψυγμένων τροφίμων, αποφεύγετε αυτά που είναι τοποθετημένα πάνω από τη γραμμή μέγιστης χωρητικότητας του καταψύκτη – βιτρίνα. Τα προϊόντα αυτά θα ξεπαγώσουν πολύ πιο γρήγορα ή θα υπάρχει έντονη παρουσία παγοκρυστάλλων. Η γραμμή μέγιστης χωρητικότητας των καταψυκτών είναι συνήθως 5 εκατοστά κάτω από το κάλυμμα (τζάμι) του θαλάμου.
– Προσοχή στις συσκευασίες κατεψυγμένων τροφίμων που περιέχουν παγοκρυστάλλους ή κομμάτια πάγου μεταξύ τους. Αυτό φανερώνει ότι έχει σπάσει η αλυσίδα ψύξης και πιθανώς να παρατηρηθεί απώλεια ποιότητας. Ο πάγος εντός της συσκευασίας είναι νερό που απομακρύνθηκε από το τρόφιμο και που έχει ως αποτέλεσμα ανεπιθύμητες μεταβολές στη γεύση – οσμή και υφή του τροφίμου. Τα κατεψυγμένα τρόφιμα θα πρέπει να παραμένουν παγωμένα και στερεά κατά την αποθήκευση τους.
– Εφόσον είναι σημαντικό για την υγεία σας, ελέγχετε τις ενδείξεις της ετικέτας για πιθανή παρουσία αλλεργιογόνων συστατικών ή άλλων διατροφικών ισχυρισμών/περιορισμών. Μην αγνοείτε τις οδηγίες χρήσης των προϊόντων καθώς υπάρχει σκοπός που έχουν τοποθετηθεί (π.χ. ορθός τρόπος αποθήκευσης ή περιορισμός χρόνου ζωής μετά το άνοιγμα της συσκευασίας).
– Κάντε αγορές μόνο από αξιόπιστα σημεία πώλησης που είναι εμφανής η καθαριότητα και ευταξία των εγκαταστάσεων/προθηκών/ψυγείων. Η νομιμότητα των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος διασφαλίζει στο ελάχιστο τα αυτονόητα για την ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων.
Μετά την αγορά
Η σωστή αποθήκευση προφυλάσσει τα τρόφιμα από:
– Γρήγορη ανάπτυξη των μικροβίων
– Πιθανές επιμολύνσεις
– Υποβάθμιση ποιότητας
Η σωστή αποθήκευση προφυλάσσει τους καταναλωτές από:
– Τροφικές δηλητηριάσεις
– Μείωση θρεπτικών συστατικών
– Τοποθετήστε τα προϊόντα στις σακούλες σύμφωνα με τις θερμοκρασιακές τους ανάγκες, όπως τα κατεψυγμένα μαζί με τα προϊόντα ψύξης. Στόχος είναι να διατηρηθούν οι μικρότερες δυνατές μεταβολές στη θερμοκρασία κατά τη μεταφορά των τροφίμων στο σπίτι.
– Η χρήση μονωμένων ή θερμομονωτικών σακουλιών διασφαλίζει τη διατήρηση της αλυσίδας ψύξης. Μετά τις αγορές, επιστρέψτε στο σπίτι όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
– Τοποθετήστε πρώτα τα ευαλλοίωτα τρόφιμα στο ψυγείο, μόλις επιστρέψετε και διαβάσετε τις οδηγίες αποθήκευσης. Η σωστή ψύξη μειώνει την ανάπτυξη μικροοργανισμών και επιβραδύνει τις χημικές μεταβολές.
– Στο οικιακό ψυγείο, η θερμοκρασία πρέπει να είναι επαρκώς χαμηλή, ωστόσο οι διαφορετικές περιοχές του ψυγείου δεν έχουν την ίδια θερμοκρασία. Για τον έλεγχο της θερμοκρασίας και τη σωστή συντήρηση των τροφίμων, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ειδικά θερμόμετρα για την ψύξη και την κατάψυξη. Αποφεύγετε να υπερφορτώνετε το ψυγείο, να κλείνετε τους αεραγωγούς κυκλοφορίας της ψύξης ή να αφήνετε την πόρτα του ψυγείου ανοιχτή για πολλή ώρα.
– Αποφεύγετε την αποθήκευση ανοιχτών συσκευασιών ή εκτεθειμένων προϊόντων στο ψυγείο και τη χρήση επαναχρησιμοποιούμενων δοχείων.
– Δίνετε προσοχή στην αποφυγή οποιασδήποτε διασταυρούμενης επιμόλυνσης από λανθασμένη συναποθήκευση ωμών με μαγειρεμένων προϊόντων ή βρώμικων λαχανικών μαζί με έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα.
Μην αγνοείται τα εξής
Οι κατάλληλες συνθήκες αποθήκευσης είναι:
– Ξηρή αποθήκευση: 10oC έως 21οC και σχετική υγρασία 50-60%
– Ψύξη: 1οC έως 5οC και σχετική υγρασία 75%
– Κατάψυξη: <-18οC
– Η τήρηση των αποθηκευτικών απαιτήσεων διασφαλίζει τη μέγιστη δυνατή ασφαλή διατήρηση (π.χ. για τα φωτοευαίσθητα προϊόντα).
– Η προμήθεια μεγάλων ποσοτήτων δεν επιφέρει οικονομία στο νοικοκυριό αλλά κάνει ποιοτικά τα τρόφιμα επισφαλή, ειδικά αν δεν εξασφαλίζονται οι αποθηκευτικοί κανόνες.
– Να είστε προσεκτικοί σε διαφημίσεις που υποδηλώνουν ή υπονοούν ειδικά οφέλη υγείας ενός τροφίμου. Η ισορροπημένη διατροφή εξασφαλίζει τα μέγιστα οφέλη για την υγεία.
– Επιλέγετε τρόφιμα σύμφωνα με την εποχικότητα τους, την προέλευση και το επίπεδο ωριμότητας τους.
– Μην ξεχνάτε τους κανόνες FIFO (First In, First Out) και FEFO (First Expired, First Out).
Το άρθρο της εβδομάδας
